محمد علی‌بیگی

تروریسم و امکان تماشاچی ماندن

یکی از رایج‌ترین سخنان در «نقد سیاست خارجی ایران» آن است که چرا پا در کفش ایالات‌متحده و شرکا کرده است و این سخن را برهان قاطع و حجت بالغ بر دشمنی آنان با ایران می‌گیرند و پیشنهاد می‌فرمایند که دست از صادرات و واردات انقلاب کشیده، دامن از منازعات منطقه‌ای برچیده و...

محسن جبارنژاد

حوزه انقلابی یا حوزه سکولار؟

چنانکه بدون دانستن هدف دین، اصولا نمی‌توان دم از مهندسی احکام دین زد. نتیجه چنین رویکردی «اجتهادهای سرگردان»، «اجتهادهای بی‌هدف و معلق در فضا» خواهد بود و همین سنخ اجتهاد، دقیقا خروجی «حوزه سکولار» است. حال، حوزه می‌تواند با خود محاسبه کند که روبه کدام سوی دارد؟ حوزه...

حسین شمسیان

درباره این سکولاریسم چه می‌دانید؟!

سی سال قبل یعنی آبان 67 امام راحل در پاسخ به نامه محمد علی انصاری همچون حکیمی دور نگر و ژرف اندیش، هشدار داد که آنچه در آینده مهم است، «مسائل مورد ابتلای مردم و حکومت است» که «فقها باید» برای آن فکری کنند و «نیاز عملی» جامعه به آنها را رفع نمایند.

پرویز امینی

محاجه با حوزه

دستگاه قضایی نزدیک‌ترین عرصه حکومتی و در عین حال حداقلی‌ترین بخش به حوزه فقه است. در این چهار دهه نیز کسانی سکاندار اداره آن شده‌اند که ویژگی مهم آنها اجتهاد فقهی مصطلح در حوزه‌ها بوده است. خوب به قوه قضائیه نگاه کنید. چقدر قابل دفاع است؟

محمدرضا کردلو

شوکران؛ تفکر روی آنتن

«شوکران» برنامه‌ای است که گفت‌وگو کننده در آن، برخلاف قواعد نانوشته روزنامه‌نگاری چپ که به‌دنبال انتفاع سیاسی و جناحی از قِبَل گفت‌وگو است، بیشتر به متن می‌پردازد. با همه سختی‌های بروز و ظهور «تفکر» در رسانه و به‌ویژه در چارچوب «تلویزیون»، شوکران یادآور گفت‌وگوهایی...

محمد علی‌بیگی

ضرورت نقد اجتماعی

کاندیداهای ریاست‌جمهوری یا مجلس یا مدیران و مسئولان، نه از ملائکه‌اند و نه از مریخ آمده‌اند (یعنی فهم‌شان با فهم عمومی شکاف و اختلاف بنیادین و اساسی ندارد)؛ اگر هم چنین باشد، باز نیاز به اقبال عمومی دارند تا بتوانند مصادر امور را در دست گیرند. پس فهم عمومی و مزاعم...

بهروز فرنو

زمانی برای تفکر

مخاطرات عالم مدرن، نگرانی از سراب مدرنیته را سبب شد و پرسش‌ها [از وضع مدرن] و [توجه به] مابعد مدرن را رقم زد و مهم‌ترین این تاملات بحث در زمان و عطف توجه به «زمان ادواری» بود. عهد و زمان از قدیم‌ترین ایام، همواره بستر اعتقادات آیینی و مذاهب بوده است، لیکن با غلبه...

مهدی رحمانی

پرسش‌گری، نقد و نوشتار

بعضا شخص اگر مجبور شود قلم بزند و یا یک نامه کوتاه بنویسد، آنقدر بد می‌نویسد که کسی متوجه هدف و مفهوم نمی‌شود، انگار بحث با زبانی متفاوت مطرح شده است. ذکر مصیبت کردن همیشه خوب نیست اما نیاز هست که گاهی درد جامعه بیان شود و برای حل آن راهکار اندیشید.

