خبرنامه دانشجویان ایران: سجاد بلوکات// شهر پاوه در محاصره ضد انقلاب(احزاب کومله و دموکرات) قرار گرفته و در آستانه سقوط است، به دلایلی بعضی از ارگان ها از فرستادن نیرو و تجهیزات مکانیزه جنگی مثل تانک و توپخانه به پاوه ممانعت کردند. در همین بین تیمسار فلاحی رئیس وقت نیروی زمینی به همراه مصطفی چمران از تنها راه موجود یعنی راه هوایی وارد پاوه می شوند. اصغر وصالی فرمانده گروه دستمال سرخ ها به همراه تعداد معدودی از پاسدارها و بومی ها در حال دفاع از شهر هستند. دکتر چمران به واسطه ی یکی از اسرای کومله، برای مذاکره با یکی از فرماندهان ضد انقلاب اعلام آمادگی می کند. از قضا وقتی با وی روبه رو می شود تازه می فهمد این فرمانده ضد انقلاب(دکتر عنایتی) از دوستان دانشگاهی وی در سالهای قبل از انقلاب در آمریکا بوده است. روند مذاکرات بیشتر به سمت مناظره پیش می رود و بدون نتیجه پایان می یابد. محاصره پاوه لحظه به لحظه تنگ تر می شود.
بیمارستان پاوه سقوط می کند و تعداد زیادی از مجروحین به فجیع ترین شکل ممکن قتل عام می شوند. هنوز از کمک های یگان های رزمی خبری نیست. محاصره کم کم به سمت مقر سپاه پاوه نزدیک می شود. در زیر آتش جنگ کومله، چمران باردیگر برای مذاکره، این بار به وسیله راه مخفی ساختمان پاوه و با لباس مبدل، نزد دکتر عنایتی می رود. اما بازهم مذاکره نتیجه نمی دهد. چمران نارنجکی را به سمت عنایتی پرت می کند اما باعث کشته شدن عنایتی نمی شود. در حالی که اکثر مدافعین شهر به شهادت رسیدند و ضد انقلاب وارد پادگان سپاه پاوه شده است، نیروهای کمکی سپاه، ارتش و بسیج از راه می رسند و حصر پاوه با پیام امام خمینی درباره پاوه و ضرب العجل ایشان به نیروهای نظامی برای از جلوگیری از سقوط پاوه شکسته شود.
نقـد فیلــم:
وقتی صحبت از داستان زندگی شهید چمران به میان می آید ذهن ها خود به خود به سمت تحصیلات ممتاز ایشان، نامه های عارفانه با خدا، دست کشیدن بر سر یتیمان لبنانی، مبهوت شدن دکتر مصطفی چمران به گل زیبا در گرماگرم جنگ و ....بسیاری از وجوه جذاب شخصیتی شهید چمران معطوف می شود. اما فیلم چ قرار نیست هیچ کدام از این وجوه که اتفاقا بسیار دراماتیک هستند را پررنگ کند. در فیلم چ ما با یک چمران عملگرا روبه رو هستیم.
شاید شخصیت چمران از دید یک فیلم نامه نویس بیش از حد تخت باشد. انتظار یک شخصیت خاکستری جذاب که دارای ویژگی های منفی و مثبت توامان باشد طبیعتا جذاب تر است اما حاتمی کیا جذابیت بصری فیلم را فدای تاریخ کرد تا یادمان نرود حقیقت چمران نباید زیر سوال برود.
چمران اینجا چمران خمینی است هر چند وزیر دفاع بازرگان باشد. چمران، خمینی کوچک شهر پاوه شده است. او اختلاف بین نیروهای پیش مرگ کرد و پاسدارها را حل می کند. برای اهالی بومی نگران است و دلسوزی می کند، حواسش به اسرا نیز هست و در روی دیگر سکه، دست به تفنگ است و مثل یک چریک، به مقابله ی نظامی با ضد انقلاب می پردازد.
این خصوصیات چمران باعث شد، اراده ی حکومت و مردم با هم گره بخورد، شخصیت بیگانه ای از تهران، مردم را بیشتر همراه خود می کند تا کرد های بومی که با ژشت های حامی خلق شان سعی در تصرف پاوه دارند. این موضوع را می توان به وضوح در سکانس معروف هلیکوپتر دید، وقتی مردم با گریه از چمران می خواهند به تهران نرود و آنها را در مواجه با ضد انقلاب تنها نگذارد. اما شاید پرداخت بیشتر به وجوه عملگرایی چمران می توانست به بهتر شدن فیلم نامه کمک کند. در بعضی از سکانس ها جنب و جوش اصغر وصالی و تاثیرگذاری او در روند مبارزه از چمران بیشتر است.
