به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ هاشمی شاخصی جز خود و افکارش نمی شناسد و این مسئله را بارها و بارها در عمل نشان داده است. افکاری که گاه جنجال ساز، متناقض و چندپهلو می نماید. زندگی سیاسی اکبر هاشمی پس از سکاندارای او در دولت سازندگی، روندی کاملاً سینوسی را طی نموده است. هاشمی که پس از اتمام دوره ریاست جمهوری اش، از مادام العمر کردن ریاست جمهوری برای خودش باز ماند، به فاصله اندکی با نیروهای سیاسی تازه به قدرت رسیده در دولت اصلاحات چالش سختی پیدا کرد و عالیجناب سرخپوش شد!
چند سال بعد و با روی کار آمدن دولت نهم و دهم، هاشمی با چرخشی 180 درجه ای در مواضع سیاسی خود، چهره جدیدی از خود نمایان کرد. او برای مقابله با شخص احمدی نژاد با تمام دشمنان دیروزی خود در اردوگاه اصلاح طلبی ائتلاف سیاسی کرد و هدف مشترک، او را به عدول از مواضع قدیمی خود وادار نمود. هاشمی در طی دولتهای نهم و دهم، به دلیل تقابل صریح با جریان اصولگرایی کم کم جایگاه فراجناحی-آنچه خود او همواره بر آن اصرار دارد- خود در میان جریانات سیاسی را در اذهان عمومی از دست داد. چسبندگی بیش از حد دولت حسن روحانی و اکبر هاشمی رفسنجانی پس از انتخابات خردادماه سال 92، به روند تغییر چهره فراجناحی هاشمی در اذهان عمومی بیش از پیش دامن زده است.
بررسی رفتار حال حاضر هاشمی رفسنجانی در سپهر سیاسی ایران، گاه ما را به نکات قابل توجه و جدیدی می رساند. اظهارنظرهای هاشمی در سالهای اخیر، دیگر نشانی از هاشمی اوایل انقلاب، هاشمی دهه 70 و حتی هاشمی دهه 80 را با خود به همراه ندارد. در این گزارش قصد داریم تا مروری کوتاه بر برخی اظهارات اکبر هاشمی رفسنجانی در سال 1393 داشته و به مقایسه آن با دیدگاه های دیروزی او، دیدگاه های حضرت امام(ره) و رهبر فرزانه انقلاب و در برخی موارد مراجع عظام تقلید بپردازیم. با ما همراه شوید.
بگذارید مردم خانم های زیبا را ببینند!
اولین اظهارنظر قابل توجه هاشمی در سال 93، در 16 اردیبهشت ماه سال جاری در دیدار با جمعی از اصحاب فرهنگ و هنر صورت گرفت. وی گفت: "می‌دانم رهبری راضی نیستند از اینکه ایشان بگویند سال فرهنگ ولی عساکری پیدا شوند که فقط دنبال این باشند که مثلاً اگر کسی خوب می‌خواند او را از میدان در کنند. اگر کسی که قیافه زیبایی دارد، خانمی، او را نگذارند پیدا شود و امثال این‌جور چیزها، این حالت پیش می‌آید، مناظر خوب را از دست مردم بیرون کنند!
دفاع از ماهواره؛ حمله به جدیدالاسلام ها!
اوایل تیرماه 93 انتشار سخنان هاشمی در جمع گروهی از دانشجویان – به مناسبت اولین سالگرد انتخابات ۹۲- مباحث جدیدی را در سطح رسانه های کشور به وجود آورد. هاشمی در سخنان خود ضمن بیان اینکه “جدید الاسلام ها به جان انقلاب و مردم افتاده اند”، گفته بود: «خب! کسانی که حسرت قدرت دارند، کسانی که دل از قدرت نمی‌کنند، کسانی که قدرت را برای خودشان ابدی و مادرزادی و ارث حساب می‌کنند، اینها تصورات دیگری هم می‌توانند بکنند. چقدر تلاش شد که نگذارند در کشور اینترنت باشد. چقدر ماهواره را از بالای پشت‌بام‌ها جمع کردند و من نمی‌دانم چه تاثیری کرد؟ نه‌تنها از آگاهی مردم چیزی کم نکرد بلکه بر آگاهی مردم افزود، خیلی از گره‌ها الان باز شده و یک فضای جدیدی به وجود آمده.»
