اعتکاف فقط یک مراسم عبادی صرف نیست، بلکه معنویت حاصل از این عبادت دسته جمعی قرار است ذخیره‌ای بشود برای همه میدان های زندگی و افراد و جامعه را در برابر مشکلات مستحکمتر کند، معنویت حاصل از اعتکاف باید همراه با احساس مسئولیت باشد. این معنویت به هیچ وجه نباید ما را از مسئولیت عظیم انقلابیِ خودمان جدا کند، بلکه باید کمک به حرکت انقلابی باشد.
خبرنامه دانشجویان ایران: اعتکاف فقط یک مراسم عبادی صرف نیست، بلکه معنویت حاصل از این عبادت دسته جمعی قرار است ذخیره‌ای بشود برای همه میدان های زندگی و افراد و جامعه را در برابر مشکلات مستحکمتر کند، معنویت حاصل از اعتکاف باید همراه با احساس مسئولیت باشد. این معنویت به هیچ وجه نباید ما را از مسئولیت عظیم انقلابیِ خودمان جدا کند، بلکه باید کمک به حرکت انقلابی باشد.
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در این مطلب به بازخوانی نگاه مقام معظم رهبری به اعتکاف می پردازیم؛ نگاهی که از اهمیت اعتکاف و عمق این نگرش، خبر می دهد.
ذخیره ای برای انقلاب
«آنچه یک ملت از این طریق و از طرق معنوى به دست مى‌آورد، یک پشتوانه‌اى می‌شود، ذخیره‌اى می‌شود براى اینکه بتواند در همه میدانهاى زندگى، با اراده راسخ و با عزمِ مقاوم در مقابل مشکلات پیش برود؛ بن‌بست‌ها را باز کند، کارهاى بزرگ انجام دهد. پشتوانه همه این‌ها، این معنویت است. کسى مثل امام بزرگوار ما که یک تنه وارد شد و توانست همه ملت را بسیج کند و این حرکت عظیم را راه بیندازد، بیش از هر چیز متکى بود به همان جوشش قلبى، معنوى، روحى، توکل، معرفت، عبادت. به خصوص جوان‌ها، شما می‌توانید به همان منبع و معدن عظیم قدرت، با توکل، با ارادت، متصل شوید و استفاده کنید و استفاضه کنید و نورانى شوید و نقش ایفا کنید» (۱)
«از مهم‌ترین خصوصیات این عبادت دسته جمعی این است که جوانان، حتی کسانی که اگر کسی آن‌ها را بیرون ببیند از وضع ظاهرشان به ذهنش هم نمی‌رسد که اهل مناجات و اعتکاف باشند، زنان و مردان از قشر‌ها و سنین مختلف، می‌روند و در کنار هم در مسجد می‌مانند؛ سه روز روزه می‌گیرند و با خدا مأنوس می‌شوند. با هم مرتبط می‌شوند و از علم و فکر و اندیشه هم استفاده می‌کنند بعد از آن هم با گریه، مسجد را وداع می‌گویند و بیرون می‌آیند، تا برای سال آینده آماده شوند. این برای یک جامعه، علامت خوبی است. «الّذینَ إنْ مَکّنّا هُمْ فِیالأرْضِ أقامُوا الصّلوةَ» علامت یک حکومت الهی، علامت یک حرکت صحیح و دارای جهت‌گیری صحیح است.» (2)
آمار‌ها اقبال رو به رشد مردم را فریاد می‌زنند
متاسفانه در رسانه‌های مجازی آمار منسجم و کاملی از کمیت و کیفیت حضور مردم در دست نیست اما در نتیجه رصد اخبار سالهای گذشته اعتکاف این اطمینان حاصل شد که هر ساله این آمار، رشد حدودی بیست درصدی دارد و اقبال مردم روز به روز به این امر مهم بیشتر می‌شود. شاید یکی از دلایل این مهم روشن شدن اهمیت این مساله برای مردم است. دلیل دیگری که می‌شود ذکر کرد نیاز رو به رشد مردم به معنویت و آرامش است. نکته بسیار مهمی که در این تحقیقات به چشم می‌خورد حضور بیشتر از دو سومی بانوان در این مراسم عبادی است. تحلیلگران ریشه این مساله را در این می‌دانند که بانوان وقت آزاد بیشتری دارند، به هرحال این مساله یک نقطه روشن است چون این زنان هستند که نسل آینده کشور را تربیت می‌کنند و به این توشه معنوی نیاز بیشتری دارند... شاید اگر دقیق‌تر ریشه یابی شود علت رشد هر ساله تقاضا برای شرکت در اعتکاف هم در همین حضور فعال‌تر بانوان نهفته باشد.