علیرضا معاف

نیاز انقلاب اسلامی به اصولِ فلسفه مطهری

با فقدان استاد شهید مرتضی مطهری امام در پاسخ به جوانان دانشگاهی «تحکیم وحدت»، آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای را به‌عنوان جایگزین شهید مطهری معرفی می‌کنند، از این رهگذر آیت‌الله خامنه‌ای در دیدگاه امام، نزدیک‌ترین و هم‌افق‌ترین شخص به شهید مطهری تلقی می‌شود. درک صحیح از...

محمد علی‌بیگی

شهید مطهری و منتقدانش

استاد مطهری معمولا به‌عنوان شرح و بسط‌دهنده دیدگاه‌های علامه‌طباطبایی معروف است، اما با تامل در آثار وی می‌توان ابعاد متعددی از اجتهادها و استنباط‌های متفاوت را در آنها یافت. غرض آنکه استاد حتی نسبت به علامه هم رویکرد متفکرانه و نقادانه دارد، گرچه از ایشان با اعزاز و...

مهدی نیک‌صفت مطلق

تبیین آزادی ناگزیر از چارچوب

تعیین‌تکلیف چارچوب‌های آزادی در ایران پس از انقلاب، در این مطلب کوتاه البته ممکن نیست و حل این مساله، نیاز به مناقشاتی جدی‌تر و عمیق‌تر دارد. غرض در این مطلب، بیشتر پرداختن به این موضوع است که در منطق ولایت فقیه -که رهبری به آن معتقدند و ذیل آن منطق، کنشگری می‌کنند-...

مهدی نعلبندی

چرا باید آوینی بخوانیم

آوینی و اندیشه او خوانده نشد چون از سوی گفتمان رسمی فقط تجلیل شد و ثغور اندیشه و گفتمان او معیّن نشد. تجلیل شد و تحلیل نشد. چه از سوی دوستدارانش و چه مخالفانش. و این ظلم به این مولّف اندیشمند و اندیشه ورز است. آوینی مولّف بود، هم در اندیشه، هم در ساخت و هم در گفتمان.

محمد علی‌بیگی

گروکشی آگاهی کاذب!

مدعاهایی در فضای ژورنال مطرح است و از جمله آنها این است که «انقلاب‌ها برآنند تا ایدئولوژی را جایگزین علم کرده یا ایدئولوژی را بر علم مسلط کنند.» این مدعا البته حاکی از بی‌خبری مدعی است از «علم» و «ایدئولوژی» در عالم جدید.

علیرضا شجاعی‌زند

«تغییر ایدئولوژی» علم یا «ایدئولوژی‌زدایی» از علم؟

بدیهی است که به اقتضای ذاتِ ژورنالیسم و طبعِ مخاطبانش، لازم است از تفصیل در این باب صَرفِ نظر شود و بیش از طرح مقدمات و بیان مبانی و پرداختن به جوانب متعدده، به پاسخ‌هایی کوتاه از جنس اعلام مواضع اکتفا شود.

پرویز امینی

دستان خالی علوم انسانی در ایران

در جامعه فکری‌ای که جدال اصلی فکری دعوای پوپر و هایدگر است -که در هیچ آکادمی در دنیا موضوعیت ندارد و اساسا بی‌معنا و بی‌سابقه است- چه‌کسی می‌تواند مدعی داشتن علوم انسانی باشد؟

محمد ایمانی

راز عذرخواهی در حکمت متعالیه ولایت فقیه

فراز و نشیب تحولات، مانند دزدگیر عمل می‌کند. «منافق‌گیر» است، همچنان‌که «مومن‌یاب» است. دگرگونی حالات و شرایط، سنت الهی است تا عیار انسان‌ها و صدق و کذب دعاوی آنها معلوم شود. مومن سرشار از امید و حسن ظن به وعده‌های نصرت و هدایت الهی است. به همین دلیل، دریافت مومن و...

محسن راحمی

ارتجاع شیک؛ تفکیک جمهوری اسلامی از انقلاب

به زعم قوچانی این «اندیشه‌های مارکسیستی» و «تئوری تضاد» است که انقلاب ‌اسلامی را در مقابل جمهوری ‌اسلامی قرار می‌دهد. در نظر مارکسیست‌ها تضاد در حرکت به‌مثابه بیرون آمدن جوجه از تخم‌مرغ بود و پس از آن جوجه می‌توانست بی‌نیاز از تخم‌مرغ، به حیات خود ادامه دهد و حال که...