در پی این اظهارات، یکی از روزنامه های کشور در پی استفتاء از مراجع تقلید پیرامون حکم استفاده از ماهواره برآمد. نتایج این استفتاء قابل توجه بود. آیت‌الله نوری‌همدانی در این مورد اینگونه پاسخ دادند: خرید و فروش و نگهداری آن جایز نیست. آیت‌الله مظاهری در پاسخ به سوالی مشابه گفتند: داشتن ماهواره در منزل و استفاده از آن جایز نیست. آیت‌الله مکارم‌شیرازی نیز در اظهارنظری مشابه فرمودند: استفاده از این برنامه جایز نیست و برنامه‌های ظاهرا خوب یا بی‌ضرر آن وسیله‌ای است برای سوق دادن به برنامه‌های فاسد بنابراین نباید مسلمانان از حیله‌های دشمنان اسلام برای نشر فساد در میان مسلمین غافل باشند. در بررسی به عمل آمده، نظر آیت الله بهجت، آیت الله فاضل لنکرانی و آیت الله شبیری زنجانی و برخی دیگر از مراجع عظام نیز نیز بر حرمت استفاده از ماهواره بوده است. تقابل مستقیم نظرات هاشمی با نظر فقهی مراجع تقلید، ، نکته های ناگفتنی بسیاری در خود داشت.
هاشمی و پرونده همیشه مفتوح قطعنامه 598؛
هاشمی نهم مهرماه سال جاری در دیدار جمعی از فرهنگیان و دانشگاهیان استان‌های مختلف کشور با مقایسه اقدام پیامبر اکرم(ص) با تصمیم امام راحل در پایان جنگ عراق علیه ایران، گفت: «در این مقطع نیز با قبول قطعنامه 598 یک فتح مبین نصیب ایرانیان شد که به مراتب بهتر از فتح بغداد و سرزمین‌های عراق از طریق اشغال نظامی بود.»
این اظهارنظر هاشمی در مورد فتح مبین خواندن قطعنامه 598 و متهم کردن ضمنی نظام جمهوری اسلامی به برنامه ریزی برای اشغال خاک عراق! در حالی صورت گرفت که حضرت امام(ره) در پیام پذیرش قطعنامه مذکور، با ابراز ناخرسندی و حسرت از اتمام جنگ، قبول قطعنامه را به مثابه نوشیدن جام زهر دانسته بودند. بینیانگذار کبیر انقلاب اسلامی در متن پیام مذکور آورده است:"خداوندا، این دفتر و کتاب شهادت را همچنان به روی مشتاقان باز، و ما را هم ازوصول به آن محروم مکن. خداوندا، کشور ما و ملت ما هنوز در آغاز راه مبارزه اند و نیازمند به مشعل شهادت؛ تو خود این چراغ پر فروغ را حافظ و نگهبان باش. خوشا به حال شما ملت! خوشا به حال شما زنان و مردان! خوشا به حال جانبازان و اسرا و مفقودین و خانواده های معظم شهدا! و بدا به حال من که هنوز مانده ام و جام زهرآلود قبول قطعنامه را سر کشیده ام، و در برابر عظمت و فداکاری این ملت بزرگ احساس شرمساری می‌کنم .و بدا به حال آنانی که در این قافله نبودند! بدا به حال آنهایی که از کنار این معرکه بزرگ جنگ و شهادت و امتحان عظیم الهی تا به حال ساکت و بی تفاوت و یا انتقاد کننده و پرخاشگر گذشتند!"
وقتی هاشمی طرفدار آزادی بیان می شود!
اکبر هاشمی رفسنجانی در سوم شهریور ماه طی سخنانی در اولین جشنواره دانشگاه آزاد گفت: "افکار منحطی وجود دارند که نمی‌توانند بفهمند آزادی در دانشگاه یعنی چه. مگر می‌شود در فضای خفه و بسته و ارعاب دانشمندان ناب تربیت و استعدادهای جوانان را شکوفا کرد؟"
وی سپس در تاریخ پنجم دی ماه سال جاری در پیامی به اجلاس سازمان اسلامی دانشجویان ایران(سادا) که توسط فرزندش یاسر هاشمی! در مشهد مقدس قرائت شد، نوشت: "افزایش کیفی و کمی فعالیت‌های تشکل‌های دانشجویی در دانشگاه‌های کشور به خصوص در دانشگاه آزاد اسلامی، نهادینه کردن استفاده از خرد جمعی در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها به جای انحصارگرایی است که سابقه دیرین در دانشگاه‌های دنیا دارد و الحمد لله در ایران عزیز مخصوصا پس از انقلاب اسلامی، استقلال در رویکردهای دانشجویی را فراگیر نموده است. آنان بایستی با حساسیت لازم با مسائل برخورد کنند؛ سیاست بی‌اعتنایی و تساهل را پیشه نگیرند و در برابر آلایش‌های موجود، نفوذ آلودگی‌های جدید و افراط و تفریط، از واکنش منطقی دریغ نورزند."
