به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ امیرعلی جهاندار در یادداشتی به این موضوع پرداخته است که در ذیل می آید::
ابتدای انقلاب چهارچوب سیاسی کشور مبتنی بر چپ و راست، خط امام و غیر خط امام و غیره بوده اما به مرور این ادبیات کنار گنار گذاشته شده است. امروز تاریخ سیاسی جمهوری اسلامی بخصوص بعد از جنگ سه گفتمان سیاسی را به خود دیده است؛ اما امروز به دلیل تکثری که در اجتماع وجود دارد دیگر هژمون گفتمانی دیده نمی شود. از سوی دیگر این تکثر و رسوب ذهنیت های متکثر باعث کنارگذاشتن استدلال و منطق گشته و بیشتر از همه این سیاست ورزی است که می تواند جریان اجتماعی را مدیریت کند. بازتعریف این گفتمان ها و نحوه عمل سیاسی دولت روحانی می تواند تا حدودی به فهم از فضای سیاسی امروز و آینده پژوهی آن کمک کند.
جامعه ایران طی سالهای پس از جنگ، سه گفتمان توسعه گرای اقتصادی، توسعه گرای سیاسی و گفتمان عدالت را پشت سر گذاشته است. گفتمان توسعه‌گرای اقتصادی که دولت یازدهم نیز نماینده ای از آن به حساب می آید دال مرکزی آن توسعه‌گرایی است و سایر مطالبات و خواسته‌ها به تناسبی که با مسئله توسعه متناسب باشد به کار گرفته می‌‌شود و در غیر اینصورت طرد خواهد شد. برای این گفتمان می توان چهار دال مرکزی را در نظر گرفت که عبارتند از : 1)توسعه گرایی برون زا 2) همگرایی با غرب 3) رشد اقتصادی 4) نخبه گرایی و مبتنی بر نظریه گفتمان دولت دال های متباین را طرد می کند که در این مسئله به ترتیب درون زایی، استقلال، عدالت و توده گرایی طرد می شود.
نمایندگان گفتمان توسعه گرای اقتصادی؛ ارتباط با جهان خارج را تجویزی برای حل مسائل کشور می دانند و جهان خارج را کشورهای توسعه یافته غربی می دانند که نمونه اکمل و اتم آن آمریکا است فلذا برون‌گرایی، غربگرایی و نخبه‌گرایی از دال‌های اصلی این گفتمان قرار می گیرد.
این گفتمان اما اگر یک شخصیت محوری داشته باشد آن شخص اکبر هاشمی رفسنجانی است و دولت یازدهم هم نمونه ای از رفتار های هاشمی می شود.
اما نمونه دوم گفتمانی که رویکرد اصلی آن حوزه فرهنگی است و به تبع آن دال مرکزی آن نیز آزادی شده است؛ گفتمان توسعه گرایی سیاسی است. شکننده گی آرای روحانی و تبدیل شدن دولت به سهامی عام باعث شده بخشی از دولت نیز به این نوع از گفتمان اختصاص یابد اما نوع عمل سیاسی دولت از بی توجهی و بی اهمیتی این گفتمان حکایت دارد.
این مسئله را می توان بصورت بارز در مسئله معرفی وزیر علوم تماشا کرد. دولت در این مسئله با معرفی وزرایی که هر کدام از دیگری آرای کمتری می آورد؛ این پالس را به جامعه القا می کرد که در گفتمان توسعه گرایی اقتصادی مسئله فرهنگ اهمیتی ندارد.
و اما سومین گفتمان که مردم تجربه آن را طی سالهای 84 تا 90 داشته اند؛ گفتمان عدالت است که دال مرکزی آن استقلال، توده‌گرایی و مردم‌گرایی است. جامعه بعد از گذشت 24 سال و مشاهده تجربه مدیریتی عینی و عملی این گفتمان ها عمل سیاسی خود را بسیار ساده تر از گذشته می گیرد چرا که نتایج هر کدام از این تجربه ها را به عینه مشاهده کرده است.
با توجه به وضعیت موجود عمل سیاسی دولت می تواند به تفوق یا شکست دولت منجر شود و آنچه در صحنه عمل مشاهده می شود بیشتر شکست دولت است تا علائمی از پیروزی! روحانی زمانی که در انتخابات حضور پیدا کرد دوران هشت ساله احمدی نژاد را تماما سیاه به تصویر کشید و آینده ای سفید را برای جامعه تصویر کرد. مردم جامعه نیز همه عمل روحانی را مبتنی بر آنچه که عمل کرده در مقابل آنچه که گفته می گذارند و تصمیم گیری می کنند.
