به گزارش خبرنگار صنفی - آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ با گذشت حدود 26 سال از تاسیس این دانشگاه، امروز 495 مرکز دانشگاهی توسط دانشگاه پیام نور در کشور تاسیس شده و تمام استان های کشور را پوشش می دهد. در مجموع مراکز داخلی و واحد برون مرزی این دانشگاه امروز بیش از یک میلیون دانشجو مشغول به تحصیل در پیام نور هستند که پس از دانشگاه آزاد رتبه دومین دانشگاه بزرگ کشور از نظر تعداد دانشجو را به خود اختصاص داده است.
تعداد دانشجویان زن در دانشگاه پیام نور نسبت به دانشجوی مرد حدود دو برابر است که نشان می دهد سیستم آموزشی نیمه حضوری در این دانشگاه در میان دانشجویان زن طرفدار بیشتری داشته است. دانشگاه پیام نور در طول یک دهه گذشته به شکل چشم گیری دارای جهش های قابل توجهی در حوزه کمی و کیفی بوده است. به طوری که نتایج رشد کیفی این دانشگاه از سال 89 بدین سو به صورت کاملا ملموس و تحسین برانگیزی افزایش داشته است.
با این وجود همچنان در برخی حوزه های آموزشی و فرهنگی اشکالاتی در برنامه های این دانشگاه دیده می شود. در گفتگوهایی که با چند تن از دانشجویان و فارغ التحصیلان این دانشگاه انجام داده ایم، برخی از مهمترین نقاط ضعف و قوت این دانشگاه مورد بررسی قرار گرفته است.
سیدمهدی رضوی، فارغ التحصیل مدیریت بازرگانی مرکز پیام نور وزوان که سال 90 از این دانشگاه فارغ التحصیل شده است، در مورد کیفیت سطح آموزشی و تحصیلی این دانشگاه در دوره تحصیلی خود و نیز میزان بهبودی آن در حال حاضر می گوید: «در حال حاضر شیوه آموزشی را به مقدار کمی نسبت به گذشته بهبود داده اند اما زیاد تغییری نداشته است. در دوره ما کلاس ها پنجشنبه ها و جمعه ها برگزار می شد، اما الان در طول روزهای هفته نیز کلاس های درس برگزار می شود. از این لحاظ فضای آموزشی خیلی بهبود یافته زیرا دانشجو می تواند از نظر سیستم آموزشی، هر روز سر کلاس باشد. اما همچنان مسافت های طولانی بین محل زندگی و محل تحصیل دانشجویان بسیار آزار دهنده است؛ زیرا دانشگاه پیام نور همچنان خوابگاه دانشجویی ندارد.»
رضوی در مورد سطح علمی اساتید این دانشگاه نیز می گوید:«معمولا اساتید دانشگاه پیام نور اساتیدی هستند که ساعتی و به صورت حق التدریس فعالیت می کنند. در واقع دانشجویانی از خود دانشگاه پیام نور هستند که از مقطع کارشناسی ارشد فارغ التحصیل شده اند و به عنوان یک آزمایش وارد حوزه تدریس در این دانشگاه می شوند و تدریس می کنند. تنها اساتید رشته های خاصی مثل دروس تخصصی رشته های حسابداری هستند که دارای شاخص های اصلی استادی محسوب می شوند؛ اما در سایر رشته ها از دانشجویان فارغ التحصیل همین دانشگاه استفاده می شود. استاد قوی و شاخص در سیستم پیام نور زیاد جایگاه ندارد و به عبارتی این دانشگاه دانشحو محور است.»
رضوی در مورد اینکه آیا این شیوه دانشجو محور بودن، در سیستم دانشگاه پیام نور در حکم یک نقطه ضعف دسته بندی می شود یا نقطه قوت به خبرنگار ما می گوید:«بستگی دارد چگونه به مسئله نگاه کنیم. اگر مسئله این باشد که دانشجو خودش باید درس بخواند که نقطه قوت است. اما به هر حال در حالت کلی یک ضعف محسوب می شود؛ زیرا بسیاری از دروس تخصصی در رشته های مختلف نیاز به همراهی مستقیم یک استاد با تجربه با دانشجو دارد. اما در شرایط فعلی اساتید مجرب در پیام نور خیلی کم استفاده می شوند. به همین دلیل خروجی های پیام نور معمولا 6 تا 7 سال درس می خوانند تا مقطع کارشناسی را پشت سر بگذارند و حتی در سیستم آموزشی گاهی تا 10 سال دوره تحصیل دانشجوی کارشناسی را طول می دهند.»