هاشمی که جدیداً چند سالی است از لزوم آزاداندیشی در دانشگاه حرف می زند، در زمان مدیریتش بر دولت آنچنان فضای سنگینی را بر دانشگاه ها حاکم کرده بود که هیچ کس جرات انتقاد از دولت را نیز به خود راه نمی داد. آنگونه که بعدها یکی از معاونین وزارت علوم دولت سازندگی در مصاحبه ای اعتراف گونه گفت:" تعداد نشریات دانشجویی در آن دوران باید مورد بررسی قرار گیرد و شما با پس از این بررسی می‌‌بینید که تعداد نشریات شدیداً محدود بود! در آن دوران اگر گروهی از دانشجویان انتقادی را مطرح می کرد آقای هاشمی شدیداً برافروخته می شد و بلافاصله در نماز جمعه بعدی به آن واکنش نشان می داد.»
روند سیاست زدایی در دانشگاه ها که از سوی مسولین دولت سازندگی با شدت هرچه تمام تر دنبال می شد، آنچنان بود که بالاخره رهبر انقلاب را نیز به واکنش واداشت. ایشان در نقد این نوع نگاه در آبان ماه سال ۱۳۷۲ در دیدار جمعی از دانشجویان و دانش آموزان فرمودند:"« بنده دلم مى‌خواهد این جوانان ما شما دانشجویان؛ چه دختر، چه پسر و حتّى دانش‌آموزان مدارس- روى این ریزترین پدیده‌هاى سیاسى دنیا فکر کنید و تحلیل بدهید. گیرم که تحلیلى هم بدهید که خلاف واقع باشد؛ باشد! خدا لعنت کند آن دسته ای راکه تلاش کرده‌اند و مى‌کنندکه قشر جوان و دانشگاه ما را غیرسیاسى کنند.»
هاشمی بار دیگر در 23 شهریور ماه سال جاری تاکید کرد: باید آزادی بیان باشد که افراد حرف بزنند و مردم انتخاب کنند و این امر باید نهادینه شود. وضع آزادی بیان آن جور که باید باشد نیست، یک مقدار خوب شده ولی قانع نیستیم اما می‌فهمیم که تغییر باید به تدریج صورت گیرد و به طور کلی از انحراف هشت سال پیش داریم نجات می‌یابیم اما صبر هم لازم دارد.
نگرانی هاشمی برای آزادی بیان در سطح جامعه را نیز می توان از طنزهای سیاسی تاریخ معاصر کشور دانست. آنگونه که بر تمامی کارشناسان سیاسی کشور واضح و روشن است که علت اصلی رای آوردن محمد خاتمی در سال 76 و اقبال مردم به شعار آزادی او، جو خفقانی بود که شخص هاشمی در دوران سازندگی در جامعه ایجاد کرده بود. عزت الله سحابی از چهره های ملی مذهبی روایت جالبی در این زمینه دارد و می گوید: (در اواخر دهه 60) ما به آقای هاشمی نامه اعتراضی نوشتیم. اعتراض ما به آقای هاشمی این بود که اولاً اوضاع اقتصادی کشور بسیار خراب است. فقر و اختلاف طبقاتی بسیار فاحش است. دوم اینکه وضع سیاست خارجی ما به گونه ای است که ما در انزوای کامل قرار گرفته ایم و همه دنیا با ما مخالف هستند. در رابطه با این نامه، 23 نفر را بازداشت کردند که یکی از آنها من بودم ... بعد از دستگیری ها، در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، چند تن از نمایندگانی که مرا می شناختند، به آقای هاشمی اعتراض کردند که چرا عزت الله سحابی را گرفتی؟ آقای هاشمی پاسخ داده بود: «رویش زیاد شده بود، می خواستیم رویش را کم کنیم!» (روزنامه فتح- چهارشنبه 2 بهمن 1378- شماره 49- صفحه 6)
روایتی مناسب تر از وضعیت آزادی بیان در دولت سازندگی را می توان با بازخوانی مواضع مرحوم سیداحمد خمینی دریافت. وی با توجه به وضعیت خاص دولت هاشمی و عدم امکان انتقاد سالم مردم از مسئولان، می گوید: باید توجه داشت که طرح آزادانه دیدگاه ها و آرای مختلف برای حفظ و بقاء اصول اساس ارکان نظام و انقلاب ضروری است. یک روحانی چه امام جمعه چه پیش نماز چه منبری چه مرجع و چه شخصیت حکومتی باید دائما به افراد نزدیک این مساله را گوشزد کند که آزادی لازمه دین است و اینگونه گمان نکنند که فلانی شخصیت بزرگی است و هیچ کس نباید بگوید بالای چشم او ابروست! به جز رعایت حریم رهبر معظم انقلاب اسلامی که وظیفه همه است، مسئولیت ها هر اندازه بزرگتر باشد مردم باید نسبت به طرح نقطه نظرات و انتقادات خود درباره آنها حساس تر باشند! … یکی از گرفتاری هایی که متاسفانه بعضی ها به آن دچار شده اند این است که نمی توانند نظرات مخالف خود را تحمل کنند. این شیوه عمل منجر به دیکتاتوری می شود و با فرهنگ انقلاب و اصول بنیادین نظام اسلام ما مغایرت دارد» ۷۰/۸/۲۳