نکته دیگری که از این آمار تقریبی استنباط می‌شود حضور حداکثری جوانان است. طبق فرمایش مقام معظم رهبری این مساله بسیار مهم و کلیدی است، «پدیدهٔ اعتکاف یکی از رویش‌های انقلاب است. ما اول انقلاب این چیز‌ها را نداشتیم. اعتکاف همیشه بود. زمان جوانی ما وقتی ایام ماه رجب فرا می‌رسید، در مسجد امام قم -آن‌هم فقط قم - شاید پنجاه نفر، صد نفر فقط طلبه اعتکاف می‌کردند. این پدیدهٔ عمومی؛ این که ده‌ها هزار نفر در مراسم اعتکاف شرکت کنند، آن هم اغلب جوان، جزو رویش‌های انقلاب است. من یک وقت عرض کردم که انقلاب ما ریزش دارد، اما رویش هم دارد؛ رویش‌ها بر ریزش‌ها غلبه دارند.» (3)
«امروز در ایام اعتکاف، دانشگاهها و مساجد و سرتاسر کشور و مساجد جامع، مملو از معتکفین است؛ علاوهٔ بر آن، در دههٔ آخر ماه رمضان، جمعیت عظیمی مشغول اعتکاف بودند. چه کسانی؟ پیرمرد‌ها؟ پیرزن‌ها؟ نه، همین جوان‌ها، جوان‌ترین‌ها. این دیگر در دنیا نظیر ندارد. این نسل جوان امروز ماست. امروز گرایش به دین و ارزش‌های انقلابی، وجه غالب جامعه است.» (4)
وقتی دانشگاه هم معتکف می‌شود
یکی از اتفاقات خوبی که در سالهای اخیر به برکت انقلاب اسلامی رخ داده و هر سال با شکوه‌تر و وسیع‌تر برگزار می‌شود اعتکافهای دانشجویی در مساجد دانشگاههاست؛ مساجدی که با تقاضای چند برابری ظرفیت خودشان مواجه می‌شوند و مجبور می‌شوند ثبت نام و قرعه کشی کنند و عده‌ای را انتخاب کنند.
«امروز شما بروید دانشگاه‌های کشور را نگاه کنید - حالا غیر از مسجد گوهرشاد و مسجد جمکران و مساجد مهمّ دیگر و جاهای دیگری که هجوم جمعیّت است-، در این مساجد دانشگاهها، مسجد دانشگاه تهران و جاهای دیگر - دانشجوهای ما، جوانهای ما، از مدّتی پیش صف کشیده‌اند، نوبت می‌گیرند و نوبتشان نمی‌رسد، یعنی جا نیست، وسیله نیست برای اداره آن‌ها؛ این شوق عمومی به این عبادت، این‌جور است؛ خب، این یکی از برکات الهی است. بحمدالله خدای متعال این زمینه را فراهم کرده و این توفیق را داده و مغناطیس محبّت الهی و ذکر الهی، دلهای جوان‌ها را به خودش جذب کرده؛ این را باید مغتنم شمرد. این یک فرصت است.» (۵)
«بهترین جوانان هر کشور، جوانانی هستند که صاحب فکر و با اندیشه باشند. قاعدتاً و غالباً در میان دانشجویان، این‌طور کسانی به صورت وافر پیدا می‌شوند؛ البته در بین غیر دانشجویان هم این‌طور جوانان خوب هستند، ولی در زمان جوانی ما در میان دانشجویان، در دانشگاه تهران و بعضی دانشگاه‌های دیگر در همهٔ ایران، شاید هزار نفر اعتکاف نمی‌کردند. در قم که مرکز دین و عبادت بود، شاید چند صد نفر طلبه اعتکاف می‌کردند. معمول نبود؛ مردم دور بودند» (6)
تایید این گفته‌ها زمانی ملموس‌تر می‌شود که طبق گفته یکی از مسئولین هیات الزهرای دانشگاه صنعتی شریف، امسال حدود دو هزار نفر فقط متقاضی شرکت در اعتکاف این دانشگاه بودند که با توجه به ظرفیت مسجد، تعداد هفتصد نفر آن‌ها پذیرش می‌شوند و مابقی به مساجد دیگر باید مراجعه کنند.
