من اکنون که خودم استاد دانشگاه شده ام با خود عهد کرده ام هیچ گاه چنین رفتاری با دانشجویانم نداشته باشم و همیشه سعی کردم بیشتر اوقاتی که در دانشگاه هستم را با دانشجویانم بگذرانم".
به گزارش خبرنگار صنفی- آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ متنی که خواندید درد دلهای خانم س.ن یکی از استادان دانشگاه الزهرا(س) بود، ایشان فارغ التحصیل رشته ادیان و عرفان از دانشگاه تهران هستند.
نقش استاد راهنما در دوره کارشناسی
از لحظه ورود به دانشگاه با دیدن واژه استاد راهنما پای برگه انتخاب واحد، افکار مختلفی ذهنت را مشغول می کند. با دیدن آن فکر می کنی که یکی از اساتید مهم رشته تحصیلی ات، از آغاز تحصیل تا روز فارغ التحصیلی، با راهنمایی هایش مسیر تحصیل را برایت آسان می کند. اما...
یکی دو ترمی که از تحصیلت می گذرد، فراموش می کنی که شخصی به نام استاد راهنما نیز در دانشگاه وجود دارد، هر گاه که راهنمایی می خواهی با در بسته اتاق او روبرو می شوی.
آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که نقش استاد راهنما در دوره کارشناسی چیست؟
هر دانشجویی در بدو ورود به دانشگاه، به دلیل ورود به یک محیط جدید با مشکلات زیادی روبرو است. در این میان، مشاوره با اساتید با تجربه می تواند هم باعث حل این مشکلات شود و هم باعث رشد توانایی ها، کشف استعدادها و شناخت علایقش باشد.
اما دانشجویان در بسیاری از مواقع، به اندازه کافی از راهنمایی اساتید خود برخوردار نمی شوند و همین امر هم باعث بروز مشکلات فراوانی در بین آنها شده است.
استاد راهنما کیست...
استاد راهنما یکی از اعضای کادر آموزشی دانشگاه است که مسئولیت هدایت و راهنمایی دانشجویان در زمینه مشکلات آموزشی، پژوهشی و فردی را به عهده می گیرد.
یکی از وظایف مهم استاد راهنما، ارزیابی مداوم و شناخت وضعیت تحصیلی دانشجو در گذشته و حال و پیگیری آن در آینده است. استاد راهنما در انتخاب شغل و نحوه ادامه تحصیل نیز بسیار مؤثر است، زیرا می تواند دانشجو را در انتخاب شغل آینده و ادامه تحصیلش در کارشناسی ارشد راهنمایی کند.
پس اگر استاد راهنما وظایف خود را در دوره کارشناسی به درستی انجام دهد، دانشجو راحت تر و با فراق بال بیشتری به تحصیل می پردازد و در انتخاب رشته در تحصیلات تکمیلی نیز کمتر دچار اشتباه می شود.
استاد راهنما وظیفه دارد به بررسی مشکلاتی که باعث افت تحصیلی دانشجو شده بپردازد و درصدد رفع آنها برآید. این وظیفه استاد راهنما بسیار مهم و اساسی است، زیرا اکثر دانشجویان خودشان به دنبال رفع مشکلات تحصیلی شان نیستند و لازم است کسی در کنارشان باشد تا آنها را در رفع مشکلاتشان راهنمایی کند.
اما حقیقت امر این است که متاسفانه بسیاری از اساتید راهنما در دوره کارشناسی، هیچکدام از وظایفی که در بالا به آنها اشاره شد را به درستی انجام نمی دهند.
م. شهسواری، دانشجوی کارشناسی دانشگاه الزهرا(س) در این باره می گوید: «در طول سه ترم تحصیل در این دانشگاه تنها یک بار استاد راهنمایمان را دیدیم؛ آن هم در اواسط ترم اول بود که همراه مدیر گروه برای دادن چارت تحصیلی به کلاسمان آمدند و توصیه هایی در رابطه با نحوه انتخاب واحد در ترم های بعدی کردند، این آخرین باری بود که ما استاد راهنمایمان را دیدیم».
همچنین م. خدایی، از دانشگاه پیام نور البرز می گوید: «بنده از روز اول، حتی نمی‌دانستم که در دوره کارشناسی استاد راهنما هم داریم و اکنون هم که ترم آخر تحصیلم را می گذرانم حتی یک بار هم ایشان را ندیده ام و فقط گهگاه نام او را روی برد دانشکده می‌بینم.
آیا اساتید برای استاد راهنما بودن پولی دریافت می کنند؟
اساتیدی که به عنوان استاد راهنما انتخاب می شوند علاوه بر دریافت حقوق در قبال تدریس، مبلغی را نیز به عنوان استاد راهنما دریافت می کنند.