داود مهدوی‌زادگان

انقلاب دینی رهایی‌بخش

آن‌چنان‌که زمزمه‌های سنت‌گرایی در گوشه و کنار دنیای مدرن به گوش می‌رسد ولی از نحوه مواجهه پیروانش با قفس زندگی کاملاً پیداست که سر نزاع و رویارویی با متولیان جدید ندارند و فقط خواهان زندگی بی‌دردسر هستند. به همین خاطر، نگهبانان دنیویت جهانی شده نگرانی از آنان ندارند...

محمدحسن صادقی

مشق مغالطه

در اندیشه مجتهد‌شبستری همواره چند مفهوم نقش «دال مرکزی» و چند گزاره نقش «اصل موضوع» دارند (یعنی اثبات نمی‌شوند) و از آن پس هرچه مجتهد می‌گوید و می‌نویسد، قرائنی است برای اثبات ضمنی آن «اصل موضوع» و باقی مطلب، تماما تلاش برای فربهی آن مفهوم مرکزی است.

محمد علی‌بیگی

نافلسفه به سوی ناپیشرفت

فروغی گزارشی از فلسفه ارائه داده که در مبدأ و مقصد، به دنبال توجیه و القای پیشرفت است و از این جهت گزارش او از تاریخ فلسفه، مخدوش است. فی‌المثل همین مطالب که در فصل دکارت راجع به کاروانسرای فلسفه و کاروان علم گفته است، با قول دکارت در باب درخت علم سازگار نیست و فروغی...

حامد سرلکی

چپ‌ها باز می‌گردند؟

با بدل شدن چپ‌های اسلامی ابتدای انقلاب اسلامی در قالب اندیشه‌های تکنوکراسی یا لیبرالیسم می‌بینیم اساسا خیمه چپ‌اندیشی در سپهر سیاسی کشور برپا شده است اما هیچ ساکنی در آن وجود ندارد.

محمدرضا کردلو

پیاده‌روی اربعین در افق استراتژیک

شاید اگر به هر ایرانی بگویید شما هم در مبارزه با داعش نقش اساسی دارید، در وهله اول متوجه نشوند درمورد چه مساله‌ای صحبت می‌کنید اما اگر اهمیت و نقش پیاده‌روی اربعین در افزایش قدرت نرم نیروهای مقاومت و بالابردن بنیه امنیتی و دفاعی را برایشان توضیح دهید...

عبدالله صلواتی

خودکشی در غیبت معنا

بی‌تفاوتی وجودی در دو ساحت فردی و ساختاری ظهور می‌یابد. بی‌تفاوتی وجودی در ساحت فرد، انسان را نسبت به همه مسئولیت‌های اجتماعی و فردی بی‌تفاوت می‌کند. در این فضا، نه خدا، نه ارزش‌های الهی و نه ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی هیچ‌کدام مورد توجه نیست و بودن و نبودن آنها...

محمدمحسن راحمی‌

ابر بحران دنیای نا‌قشنگ نو

در دنیای جدید ما، «مجاز» جای «حقیقت» نشسته است. دیدار با هر انسانی ملاقات با دو ساحت وجودی متفاوت است؛ یکی نشئه‌ای مربوط به دنیای رئال و عینی و دیگری شخصیتی که ملهم از وجود مجازی او در شبکه‌های اجتماعی است.

علی خضریان

در ستایش آزاداندیشی و مذمت هتاکی

برخی نیز تلاش دارند این‌گونه القا کنند که آزاداندیشی به مثابه آن است که صرفا آن چیزهایی که از غربی‌ها یاد گرفته‌اند را بتوان بیان کرد و همچون یک نمایندگی انحصاری از شرکت‌های خارجی، افکار آنها را عرضه کنند و در همین خصوص با تشکیل یک باند شبه علمی در نهادهای آموزشی و...

محمد علی‌بیگی

گذری به ذات غرب با همراهی نیچه، شلر و هایدگر

اما کین‌توزی چیست و از کجا می‌آید و شرایط بالیدن و بر دادنش چیست. آن‌کس که به بحث از کین‌توزی آغاز می‌کند، نیچه است. نیچه در آغاز، آن را انتقام یا der Rache می‌خواند یعنی امری نفسانی که بر اثر ترس پیدا می‌شود و انفعالی است.