اما شاید یکی از حساس ترین و بحث برانگیزترین سخنرانی های حاج احمد خمینی، سخنان او در جمع مدیران وزارت اطلاعات در مهرماه سال ۷۳ باشد. آنجا که می گوید: حذف حصارهای خودسانسوری لازمه تحقق جامعه سالم است. مردم ما، انقلاب، نظام، امام، رهبر و کشورشان را دوست دارند. بنابراین لازم است در کمال آزادی حرفشان را بزنند. این جوی که الان درسته کرده اند و مردم را از دستگاه اطلاعات می ترسانند به مصلحت انقلاب و نظام نیست. نباید این جو باشد. چرا مطبوعات و نمایندگان مجلس بعد از موضع رییس محترم جمهوری جرات پیدا می کنند و حرف دلشان را بیان می کنند! همین حرف ها را که قبل از سخنرانی رییس جمهور می دانستند، چرا نمی گفتند؟»
جمهوری اسلامی فقط حرف وحدت زده است!
هاشمی رفسنجانی یازدهم دی ماه سال جاری در همایش پیامبر رحمت و مدارا که در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد، با بیان اینکه از صدا و سیما علائم تفرقه پخش می شود، گفت: ما 30 سال حرف وحدت را می زنیم اما وارد عمل نشده ایم؛ قطعا باید وارد عمل شویم.
این اظهارات هاشمی در تخطئه عملکرد سی ساله نظام جمهوری اسلامی پیرامون مسئله وحدت مذاهب اسلامی در حالی ابراز می شد که وی پیش از این در موقعیت های مختلف مطالبی بر خلاف گفته های کنونی خود ایراد کرده بود. هاشمی در سال 86 با حضور در برنامه مناظره با شیخ یوسف قرضاوی در شبکه قطری الجزیره می گوید: " ما، پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، تلاش های بسیاری در زمینة فراهم ساختن وحدت اسلامی هر چه بیشتر مسلمانان انجام داده ایم و این راه را پیش از این، آیت الله علامه بروجردی و شیخ عبده رفته بودند."
داستان تکراری "احساس تکلیف" و انتخابات مجلس خبرگان؛
هاشمی در دوم اسفندماه سال جاری در مصاحبه با خبرگزاری مهر در پاسخ به سوالی مبنی بر داشتن برنامه برای انتخابات مجلس خبرگان می گوید:"خودم هم سال‌هاست که تمایل ندارم وارد انتخابات شوم. قطعاً بنای من این بود که بعد از ریاست جمهوری کاری اینگونه انجام ندهم. چون کارهای زیادی در مجمع تشخیص مصلحت هست و به آنها و به کارهای علمی و فکری بپردازم. اما نشد. مثلاً در انتخابات هشت سال قبل خبرگان، نمی‌خواستم بیایم، اما رهبری گفتند که واجب است و باید بیایی. من گفتم که خودم واجب نمی‌دانم و مناسب من نیست در چنین انتخاباتی شرکت کنم و لازم هم نیست. اما ایشان اصلاحاتی در کار کردند و مرا قانع کردند که بیایم و آمدم. الان هم تمایل واقعی من این است که به یادداشت‌های فراوانی که دارم و باید تنظیم و کتاب شوند، بپردازم."
این در حالی است که هشتم آبان ماه جاری در حالی که تنها هفت روز از ارتحال آیت الله مهدوی کنی، رئیس مجلس خبرگان می گذشت، رسانه ها در خبری به نقل از پایگاه اطلاع رسانی هاشمی رفسنجانی نوشتند: آیت‌الله هاشمی رفسنجانی درباره کاندیدا شدن برای ریاست مجلس خبرگان رهبری گفته‌اند درصورتی که بعضی افراد که آنها را برای ریاست خبرگان صالح نمی‌دانم قصد کاندیدا شدن داشته باشند، آمادگی خود را برای کاندیداتوری ریاست این مجلس اعلام خواهم کرد!
