باران «دانـشـگاه» بر غبار «فـتـنه»

خبرنامه دانشجویان ایران: درباره روند شروع و پایان فتنه سال 88 سخن های بسیاری گفته شده است؛ می توان گفت یکی از محل های ظهور و بروز چالش ها در دانشگاه ها بود؛ هم نخبگان سیاسی حرف های خود را در دانشگاه می زدند و هم برخی چشم طمع به این «مبدا تحولات» داشتند.

به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ محمدصادق شهبازی دبیر اسبق جنبش عدالتخواه دانشجویی که بخشی از ایام دانشجویی خود را در فتنه 88 سپری کرده است، معتقد است: گرچه روزهای ابتدایی فتنه با ضعف جریان دانشجویی و عدم مدیریت فعال درصحنه – باوجود تجربه‌ای که از ۱۸ تیر موجود بود- باعث ضربه بزرگی به جبهه انقلاب شد، اما نقش‌آفرینی جنبش دانشجویی به‌ مرور در دو دوره توانست فضا را تغییر دهد.

یادداشت این فعال دانشجویی در ادامه می آید::

الف) قبل از آغاز سال تحصیلی

مدیریت درگیری‌های خیابانی: تلاش برای سامان ‌دادن عاقلانه کنترل درگیری‌های خیابانی و جلوگیری از برخوردهای خارج از چارچوب.

تلاش برای تبیین: روشن کردن شبهات و تبدیل برنامه دشمن برای دعوای اسلام و جمهوریت به دفاع از جمهوریت نظام در برابر شورش نخبگان اشرافی در قالب تولید جزوات، بروشور‌ها، فعال شدن در فضای مجازی، تغذیه مساجد و محیط‌های مردمی و غیره.

برنامه‌ریزی برای مدیریت سال تحصیلی: کارهایی نظیر تولید ویژه‌نامه انعکاس بسیج دانشگاه امیرکبیر، شکل دادن سایت خبری برای روشنگری نظیر تریبون مستضعفین، تولید بسته صوتی و تصویری جریان‌شناسی سیاسی و خط امام از جانب جنبش عدالت‌خواه دانشجویی، راه‌اندازی سایت‌هایی مثل مبارز کلیپ، اقدامات تشکل‌های دیگر و غیره.

تلاش برای پیگیری اقدامات اشتباه جبهه خودی: جلوگیری از ایجاد هزینه با اقدامات غلط جبهه خودی مثلا اقدام تشکل‌های دانشگاه تهران با محوریت بسیج برای مطالبه رفع آسیب‌های محیط دانشگاه و برخورد با اقدامات خارج از چارچوب.

رایزنی با چهره‌های معقول جریان معترض: تلاش برای توجیه کردن آن‌ها جهت خط و مرز مشخص کردن با دشمنان، جلوگیری از تبدیل اعتراض به آشوب و پیگیری مسئله از طرق قانونی.

مشورت و رایزنی گسترده با چهره‌های مختلف جبهه انقلاب برای نحوه مدیریت اعتراضات: جلسات متعدد با اساتید، فعالان سابق انقلابی، چهره‌های فرهنگی و سیاسی.

ب) بعد از آغاز سال تحصیلی

مهر تا نیمه آبان ۸۸ همزمان با التهاب‌های برنامه‌ریزی‌شده جریان سبز، به هم ریختن دانشگاه‌ها، تلاش برای ایجاد فضای هیجان، بزرگ‌نمایی آثار برخوردهای نظام سامان‌یافته بود. ابتدا جبهه انقلاب در شرایط انفعالی تلاش به جلوگیری از تنش می‌کرد اما کم‌کم رویکرد فعال ایجاد شد که با راهپیمایی منسجم ۱۳ آبان دانشجویان و برخورد با فتنه‌گران کلید تغییر شرایط آغاز شد.

تشکیل کانون‌های فکر و اقدام: تشکل‌های مختلف در سطح دانشگاهی، ملی و شهری، فعالان سابق، چهره‌های جبهه فرهنگی انقلاب و غیره. مشورت برای برنامه‌ریزی اقدامات جمعی جبهه انقلاب را سامان دادند. خط بندی‌های سیاسی، تشکیلاتی، تخصصی وغیره مانع هم‌افزایی نشد.

تبدیل فضای انفعال به فضای مطالبه‌گری فعال: تبدیل فضای انفعال و پاسخ به شبهاتی به فضای فعال و مطالبه‌گرانه از جبهه رقیب با محوریت دفاع از جمهوریت نظام شکل گرفت. کم‌کم در کنار تجمعات جبهه مقابل، تجمعات جبهه خودی سامان یافت، محور نشریات، تجمعات، جلسات و موضع‌گیری‌ها به مطالبه از جبهه منتقدین شد. تجمع ۱۳ آبان، ۱۶ آذر، تحصن و اعتراض به توهین به تصویر امام تا نه دی و بیست ‌و دو بهمن نمونه‌ای از این موارد بود.

بازخوانی اصول انقلاب و خط امام: به دلیل سوءاستفاده از خط امام در جبهه مقابل، در قالب تولید جزوات، برگزاری جلسات خط امام وغیره سامان یافت. دکان‌های باز شده به نام امام و انقلاب هم مورد مطالبه قرار گرفتند.

ارتباط‌گیری با محیط‌های مردمی: تلاش برای توجیه و فعال کردن جریان‌های مردمی در قالب مساجد، هیئات، محیط‌های عادی.