با توجه به هر آنچه که گفته شد مبتنی بر نظم گفتمانی شکل گرفته می توان در مورد دولت نتیجه گیری کرد:
در شرایطی که جامعه به جمع بندی پیشرفت درونزا رسیده است و بیش از ده میلیون از جامعه به دلیل سطح تحصیلات بالا می توانند در این پیشرفت درون زا موثر باشند؛ سرمایه گذاری روی همه نیروهای خارجی و گرایش به وزارت امور خارجه بیش از گرایش به وزارت علوم باعث سرخوردگی نخبگانی می شود که دولت بیش از همه بر روی آنها تمرکز کرده است. نکته دیگر اینکه با این رفتار در صورت شکست دولت در مذارکات هسته ای همه آنچه دولت از گشایش ها ترسیم کرده بود از بین خواهد رفت، حال آنکه آنچه تاکنون مطرح کرده نیز تغییری در وضعیت جامعه حاصل نکرده است.
اما مسئله دومی که دولت با بروز آن بیش از آنکه به تثبیت خود کمک کرده باشد به بحران آفرینی برای خود تبدیل کرده است مسئله «همگرایی با غرب» است؛ دالی که بروز چالش «استقلال» را زیاد می کند و عمده نیروهای فعال جامعه را در تقابل با دولت قرار می دهد.
سفر ظریف به پاریس همزمان با توهین فرانسوی ها به پیامبر اسلام، قدم زدن با کری به عنوان نماد استکبارستیزی و تضعیف روحیه مقاومت در منطقه همه و همه باعث شده تا دولت خود را در جایگاه دولتی تضعیف کننده «استقلال سیاسی» کشور قرار دهد و از سویی عدم فعالیت جدی برای اقتصاد مقاومتی و طرح راهکارهای اقتصادی که همه مشروط به نتیجه رسیدن مذاکرات با آمریکا است و در تجربه یکسال و نیم اخیر شکست آنها مسلم است «استقلال اقتصادی» را نیز با چالش مواجه می کند که در خوشبینانه ترین حالت ایران به مقصد مناسبی برای واردات کالا های مختلف تبدیل خواهد شد.
در این میان شعارهای روحانی نیز رنگ باخته است که شاید یکی از این شعارها بازگرداندن اعتبار به پاسپورت ایرانی بود که امروز بعد از گذشت یکسال حتی برای نماینده رسمی ایران در سازمان ملل هم روادید صادر نشده است-چه رسد برای هر ایرانی-!
مسئله سوم رشد اقتصادی است؛ دولتی که سرمایه گذاری اش بر روی قشر نخبه جامعه است چندان توجهی به نتایج عمل سیاسی اش بر روی توده جامعه ندارد؛ حال آنکه قشر تاثیرگذار در صحنه انتخاب، جماعت توده هستند نه اقشار نخبه؛ بدین خاطر است که آنچه توده امروز از دولت یازدهم درک می کند «افزایش 30 درصدی قیمت نان» است نه چیز دیگری! حال آنکه شعار دولت سیاست های خروج از رکود غیر تورمی است و نتیجه با شعار دولت در تناقض بوده است؛ اینها در پس زمینه ذهنی جامعه تنها یک مسئله را زنده می کند و آن بازگشت احمدی نژاد یا بعبارتی بازگشت دوران احمدی نژادی است!
همچنان که در بالا گفته شد؛ بازی دولت با وزارت علوم و بی اهمیتی نسبت به آن اقشار نخبه را نیز از دولت زده می کند چنانچه مهمترین محل ظهور و بروز نخبگان جامعه وزارت علوم است و وقتی این قسمت مورد توجه قرار نگیرد به طریق اولی زیر مجموعه های آن نیز مورد توجه نخواهد بود.
روحانی با عمل سیاسی خود نظم گفتمانی را شکل داده که در آن هر لحظه ظهور و بروز درون زایی، استقلال طلبی، عدالت خواهی و توده گرایی بیشتر می شود و تجربه تاریخی جامعه از سه گفتمان پشت سر گذاشته شده اقبال نسبت به دوران اصولگرایی و گفتمان عدالت و همچنین به صحنه آوردن احمدی نژاد است.
نکته ای که نباید فراموش کرد این است که روحانی یک سال قبل از انتخابات سال 92 در یک سخنرانی معروف با اشاره به سو مدیریت احمدی نژاد اعلام کرد «مملکت مدیر می خواهد، نه نوکر!» و امروز احمدی نژاد به عنوان بزرگترین بدیل برای مدیریت روحانی مطرح است و شنیده ها نیز حاکی از آن است که احمدی نژاد برنامه دقیق و جامعی برای ورود دوباره به عرصه مدیریت کشور دارد و اگر ببنید شرایط –که مهم ترین آن تایید صلاحیت وی است- مهیا باشد، می تواند روحانی را در یک منگنه سیاسی قرار دهد.
ناشناس
1393/11/06 - 11:27
