رویکرد وزارت علوم تغییر می‌کند؟

خبرنامه دانشجویان ایران: نمایندگان مجلس، دیروز پس از یک جلسه استیضاح پنج ساعته، اعتماد خود را از رضا فرجی دانا به عنوان وزیر علوم پس گرفتند و حالا باید منتظر بود و دید در شرایطی که محمدعلی نجفی بلافاصله از سوی رییس‌جمهور به عنوان سرپرست این وزارتخانه منصوب شد، تا چه حد به دغدغه‌های نمایندگان که به استیضاح فرجی‌دانا منجر شد جامه عمل پوشانده می‌شود.

به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ خبر سرپرستی نجفی ابتدا بر روی صفحه تویتر منتسب به روحانی منتشر شد؛ صفحه ای که گفته شده تعلق رسمی به رئیس جمهور ندارد اما لحظاتی بعد این خبر توسط دفتر رئیس جمهور تائید شد.

آنچه در حکم نجفی قابل تامل می نمود بخشی از پیام دکتر حسن روحانی بود که خطاب به نجفی می گفت: از محمدعلی نجفی می خواهم که راه فرجی دانا را ادامه دهد و این در حالی است که انتقادات جامعه دانشگاهی و استیضاح کنندگان وزیر علوم مشی و رویکرد حاکم بر وزارتخانه علوم است.

روز گذشته الیاس نادران در نطق خود با اشاره به سخن مجید انصاری که گفته بود در صورت عدم اعتماد نمایندگان به فرجی دانا فرد جایگزین راه او را ادامه می دهد، گفت: خدا را شکر که این سخن معاون پارلمانی تکذیب شد پس شما به استیضاح رای دهید تا رویکرد وزارت علوم تغییر کند.

با این وجود حسن روحانی رسما در پیام خود تاکید کرد که راه فرجی دانا ادامه یابد. این مطلب مورد توجه برخی روزنامه های حامی دولت نیز قرار گرفت.

مرتضی بانک معاون کل سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری نیز با اشاره به انتصاب محمدعلی نجفی به عنوان سرپرست وزارت علوم، اظهار داشت: با این انتصاب و با توجه به سوابق ارزشمند نجفی، مسیر فرجی‌دانا در دانشگاه‌ها ادامه یافته و فرصتی که در دانشگاه‌ها ایجاد شده بود، مسدود و محدود نخواهد شد.

اکنون این سوال خودنمایی که آیا رویکرد وزارت علوم تغییر خواهد کرد؟

روزنامه جام جم نیز به این موضوع پرداخته که از نظر خوانندگان می گذرد::

طرح استیضاح وزیر علوم، چهار محور اصلی داشت که عبارت بودند از بحث بورسیه ها، انتقاد از گروه های سیاسی که برای ارزیابی عملکرد روسای دانشگاه ها اعزام می​شدند، برخی انتصابات و انتقاد از عملکرد وزیر علوم در قبال تحرکات سیاسی ضد انقلاب و ضد نظام برخی عناصر فعال در دانشگاه ها.

انتقاداتی هم که در هفته ها و ماه های اخیر از سوی نمایندگان متقاضی استیضاح مطرح می شد همگی حول و حوش همین مسائل بود و نمایندگان از برخی سیاسی کاری ها در وزارت علوم انتقاد داشتند و با وجود جلسات فراوانی که در این مدت میان نمایندگان و فرجی دانا برگزار شد، خواسته نماینده ها برآورده نشد تا این که نماینده ها راهی جز استیضاح وزیر علوم برای رسیدن به خواسته​هایشان ندیدند و رای عدم اعتماد به فرجی دانا در حقیقت کارت قرمز مجلس به سیاست هایی بود که در زمان مسئولیت او در وزارت علوم به اجرا در آمد.