در این فیلم شخصیت های مهم دیگری نیز حضور دارد. تیمسار فلاحی و اصغر وصالی. فلاحی حضور پررنگی ندارد اما اصغر وصالی فرمانده پاسدارها، جوانی است که در جنگ، رزم یاد گرفت، در جنگ، عارف شد و اول به دریا پرید و بعد شنا یاد گرفت. حالا در مقابل چمرانی ایستاده اند که هفت شهر عشق را قبل از جنگ طی کرده، هم سیاستمدار است هم آموزش دیده. هم عارف است هم دانشمند و رسیدن این دو شخص به یک نقطه ی واحد در کارزار جنگ یعنی مسیر هر چقدر متفاوت باشد، امروز این عمل است که بزرگی افراد را مشخص می کند، روزی که هر دو سربلند بیرون آمدند. اصغر وصالی و چمران هر دو در سخت ترین شرایط ممکن، مخلصانه ترین عمل را انجام دادند.
در سینمایی که سندروم اصغر فرهادی در آن مد شده است و همه در گیر شخصیت های متوسط و نسبی گرایی هستند، حضور یک قهرمان حماسی با داستان غرورانگیز آن حال هر بیننده ای را خوب می کند. اینجا بحث بر سر سینمای ضد جنگ نیست. چمران مرد صلح است اما به گفته ی خود کاگردان نه به هر قیمتی.
این ویژگی های جمع الاضداد در یک فرد که هم مذاکره می کند و در جایی برای کشتن همان فرد درحال مذاکره نارنجک پرت می کند. هم با قدرت به سمت ضد انقلاب تیر شلیک می کند و در جایی از فیلم هم نمی گذارد یکی از همراهان گلوله ای به سمت یک اسب شلیک کند، همه و همه نشان از فردی دارد که برای بسیاری از نسل جوان و حتی منتقدین سینمایی عجیب و بسیار دل چسب بوده است. حتی اگر تعبیر عجیب خودشان از چمران را داشته باشند. حتی اگر مثل منتقد یکی از سایت های مشهور سینمایی، چمران را با جواد ظریف امروز معادل سازی کنند و پاوه را کنایه از ایران امروزی!
این معجزه سینما نیست، این کارصواب شخصی است که تصمیم گرفت از ابرمردی فیلم بسازد که بسیاری از مردم به ویژه جوانان تصویر درستی از وی نداشتند. آنها با دیدن چمرانی که مذاکره می کند تعجب کردند و او را بسیار صلح طلب دیدند.
این درست است که چمران مذاکره کرد، اما این مذاکره به سمت مناظره پیش رفت و در جواب خواسته ی عجیب دکتر عنایتی(اسرای ما را آزاد کنید در عوض ما به زنان و دختران کرد آسیبی نمی رسانیم اما پاسدارها باید مجازات شوند) این معامله را برد_برد نخواند و تن به این خواسته ی عجیب عنایتی نداد.چمران مذاکره کرد اما این مذاکره به معامله ی ذلیلانه ای که در آن خون جوانان شهید پاوه هدر برود تبدیل نشد؛ چمران برای اتمام حجت با ضد انقلاب مذاکره کرد. آن هم نه یک بار بلکه دوبار و در هر دو بار جانش را به خطر انداخت.
پس اگر حاتمی کیا فیلم متوسلیان را بسازد، دوستان چه می گویند. متوسلیان کسی بود که سهمیه روغن و برنج پادگان مریوان را بین خانواده های ضد انقلاب که مردهایشان در جنگ با سپاه کشته شدند تقسیم می کرد و همچون علی، مرکب بازی کودکانشان می شد.
این حقیقت مردان خدا بود، ایراد از بعضی از ماست که پیش زمینه مان در رابطه با سربازان خمینی نشات گرفته از منابع غیر موثق است.
ویژگی فنی فیلم
حاتمی کیا در پنجاه و دو سالگی اوج پختگی اش در فیلم نامه نویسی و کارگردانی را به رخ می کشد. جلوه های ویژه در خدمت داستان هستند و قصد خود نمایی ندارند اما هنوز برای رسیدن به یک اثر بین المللی فاصله دارند.
پیمان شایانفر فیلم بردار اول فیلم نشان داد برای مدیر فیلمبرداری شدن به اندازه کافی تجربه اندوخته است. بازی ها خوب است اما مطمئنا بازی بابک حمیدیان در نقش اصغر وصالی و مریلا زارعی در نقش زن کرد، شایسته دریافت سیمرغ هستند.
گریم و فیلمبرداری به احتمال زیاد کاندید سیمرغ خواهند شد. صدابرداری فوق العادست و علیرضا علویان برای میکس صدا زحمت زیادی کشید تا شدت صداها طبیعی جلوه دهد.
و تا اینجای جشنواره، منتقدان روی دو سیمرغ درباره "چ " اتفاق نظر دارند. بهترین فیلم و بهترین کارگردانی. حال باید دید هیئت داوران چه می گویند و به چه می اندیشند، آیا آنها به "چ" می اندیشند؟