اکنون باید دید اساتید راهنمایی که وظایفشان را به درستی انجام نمی دهند، این پول را در قبال چه کاری دریافت می کنند؟ آیا وزارت علوم و رؤسای دانشگاه ها، لااقل به اندازه پولی که به این اساتید می پردازند، بر کار آنها نظارت می کنند؟
متأسفانه باید گفت که در بسیاری از دانشگاه ها نظارت بر کار اساتید به درستی انجام نمی گیرد و به همین علت نیز، برخی از اساتید به نحو احسن به انجام وظایفشان نمی پردازند و بیشترین لطمه را از این مساله دانشجویان می بینند.
نقش استاد راهنما در دوره کارشناسی ارشد
در دوره کارشناسی ارشد اوضاع کمی متفاوت است، زیرا دانشجویان کارشناسی ارشد برای ارائه پایان نامه خود، مجبورند با استاد راهنمای خود تعامل بیشتری برقرار کنند. اما با وجود این بازهم کارشکنی ها و کم کاری ها باعث به وجود آمدن مشکلاتی، به ویژه برای دانشجویان می شود.
البته نباید چشم بر روی این موضوع نیز ببندیم که اساتید راهنمای متعددی نیز هستند که به درستی به انجام وظایفشان می پردازند و در قبال مبلغی که دریافت می کنند مسئولیتشان را به درستی انجام می دهند.
م.آمری، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه زاهدان با تاکید بر این امر می گوید: «استاد راهنمای من، از روز اول از انتخاب موضوع گرفته تا روز دفاع در کنارم بود و من مشکلاتم را با وجود او به راحتی برطرف می کردم» وی می افزاید: «او تا لحظه آخر با مشاوره های به جا و درست اضطراب را از من دور می کرد و باعث می شد در کمال آرامش فقط به پایان نامه ام بیندیشم و به بهترین نحو آن را ارائه دهم».
پیگیری... استاد یا دانشجو...
گاهی اساتید راهنمایی را می بینیم که به طور مستمر پیگیر کار پایان نامه دانشجویانشان هستند. این مسأله از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا گاهی پیش می آید که دانشجویان به دلیل سختی کار دلسرد شده و انگیزه خود را برای ادامه راه از دست می‌دهند. یا گاهی اتفاق می افتد که دانشجو مسیر پایان نامه را اشتباه می رود، اما این مسأله را نمی داند و این موضوع را پس از مدت زمانی طولانی که با استاد تماس می گیرد، متوجه می شود و همین امر زمان بسیار زیادی را از او می گیرد.
پس اگر استاد حداقل هفته ای یک بار با دانشجویان خود تماس بگیرد و روند پیشرفت پایان نامه را از آنها جویا شود، می تواند جلوی بروز بسیاری از این مشکلات را بگیرد. علاوه بر این، عرصه پژوهش کشور نیز رشد خواهد کرد.
کمبود استاد
البته نکته دیگری که نباید به سادگی از کنار آن بگذریم، مسأله کمبود اساتید است. همین مساله باعث بروز مشکلاتی برای دانشجویان می شود.
وقتی که استادی مجبور است هم در دانشگاه تدریس کند و هم استاد راهنمای تعداد زیادی دانشجو باشد، ناگزیر با کمبود وقت و انرژی روبرو می شود و نمی تواند برای هر دانشجو به اندازه ای که لازم است وقت صرف کند.
ف. حاتمی، از دانشگاه مفید قم در این باره می‌گوید: استاد راهنمای ما بسیار استاد خوبی بود، اما به قدری وقتش کم بود که گاهی باید هفته ها صبر می کردیم تا یک ساعت برای مشاوره از ایشان وقت بگیریم. اما گاهی که سرشان خلوت می شد با دلسوزی به سؤالاتمان پاسخ می دادند.
تجربه... انتخاب...
اساتید راهنما می بایستی تجربه کافی داشته باشند تا بتوانند در انتخاب موضوع پایان نامه به دانشجویان کمک کنند.
انتخاب موضوع پایان نامه امر بسیار با اهمیتی می باشد. اگر موضوعات پایان نامه ها با اراده و همت اساتید، با توجه به مشکلات و مسائل جامعه انتخاب شوند، می توانند به حل بسیاری از مشکلات در سطح جامعه کمک کنند.
اساتید راهنمای با تجربه و متعهد باعث می شوند تا دانشجویان با انتخاب درست موضوع پایان نامه و تکمیل دقیق طرح تحقیق در آن موضوع، بتوانند با کمک اساتید خود راه حل های مناسبی را برای این مشکلات بیابند.
گزارش از شهلا خزایی