اما اکنون که ماجرای استیضاح وزیر علوم پایان یافته، همانطور که غلامعلی حدادعادل، نماینده تهران در مجلس به فارس گفته، نمایندگان در تعامل و همکاری صمیمانه با دولت کار را ادامه خواهند داد و البته باید دغدغه ها و حساسیت های نمایندگان مورد توجه دولت باشد.

سیدمرتضی حسینی، دبیر کمیسیون فرهنگی مجلس هم با بیان این که برکناری وزیر علوم، حاوی پیام های مهمی به دیگر اعضای کابینه و همچنین وزیر بعدی معرفی شده در این وزارتخانه بوده، اظهار کرد: با این استیضاح و عزل وزیر علوم مشخص شد که مجلس اصولگرا در اصول خود با هیچ کسی معامله نمی کند.

وی در گفت وگو با فارس تصریح کرد: وزیر بعدی باید بداند که اگر بخواهد از مجلس رأی اعتماد بگیرد باید فتنه گران را به دانشگاه راه نداده و عناصر مخالف و معارض انقلاب را در کرسی های دانشگاه به کار نگیرد.

محمدحسن آصفری، نماینده اراک هم در گفت وگو با تسنیم با بیان این که امروز شرایط در دانشگاه ها به گونه ای است که باید از آرامش برخوردار باشد تا روند رو به رشد ارتقای سطح علمی در فضاهای آموزشی تداوم یابد، افزود: امروز سیاسی بازی و سیاسی کردن فضاهای دانشگاهی به صلاح روند رو به رشد علمی کشور نیست که سرپرست فعلی و نیز وزیر بعدی که به مجلس معرفی می شود و سکان هدایت این وزارتخانه را به عهده می گیرد، باید به آن توجه جدی داشته باشد.

با احتساب این سخنان نمایندگان، دولت باید به گونه ای کار را در دوران سرپرستی نجفی و معرفی وزیر جدید مدیریت کند که عملا به دغدغه های مجلس و نمایندگان مردم توجه نشان دهد، همچنین دولتی ها باید همانطور که رییس جمهور بارها تاکید کرده است به این نکته توجه داشته باشند که استیضاح، از ابزارهای نظارتی نمایندگان مردم بر وزیران است که باید به نتایج آن احترام گذاشت و از لجاجت های احتمالی برخی افراد در روند اصلاح امور جلوگیری کرد.

غیبت رییس جمهور در جلسه استیضاح

استیضاح وزیر علوم دیروز در شرایطی برگزار شد که رییس​جمهور، مطابق برنامه​ای که از قبل اعلام شده بود به اردبیل رفت و در اجتماع مردم این استان تاکید کرد در شرایطی که «وزیر دانشمند و مودب علوم» در مجلس برای استیضاح حضور یافته، دلش می​خواسته در کنار او باشد و با زبان صریح از «این دانشمند خدوم» حمایت کند.

اما هر حال این اتفاق نیفتاد و سیدرضا فرجی​دانا مجبور شد به همراه دو نفر از نمایندگان حامی، از خودش دفاع کند، اما این دفاعیات و حتی پادرمیانی رییس مجلس برای رفع اختلاف درباره برخی معاونان وزیر علوم هم جواب نداد و فرجی دانا در پایان این دفاعیات، از مجموع 270 رأی مأخوذه با 145 رأی موافق، 110 رأی مخالف و 15 رأی ممتنع نتوانست اعتماد دوباره نمایندگان را به دست بیاورد.

پس از رای عدم اعتماد نمایندگان به فرجی دانا، رییس جمهور در حکمی با قدردانی از زحمات وی، او را به عنوان مشاور رییس جمهور در امور علمی و آموزشی منصوب کرد.

روحانی: به رای مجلس احترام بگذاریم

رییس جمهور همچنین دیروز در جمع علما، فضلا و طلاب اردبیل با اشاره به استیضاح وزیر علوم از سوی مجلس، گفت: من می دانم وزیر علوم در میان بسیاری از دانشجویان و اساتید دانشگاه محبوب بود؛ نامه ها و طومارهای فراوانی در مقاطع مختلف مخصوصا مقطع استیضاح برای من ارسال شد؛ من از همه دانشجویان، اساتید و فرهیختگان می خواهم که به رای مجلس، همه احترام بگذاریم.

