راهی جز توجه به تولید نداریم

خبرنامه دانشجویان ایران: در چند سال اخیر شاهد نوسانات بسیاری در بازار دلار کشور بوده ایم. به طوریکه این امر مشکلات بسیاری برای اقتصاد بیمارگونه کشور ایجاد کرد و عاملی برای افزایش نرخ بسیاری از کالا و خدماتی شد که ارتباط مستقیمی با نرخ ارز داشتند. بسیاری از کارشناسان این نوسانات و قیمت های نامتعارف دلار را ریشه در ضعف مدیریت اقتصادی کشور و عدم استفاده از تخصص متخصصان این عرصه برای کنترل وضعیت موجود عنوان کرده بودند. اما در سال 92 که حسن روحانی وارد عرصه انتخابات شد، وعده های بسیاری برای کنترل نرخ ارز و عدم تغییر قیمت دلار داد چنانچه در یکی از مصاحبه های خود در 8 خردادماه  92 در برنامه تلویزیونی دوربین از لزوم مشورت گیری و ثبات مدیریتی برای کنترل این وضع سخن گفت.

به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ برای بررسی تحقق این وعده انتخاباتی آقای روحانی با دکتر «بهنام ملکی»، یکی از اساتید اقتصادی برجسته کشور همراه شده ایم و در گفتگویی این افت  خیز ها و نقش آن بر اقتصاد کشور را  ارزیابی کرده ایم. این مصاحبه را پیش رو دارید.

*جناب ملکی بفرمایید که از ابتدای دولت یازدهم تاکنون قیمت دلار چقدر افت و خیز داشته است؟ این افت و خیزها و تغییرات چقدر روی اقتصاد کشور تأثیر داشته است؟
ببینید به طور کلی اینکه قیمت دلار ثابت بماند خود مؤلفه مفیدی است و ما شاهد تثبیت و ثبات در اقتصاد خواهیم بود، من تصورم این است که در سال های دهه نود افزایش قیمت دلار خیلی جهشی و بی رویه بوده است. مثلا از قیمت هزار تومان به قیمت سه هزار  رسید و شاید تا  نزدیک چهار هزار تومان هم یک مقاطعی رفت. بنابراین ما شاهد یک جهش آنچنانی در قیمت دلار بودیم که در حوزه هایی از اقتصاد بسیار آسیب زا بود.

آنچه مسلم است با توجه به اتفاقاتی که در سال ۸۹ افتاد و اعمال و افزایش فشارهای خارجی بر کشور، شاهد بودیم که نظام اقتصادی ما در جهاتی، یک مقداری مورد تهدید قرار گرفت. یکی از همین پیامدهای منفی این اتفاقات، رشد بی رویه و جهش قیمتی دلار بوده است. هر چند این رویه بعدها و در دولت یازدهم مقداری افت  و خیز  پیدا کرد و دچار نوسانات جزیی شد تا اینکه اکنون شاهدیم نوسانات دلار به طور نسبی کم شده و ما شاهد ثبات حداقلی بودیم.

اما اینکه این افت و خیزها و تغییرات چقدر روی اقتصاد کشور تأثیر داشته است، را می توان از چند جهت بررسی کرد. یکی اینکه آن قدرت خرید سابق که مردم داشتند، از بین رفت، از طرفی با توجه با اینکه قیمت نفت هم پایین آمد دیگر آن درآمدهای ثابت هم برای دولت وجود ندارد. بنابراین در مجموع با مدیریت و انضباطی که دولت توانست تا حدی اعمال کند، اقتصاد ما از آن وابستگی شدیدش به دلار یک مقداری تعدیل شد و می توان گفت مقداری درونگراتر شد و ارز خوری اقتصادی کاهش یافت.

*به نظر شما علت اصلی تغییر نرخ دلار در چند سال اخیر چه بوده است؟ مشکل کجاست؟ آیا مشکل در عدم مشورت، خودشیفتگی، عدم استفاده از ابزار علمی برای اداره کشور و بی ثباتی ها است؟
الان که تقریبا یک مقداری ثبات در قیمت دلار وجود دارد. اما همانطور که پیش تر هم عنوان کردم یک بخشش عوامل خارجی و یک بخشش عوامل داخلی بوده، هر دوی آن ها در این فرآیندها تأثیر داشته است. نمی توانیم بگوییم که مثلا عوامل خارجی مؤثر نبودند، عوامل داخلی مؤثر بوده است در حالی که هر دوی آن در این نوسانات شدید نقش داشتند.

عوامل خارجی از سال های ۸۹ و دهه نود به بعد با تحریم هایی که شتابش در سال های اخیر خیلی زیاد شد اقتصاد ما را دچار مشکلاتی جدی کرد که هنوز هم در قالب کاهش قدرت خرید مردم و یک مقداری همچنان رکود و مشکلات اقتصادی شاهدش هستیم، اگرچه خوب با آمدن دولت یازدهم روندها به سمت بهتر شدن پیش رفت.

*چقدر این امر ریشه در تغییر پیاپی مدیران داشته است؟ یکی از شعارهای رییس جمهور در ابتدای سال ۹۲ عدم تغییر قیمت دلار بوده است به نظرتان چقدر این امر محقق شده است؟
مدیریت ها هم مؤثر بوده اند و بی تأثیر نیستند، خصوصا اگر تغییرات مدیریتی طوری باشد که یک مدیر توانمندتری سر کار بیاید، مسلما تغییر مثبت تلقی می شود. ولی اگر مدیریت ها به سمت ضعیف تر شدن پیش بروند و تغییرات منفی پیش بیاید خوب مشخصا آسیب رسان خواهد بود.

*به عنوان یک اقتصاددان چه راهکارهایی برای تثبیت و کاهش قیمت دلار ارائه می کنید؟ به نظر شما برای برون رفت از چنین معضلی چه باید کرد؟
 ببینید برای حل این معضل راه حلی جز توجه و تقویت تولید وجود ندارد. در حقیقت مسئولان و دولت می باید توجه به تولید را در سر لوحه قرار دهند. ما باید تولید را تقویت کنیم، سرمایه گذاری را داخلی و خارجی افزایش دهیم و بر حوزه های مختلف تولید به ویژه تولید دانش بنیان تأکید داشته باشیم؛ اگر چنانچه این سه مقوله را مورد توجه قرار دهیم مشکل اقتصاد کشور حل می شود.