تبدیل دعوای حکومت-مردم به دعوای مردم با مردم: برنامه تقابل مردم با نظام که با تجاوب نسبی مردم تهران به اعتراضات در ماه‌های ابتدایی شکل ‌گرفته بود، با هوشیاری جریان دانشجویی به دعوای مردم با مردم و سپس با مدیریت درست به تقابل عموم مردم با آشوبگران انجامید. تجمع‌ها و راهپیمایی‌ها در روزهای مختلف ۱۳ آبان، ۱۶ آذر تا روز عاشورا و در‌‌ نهایت 9 دی (که ابتدا به‌وسیله یک گروه دانشجویی برنامه‌ریزی‌ شده بود و بعد ملی شد) و بیست و دوم بهمن نقاط عطف بودند.

استفاده از فضای هنری: رفتن به سمت فضای هنری اعم از مستند، کاریکاتور، موسیقی و شعر، سرود دسته‌جمعی و تئا‌تر و غیره برای توجیه مخاطبین و اظهار وجود. کارهای خودجوش غیرحرفه‌ای که به سمت حرفه‌ای شدن هم رفت و ده‌ها رویش جدی را نتیجه آورد. این ابتکارات از استفاده از محصولات جبهه فرهنگی انقلاب مثلا کاریکاتورهای مازیار بیژنی و تا اجرای تئا‌تر در پاسخ به درخواست حکمیت بعد از 9 دی، اجرای سرودهای دسته‌جمعی، تولید مستند و غیره را در بر گرفت و رویش مؤسسات جدید را نیز موجب شد.

رفتن به سمت فضای آزاداندیشی: تلاش برای آرام کردن فضا و مطالبه مدام رهبری شکل دادن کارهایی مثل کرسی آزاداندیشی با اقدامی که به‌ویژه در بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی امیرکبیر با برگزاری الگوهای مختلف، تولید نشریه انعکاس ویژه کرسی‌ها و بعد هسته کرسی‌های آزاداندیشی شد، به فراگیری این مسئله کمک کرد.

مدیریت آشوب‌های دانشگاهی: جلوگیری از به هم زدن امتحانات با وجود ضعف دانشگاه‌ها، ایجاد جبهه دانشجو در برابر دانشجو و جلوگیری از ایجاد دعوای دانشجو-حکومت و دانشجو-مردم و غیره نمونه اقدامات این دوره بود.

فعال شدن دانشجویان عادی و مذهبی غیرفعال: احساس خطر، مطالبه از جانب رهبری، فضاسازی اساتید و غیره موجب شد علاوه بر دانشجویان تشکیلاتی، بسیاری دانشجویان عادی و مذهبی غیرفعال به صحنه بیایند، بخشی از آن با برنامه‌ریزی تشکل‌ها و بخشی به صورت خودجوش سامان یافت.

پ) آسیب‌ها

سیطره رویکرد سیاسی و امنیتی: درگیر شدن در صرف یکی از دغدغه‌های انقلابی و مقابله با فتنه موجب عدم‌ جامعیت و بازگشت فضای تقابلی سیاسی مثل دهه هفتاد و سیطره رویکرد امنیتی با محوریت کد در فتنه و مرجعیت یافتن دوباره امنیتی‌ها موجب آسیب‌های زیادی در بدنه جنبش دانشجویی و انفعال آن شد.

فاصله گرفتن از دغدغه‌های مردم و مسائل ایجابی انقلاب: فتنه موجب شد جریان دانشجویی از دغدغه‌های مردم و مسائل ایجابی انقلاب غفلت کند و به نحوی از فضای آن‌ها، مسائل اصلی خارجی انقلاب مثل اقتصاد مقاومتی، دهه پیشرفت و عدالت و غیره دور بمانند که نتیجه خود را در انتخابات ۹۲ نشان داد.

رویکرد تقابلی: رویکرد تقابلی موجب شد تا فضای مفاهمه و گفتگو با بدنه دانشجویی و مردمی این جریان بسته شودو تکلیف به توجیه بدنه آن جریان موردتوجه قرار نگرفت.

رویکرد حذفی و درگیری‌های بعدی جبهه انقلاب: محور قرار گرفتن رویکرد حذفی با نخبگان ساکت و عامل فتنه فضایی را موجب شد که خالص‌سازی و صف‌بندی داخلی با رویکرد حداکثری سامان بیابد. دعوا با دولت دهم و بی‌توجهی به مطالبه رهبری برای اصلی و فرعی کردن موارد، دعوا در انتخابات مجلس نهم و غیره نمونه‌ای از تداوم این رویکرد بود که زمینه سوءاستفاده جبهه رقیب و معارض را برای نشان دادن تاریک بودن تنها دورانی از انقلاب که امور کشور به دست آن‌ها نبوده است، فراهم کرد.

تخلیه شدن: فشار سال فتنه موجب تخلیه شدن جریان دانشجویی شد، کثرت نهادهای ایجادشده بعد از فتنهو عدم احساس تکلیف جریان دانشجویی موجب شد تا دانشگاه چند سال به خواب برود.

منبع:: ویژه نامه خبرنامه کاغذی دانشجویان ایران [9/16]

مطلب مرتبط//

روایت شاهد عینی از فتنه 88 در دانشگاه- بخش اول دانشگاه صنعتی امیرکبیر

روایت شاهد عینی از فتنه 88 در دانشگاه - بخش دوم دانشگاه صنعتی شریف

روایت شاهد عینی از فتنه 88 در دانشگاه - بخش سوم دانشگاه صنعتی اصفهان

روایت شاهد عینی از فتنه 88 در دانشگاه - بخش چهارم دانشگاه تهران