رییس جمهور اضافه کرد: درباره این که آیا می توان نحوه سخن گفتن، بحث کردن و طرح مطلب را از آنچه در جلسه استیضاح انجام شد بهتر کرد یا نه، در فرصتی دیگر صحبت می کنیم اما اصل استیضاح یک وزیر، طبق قانون اساسی جزو حقوق مجلس شورای اسلامی است.

رییس جمهور ادامه داد: رای اکثریت نمایندگان مجلس برای ما محترم است؛ بسیار این نکته برای من مهم است که تعامل دولت و مجلس و همصدا بودن این دو قوه ادامه داشته باشد.

اما در شرایطی که روحانی در سفر استانی بود فرجی دانا را در جلسه استیضاح، اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور و برخی وزیران از جمله علی طیب نیا، عبدالرضا رحمانی فضلی، سید حسن قاضی زاده هاشمی، محمدجواد ظریف، محمود گودرزی، علی جنتی، بیژن نامدارزنگنه، علی اصغر فانی و برخی معاونان رییسجمهور از جمله مجید انصاری، علی اکبر صالحی، محمدباقر نوبخت، معصومه ابتکار و همچنین رییس بانک مرکزی همراهی کردند.

در جلسه دیروز ابتدا پنج نماینده از طرف استیضاح کنندگان به بیان دفاعیات خود از طرح استیضاح وزیر علوم پرداختند و سپس نوبت به وزیر علوم رسید اما او نیز بخشی از وقت خود را به دو نفر از نمایندگان حامی خود داد و پس از این دو نفر، خودش در سخنانی به انتقادهای نمایندگان استیضاح کننده پاسخ داد. یکی از بخش های جالب سخنان دیروز وزیر علوم، به مباحث مطرح درباره معاونان فرجی دانا اختصاص داشت.

نمایندگان استیضاح کننده با اعتقاد به این که برخی معاونان وزیر علوم در حوادث سال 88، عملکرد مناسبی نداشتند نسبت به حضور آنها در وزارت علوم انتقاد داشتند، اما فرجی دانا در صحبت های دیروز خود اعلام کرد که وزارت اطلاعات در پاسخ به استعلام وزارت علوم درباره این افراد، آنها را تائید کرده است.

با وجود این فرجی دانا گفت پاسخ استعلام وزارت علوم در مورد این افراد را به لاریجانی می دهد و حق خود را نیز در مورد این چند نفر مشخص به رییس مجلس تفویض می کند تا لاریجانی با توجه به دغدغه های نمایندگان و همچنین پاسخ استعلام از وزارت اطلاعات، در مورد ابقا یا برکناری این دو نفر تصمیم بگیرد.

رییس مجلس هم در پایان جلسه استیضاح دیروز و پیش از رای گیری از نمایندگان، با بیان این که وزارت اطلاعات غیر از یک نفر بقیه را تائید کرده است، خطاب به فرجی دانا اظهار کرد: چون شما مرا حکم قرار دادید، من از شما می خواهم به همه مواردی که در جلسه ای جمع بندی کردیم، پایبند باشید و یکی از آن موارد این بود که اگر چند نفر از این افراد جابه جا شوند ثلمه ای به عالم اسلام وارد نمی شود و فضا آرام تر می شود.

رییس مجلس ادامه داد: لذا اگر نظر من را می خواهید واقعا با جابه جایی این چند نفر مشکل حل و فضا آرام تر می شود.

لاریجانی بلافاصله پس از این اظهارات افزود: آقای جهانگیری معاون اول رییس جمهور پیغام فرستادند که ما به نظر شما احترام می گذاریم و به آن عمل می کنیم.