چرخش 180 درجه ای در فهم ارتباط اسرائیل و آمریکا!
آخرین اظهارنظر جنجالی هاشمی چند روز پیش و در 12 اسفندماه ابراز شد. وی که در همایش ملی الگوی توسعه پایدار و متوازن منطقه‌ای در تالار وزارت کشور سخن می گفت، گفت: «در‌مهمترین پروژه دولت که تیم مذاکره‌کننده است و مورد حمایت مقام‌معظم‌رهبری قرار دارد، خودشان هم تکرار می‌کنند که با برنامه رهبری کار را پیش می‌برند اما این دلواپسان چه بر سرشان می‌آورند و با نتانیاهو همنوا شده‌اند. هاشمی رفسنجانی با اشاره به سفر نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به آمریکا ادامه داد: او آنجا رفته و اوباما را تحریک می‌کند و اینجا هم دلواپسان می‌گویند که ما اسرار را می‌گوییم؛ نمی‌دانیم این چه سری است؛ آنها هم از شیطان هستند و از آن طرف دارند کار می‌کنند اما در حال حاضر نزدیک به نتیجه رسیده‌ایم. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: زمانی که تیم مذاکره‌کننده باز می‌گردد به جای استقبال از آنها دلواپسان چیزهایی می‌گویند که نباید بگویند. وی با اشاره به انتقادات مجلس از تیم مذاکره‌کننده ادامه داد: تریبون مجلس باز است و هر چه می‌خواهند می‌گویند و برخی هم این دروغها را باور می‌کنند و اینها مزاحمت است!»
اگرچه این سخنان هاشمی با واکنش نمایندگان و رئیس مجلس روبرو شد و لاریجانی مقایسه نتانیاهو با نمایندگان مردم را غیرمنصفانه دانست و برخی دیگر نیز، سخنان هاشمی را سخیف خواندند، ولیکن یک بررسی تاریخی در اظهارات چند سال گذشته این سیاست مدار کهنه کار، نکات عجیب و قابل توجهی را پیرامون این مسئله روشن می کند. وی در مصاحبه ای که در دهه 80 با صادق زیباکلام داشته (کتاب هاشمی بدون روتوش - چاپ اول 1387صفحه 204) اظهارات کاملاً متناقضی با سخنان امروز خود بر زبان آورده است و می گوید اگر ما بخواهیم با آمریکایی ها رابطه برقرار کنیم، اسرائیلی ها هم کمک می کنند! برای فهم عمق چرخش 180 درجه ای نظرات هاشمی در این موضوع، متن پرسش و پاسخ اکبر هاشمی و صادق زیباکلام عیناً در پی می آید.
زیباکلام: من معتقدم - نه این که اسرائیلی ها نمی گذارند بلکه با مشکلی که ما با اسرائیلی ها داریم ،خود به خود نخواهند گذاشت که ما یک رابطه حداقلی با امریکا داشته باشیم.
هاشمی رفسنجانی: "اگر ما بخواهیم،اسرائیلی ها هم کمک می کنند .برای اینکه می دانند که اگر یک رابطه معمولی باشد، امریکا می تواند روی کم کردن خصومت ما تاثیر بگذارد. اسرائیلی ها هم اینده نگر هستند."
زیباکلام: پس شما دارید یک نظریه دیگری مطرح می کنید.معتقدید که اتفاقا اگر ایران چرخش و تمایلی به امریکا نشان دهد ،اسرائیلی ها تلاش خواهند کرد که این تمایل گسترده شود ،چرا که معتقدند بهبود روابط ایران و امریکا همانند نوری در انتهای تونل برای اسرائیلی ها خواهد بود و گرمی میان تهران و واشنگتن نهایتا بر روی نگاه ایران به اسرائیل تاثیرخواهد گذارد.
هاشمی رفسنجانی: قطعا اسرائیلی ها مسئله را اینگونه می بینند.
زیباکلام: اگر نبینند؟
هاشمی رفسنجانی: این را شما می گویید ما اینگونه نمی فهمیم ...
حال سوال اینجاست که چگونه این سیاستمدار کهنه کار در موضعی با 180 درجه تفاوت از گفته های پیشین خود ایستاده و مخالفت نتانیاهو با انعقاد توافق ژنو را باور کرده، به مخالفین سیاسی خود اینگونه سرسختانه می تازد و آنها را هم نوا با نتانیاهو می خواند؟!
برای شنیدن دیگر مواضع جدید و عجیب هاشمی باید به انتظار سال 94 نشست.