هادی ابوحمزه، دانشجوی کارشناسی مهندسی نرم افزار دانشگاه پیام نور واحد شهر ری نیز در قالب اشکالاتی که بر سیستم آموزشی دانشگاه پیام نور وارد است، به موضوع نامنظم بودن ارائه واحدهای درسی که با سنوات دانشجویان تناسب ندارد اشاره می کند. ابوحمزه در این زمینه معتقد است که:«یکی از نقاط ضعف سیستم آموزشی پیام نور این است که تمام دروس لازم برای دانشجویان در تمام ترم ها ارائه نمی شود. بسیاری از واحدهای درسی که من قبلا در دانشگاه دیگر خوانده بودم و قصد معادل سازی آنها با دروس مشابه در رشته خودم را داشتم به دلیل عدم ارائه متوالی دروس با مشکل مواجه می شوند. این موجب می شود تا با خیلی از هم ورودی های هم دوره خود از نظر ترمی و سنواتی فاصله بگیرم. مثلا در ترم های زوج یک سری از دروس و در ترم های فرد یک سری دروس دیگر ارائه می شود و اگر دانشجویی درس ها و واحدهایش با هم دوره ای هایش پیش نرود عملا باید یک ترم یا یک سال صبر کند تا واحد مورد نظرش ارائه شود. این ناهماهنگی موجب می شود تا سنوات ناخواسته و طولانی به دانشجویان تحمیل شود.»
سیما تاجیک، فارغ التحصیل کارشناسی مدیریت جهان گردی دانشگاه پیام نور واحد تهران غرب که سال گذشته دوره تحصیلی خود در این مقطع را به پایان رسانده، در کنار انتقاداتی که به وضعیت آموزشی دانشگاه پیام نور وارد است، به ابعاد دیگری از سیستم آموزشی این دانشگاه که موجب تبلور استعدادهای دانشجویان می شود اشاره کرده است. تاجیک در این مورد به خبرنگار ما گفته است:«در مورد سطح آموزش این ارزیابی وجود دارد که از نظر من بین دانشگاه های آزاد و غیر انتفاعی، دانشجویان پیام نور از دانش بیشتری برخوردارند. مقایسه ای که خودم بین دانشجویان و فارغ التحصیلان این چند دانشگاه بر اساس شاخص های متعددی انجام داده ام، نشان می دهد که دانشجویان پیام نور از سطح علمی بالاتری برخوردار هستند. یکی از دلایل این تفاوت علمی می تواند وابسته به نوع سیستم دانشگاه باشد که در عمل دانشجویان را به صورت خود خوان بار می آورد و میزان ارتباط دانشجو با استاد بسیار کم و محدود است.»
نکته ای که تاجیک در مورد سطح علمی دانشگاه پیام نور در مقایسه با دانشگاه های آزاد و غیر انتفاعی مطرح می سازد ممکن است با این سئوال مواجه شود که آیا شاخص های این دانشجو برای مقایسه یبن چند تن از دانشجویان این دانشگاه ها دقیق بوده است یا خیر؟
با مراجعه به برخی از مراجع رسمی دانشگاهی که هر ساله آمار مرتبط با دانشگاه های سراسر جهان را منتشر می کنند، می توان بر این ادعای تاجیک صحه گذاشت. بر اساس آماری که توسط مرجع Scimago در سال 2013 از میزان تولید علم در سطح دانشگاه های جهان منتشر شده است، میزان مقالات علمی دانشگاه پیام نور در بخش مقالات کیفی، به اندازه قابل توجهی بالاتر از دانشگاه آزاد قرار دارد در حالی که تعداد دانشجویان دانشگاه پیام نور بیش از 500 هزار نفر از دانشگاه آزاد کمتر است.
براساس آمار این مرکز درصد مقالات کیفی برخی از دانشگاه های ایران طبق جدول زیر ارائه شده است:
این آمار نشان می دهد که کیفیت مقالات علمی دانشگاه پیام نور نه تنها از دانشگاه آزاد بلکه از دانشگاه های مشهوری چون دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز بالاتر است. تاجیک همین طور در مورد سطح علمی اساتید واحد دانشگاهی خود نیز این چنین می گوید:«در مورد سطح اساتید نیز با توجه به رشته تحصیلی من، کیفیت علمی اساتید در سطح مطلوبی بوده است. با توجه به اینکه اساتید ما اغلب از اعضای سازمان میراث فرهنگی بودند، تخصص لازم را در رشته جهانگردی داشتند. اما در عین حال با توجه به زمان بسیار محدودی که دانشجویان فرصت استفاده از اساتید را دارند، روی راندمان علمی دانشجویان اثر منفی می گذارد. به همین دلیل در رشته ما بسیاری از دانشجویان مشکلات علمی و پروژه های خود را در ساعات خارج از برنامه دانشگاه، با اساتید در میان می گذاشتند و خوشبختانه اساتید نیز دریغ نمی کردند و با دانشجویان همکاری می کردند. از طرف دیگر علاقه مندی بالای دانشجویان در رشته تحصیلی ما برای فراگیری موضوعات درسی موجب می شد که در نهایت سطح علمی کلاس بالاتر برود. در مجموع سطح علمی خوبی در دانشگاه پیام نور وجود دارد و در صورت رفع برخی کاستی های آن می توان این دانشگاه را در مراتب بالاتری نیز تصور کرد.»