اما با وجود این، حکمیت لاریجانی نتوانست نمایندگان منتقد را قانع کند که شاید دلیل آن همان طور که علاءالدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت دیرهنگام بودن این حکمیت بود.بروجردی در گفت وگو با ایرنا افزود: اگر این اقدام رییس مجلس دیروز انجام می شد، نتیجه جلسه امروز به شکل دیگری بود.

نبرد اسلایدها

اما در جلسه دیروز یکی دیگر از نکات قابل توجه، استفاده فراوان نمایندگان و همچنین فرجی دانا از اسلاید و فیلم و پاورپوینت بود و در حالی که نمایندگان موافق استیضاح از این فناوری ها برای انتقاد از عملکرد فرجی دانا بهره گرفتند او نیز در اسلایدهایی به دفاع از خود پرداخت.

فرجی دانا از اقدام برخی انتقادکنندگان در پخش فیلمی از یک بخش اظهارات وی در جلسه ای و حذف بخش دیگر آن، انتقاد کرد و آن را شیوه ای نادرست دانست و گفت: این نوع افشاگری ها از چه زمانی در مرام ما آمد و کجای دین ماست؟ دوستان می دانند که این افشاگری ها در ابتدای انقلاب برای چپی های کمونیست بود.

وی با بیان این که ما از بی اخلاقی ها طرفی نمی بندیم، تصریح کرد: چه کسی گفته افشاگری حلال است؟

وزیر علوم خاطرنشان کرد: فقط 25 درصد از اعضای هیات های سه نفره ناظر بر دانشگاه ها تغییر کرده و 75 درصد از آنها همچنان اعضای سابق هستند؛ در طول این مدت فقط 58 درصد از روسای دانشگاه ها تغییر کرده اند و نمی دانم چگونه می گویند به تشکل های آشوب طلب مجوز داده شده است؟

فرجی دانا گفت: آنچه که برای علم و فناوری در زمانی انجام می شود حتما در آن زمان به بار نمی نشیند و اگر خدای ناکرده اشتباه و خطایی در سیاستگذاری و فعالیت ها رخ دهد، بعضا ده ها سال بعد آثار آن نمایان می شود.

فرجی دانا با پخش اسلایدی درباره موضوع محوری کند شدن روند پیشرفت علمی کشور در طرح استیضاح تصریح کرد: براساس آمار سایت های فهرست کننده مقالات، ما به جای این که سهم مان یک درصد از تولید علم باشد ـ جمعیت ایران یک درصد از جمعیت جهان است ـ بحمدالله در هشت ماهه اول سال 2014 به 1.6 درصد رسیده است.

وی با بیان این که نمی توان این برداشت را داشت که این افزایش به دلیل عملکرد 9 ماهه وزارت علوم در دوره وزارتش بوده است، خاطرنشان کرد: یکی دو سال روند داوری این مقالات به طول انجامیده و از دو تا چهار سال قبل از آن نیز فرآیند تهیه این مقالات زمان برده است که نتیجه آن امروز مشخص می شود.

عضو کابینه تدبیر و امید تهیه مقالات علمی را فرآیندی دست کم شش ساله عنوان کرد و گفت: می خواهم نتیجه بگیرم آنچه که بنده دارم در صحنه آموزش عالی با آن دست و پنجه نرم می کنم نتیجه سیاست ها و عملکردهایی است که چهار تا شش سال قبل بعضا آغاز شده است.

وزیر علوم در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به انتقاد نمایندگان استیضاح کننده از برگزاری برخی جلسات در دانشگاه ها به برگزاری جلسات مشابه در سال های گذشته اشاره کرد و گفت: آیا آنچه در سال های گذشته برگزار شد یک تذکر هم دریافت کرده است؟

عضو کابینه تدبیر و امید با نشان دادن اسلاید دیگری به نمایندگان به مقایسه وضع اعتراضات دانشجویی طی سال های 1388 تا 1393 پرداخت و گفت: سال 1388 وضع ویژه ای بوده است؛ اگر کل اعتراضات دانشجویی را که اختلال ایجاد کرده است صد در نظر بگیریم، در نیمه اول سال 1392 این آمار 5 درصد بوده، در نیمه دوم سال 1392 به 4 درصد کاهش یافته و در نیمه اول سال 1393 فقط 3 درصد بوده است. آیا این اعتراضات روند افزایشی دارد؟

وی با بیان این که روند اعتراضات دانشجویی افزایشی نیست، تصریح کرد: شما می بینید نشاطی که در دانشگاه ها وجود دارد، دانشجویان را به سمت حرکت های ساختارشکنانه نمی برد.

فرجی دانا در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به نشریات دانشجویی گفت: با تمام این نشریات در هیات رسیدگی به تخلفات در صورت بروز مشکل برخورد خواهد شد. چرا باید نشریه ای را که 50 تا صد تیراژ دارد و خطایی انجام می دهد ملاک سیاه نمایی عرصه دانشگاه ها بدانند.

وی با اشاره به تغییر روسای برخی دانشگاه ها تاکید کرد: دولت تغییر کرده بود و تمامی دانشگاه ها بخصوص اعضای هیات علمی مطالبه حداکثری برای تغییر روسای خود داشتند. ما چگونه می توانستیم در آن زمان غیر از شنیدن حرف دوستان آرامش را به دانشگاه بیاوریم.

فرجی دانا با اشاره به انتقادها از برخی انتصابات در وزارت علوم گفت: این عزیزان که پس از طی فرآیند استعلامشان از وزارت اطلاعات مشخص شده مشکلی در دوران فتنه ای نداشته اند،اگر ببینند که بودن آنان در این مناصب بهانه ای برای ایجاد التهاب و انشقاق بین دو رکن نظام یعنی مجلس و دولت می شود، با طیب خاطر و در راستای ایجاد تفاهم و تعامل با خانه ملت حاضر به هرگونه گذشت و فداکاری خواهند بود.

وی اظهار کرد: حاضر به واگذاری اختیاراتم در تصمیم گیری برای موارد مطرح شده به رییس مجلس شورای اسلامی که از جنس دانشگاه می باشند، هستم تا ایشان حکم و قاضی بوده و نظر وی فصل الخطاب در این زمینه باشد.

اطلاع رسانی غلط، موجب سوءتفاهم شده است

فرجی دانا در بخش دوم اظهارات خود با اشاره به بحث بورسیه ها گفت: به نظر می رسد که عدم اطلاع رسانی صحیح موجب بسیاری از سوءتفاهم ها شده و پا می فشارم و امیدوارم در نیم ساعت باقیمانده از وقتم بتوانم برخی دغدغه های عزیزان را پاسخگو باشم.

وی اظهار کرد: در میان بورسیه ها 163 نفر بورس طبق آیین نامه ایثارگران، ستاد وزارت و دانشگاه هاست و 1080 نفر به مربیان اختصاص داشته و 729 نفر بورس خارج بوده اند.

فرجی دانا گفت: از مجموع 1860 بورس اعزام به خارج 1074 نفر از رشته علوم انسانی، 272 نفر فنی و مهندسی، 213 نفر علوم پایه، 218 نفر کشاورزی و 110 نفر رشته های هنر بودند.

فرجی دانا افزود: با نگاهی به رشته متوجه می شوید که اینها رشته هایی نیست که نیازی به اعزام به خارج داشته باشد. آیا ادبیات فارسی، فقه و حدیث، تاریخ انقلاب اسلامی ایران، مدرسی انقلاب اسلامی، نهج البلاغه و معارف اسلامی را باید به خارج اعزام کنیم؟

وی ادامه داد: در کشورمان 35 درصد از ظرفیت دوره های دکترای رشته های علوم انسانی هستند که از سه مزیت شامل ورود به دوره دکتری، پرداخت نکردن شهریه و ارائه حکم بورس و جذب استفاده می کنند.