تاجیک در پاسخ به این سئوال که با توجه به اینکه برخی دانشجویان این انتقاد را دارند که اغلب اساتید دانشگاه پیام نور فارغ التحصیلان دوره های تحصیلات تکمیلی همین دانشگاه هستند و سطح علمی مطلوبی برای کسوت استادی ندارند؛ آیا این مسئله در دانشگاه پیام نور وجود دارد؛ به خبرنگار ما گفت:«البته این موارد وجود دارد و من در ارتباط با سایر دوستانم در رشته ها و واحدهای دیگر پیام نور این مشکل را شنیده ام اما این موضوع در رشته تحصیلی ما وجود نداشت. هر چند در چهار ترم اول به دلیل اینکه برخی از واحدهای درسی ما با رشته حسابداری مشترک بود اغلب اساتید در این ترم ها دارای همین نقطه ضعف بودند، اما در دروس تخصصی همان طور که گفتم اساتید به دلیل تخصصی که در سازمان میراث فرهنگی داشتند، دچار این نقطه ضعف نبودند و من از سطح علمی اساتید خود در دروس تخصصی راضی بودم. نکته دیگری که در مورد دانشگاه پیام نور می توان به آن اشاره کرد تفاوت سطح تحصیلی دانشجویان واحدهای شهرستان با واحدهای تهران است. به نظر من به دلیل اینکه تعداد ورودی های دانشگاه های واحد شهرستان به نسبت تهران کمتر است موقعیت استفاده دانشجویان محصل در شهرستان از منابع و اساتید، بیشتر از دانشجویان تهرانی است و این باعث می شود که سطح علمی دانشجویانی که در شهرستان تحصیل می کنند از دانشجویان تهرانی بیشتر شود.»
نقطه ضعف دیگری که همچنان در سطح واحدهای دانشگاه پیام نور وجود دارد به حوزه فرهنگ مربوط است که متاسفانه توجه قابل قبولی از جانب مسئولان به این حوزه صورت نمی گیرد. ابوحمزه در انتقاد نسبت به این وضعیت و توصیف آن می گوید: «فضای فرهنگی این دانشگاه دقیقا مشابه دانشگاه آزاد اسلامی است. من تفاوتی میان دانشگاه آزاد با دانشگاه پیام نور نمی بینم. این فضا به هیچ عنوان جالب نیست. خیلی از روابط آزاد، میان دانشجویان و اختلاط آنها در محیط علمی این دانشگاه پسندیده نیست؛ اما متاسفانه رواج پیدا کرده است و مسئولان این دانشگاه نیز همانند دانشگاه آزاد بر روی اصلاح این موارد تاکید خاصی ندارند.»
تاجیک نیز در بخش مشکلات فرهنگی به موضوع ارتباط آسان میان دانشجویان با مدیران دانشگاهی اشاره می کند. تعاملی که در صورت ایجاد صحیح آن بسیاری از مشکلات دانشجویی بدون ایجاد حاشیه های ناخواسته رفع خواهند شد. تاجیک در این زمینه می گوید:«یکی از دغدغه های اصلی من در دوره تحصیل این بود که خیلی ترجیح می دادم ارتباطات دانشجویان با مدیریت دانشگاه بالا باشد. هر چقدر ارتباط مدیریت با دانشجویان بیشتر باشد راحت تر می توانند سیر صعودی خودشان را به پیش ببرند و پیشرفت دانشجو و دانشکده در این صورت خیلی سریع تر صورت خواهد گرفت.»
* گزارش از مرتضی جمشیدی
خیلی از شما تعجب می کنم که بزرگ ترین ایراد این دانشگاه رو که همه دانشجویان آن را تایید می کنند ، پوشش ندادید!
و آن هم پر از اشکال و ایراد بودند سوالات پایان ترم است (استاندارد سازی نمی شود) به طوری که بعد از امتحانات تا یکی دو هفته دانشجویان به آموزش مراجعه می کند تا اشکالاتی نظیر: سوال غلط - سوال خارج از قسمت - 2 یا چند گزینه صحیح - بدون گزینه صحیح و ...
این رو می تونید از اخبار سایت های دانشگاه پیام نور بعد از امتحانات متوجه بشوید که به دانشجویان اعلام می کند فلان سوالات فلان امتحان حذف و نمره بین دانشجویان توزیع خواهد شد.
کلا آزمون های پایان ترم این دانشگاه از استاندارد خاصی پیروی نمی کند.