در این دانشگاه نیز همچون سایر مساجد کشور حضور خانم‌ها بیشتر از آقایان است، مسئولین در برگزاری این اعتکاف همتشان را در جهت آشنایی معتکفین با سبک زندگی اسلامی و ایجاد یک تلنگر حداقلی در مخاطبانشان بکار گرفته‌اند، و این اهداف از طریق جلسات سخنرانی‌ها و گعده‌ها و بحث‌های گروهی و با کمک اساتید محقق خواهند شد. قطعا بعد از این سه روز نورانی، معتکفین به عنوان سفیران معنویت به عرصه‌های اجتماعی باز خواهند گشت و انوار معنویت را در جامعه منتشرخواهند کرد.
مسئولیت عظیم انقلابی
امروز در دانشگاه‌های کشور، هزاران نفر از جوانان دانشجو - دختران و پسران - در مساجد دانشگاهها اعتکاف می‌کنند، سه روز عبادت می‌کنند، خلوت می‌کنند، با خدای خود ارتباط برقرار می‌کنند؛ مساجد بزرگ و مجامع بزرگ که جای خود دارد. این‌ها معنویت است. کشور ما اهل معنویت است، اما معنویت ما همراه و همروال است با احساس مسئولیت. این معنویت به هیچ وجه نباید ما را از مسئولیت عظیم انقلابیِ خودمان جدا کند، بلکه کمک به حرکت انقلابی است. آن کسانی که با تکیهٔ به دینداری و با عنوان کردن دینداری، سعی می‌کنند جامعه را سیاست‌زدائی کنند، جوانان را سیاست‌زدائی کنند، جوانان را از حضور در عرصه‌های کشور دور نگه دارند، اشتباه می‌کنند، راه خطا می‌روند، دچار انحرافند؛ این ابعاد با همدیگر است. (۷)
دستهایی - تبلیغات دروغین و گاهی احمقانه و گاهی خبیثانه - می‌خواهند این‌طور وانمود کنند که مردم در سابق، از حالا دین‌دار‌تر و با اخلاق‌تر بودند! این، دروغ است. خوشبختانه الان اقبال مردم به این سنّت خیلی بالا است؛ شوق جوان‌ها و عشق جوان‌ها حیرت‌انگیز است.
«پنجاه سال قبل، چهل سال قبل، سی سال قبل - انسان که در ماه رمضان به شهر تهران وارد می‌شد، اصلاً حال و هوای روزه در این شهر نبود! مردم راه می‌رفتند و راحت سیگار می‌کشیدند، غذا می‌خوردند، ساندویچ می‌خوردند!... مشهد که شهری مذهبی بود مردم راحت و علنی روزه می‌خوردند؛ کانّه در بعضی از بخشهای شهر، اصلاً ماه رمضان نیامده است!
امروز شما نگاه کنید! همه‌جا روزه‌دار است، همه جا در حال ذکر و در حال توجّه است و بهترین روزه‌داران از میان جوانانند. جلسات قرآن، جلسات دعا، جلسات توسّل، جلسات تضّرع و سخنرانیهای طولانی هست. اصلاً آیا با گذشته قابل مقایسه است؟ اعتکاف نیز همین‌طور بود. اصلاً اعتکاف در گذشته خیلی کم بود؛ سخت بود، کار مشکلی بود. باید سه روز، روزه می‌گرفتند، در مسجد می‌ماندند و از مسجد بیرون نمی‌رفتند؛ همه کس حاضر نبود. (۸)
۱- مقام معظم رهبری
۲- بیانات در دیدار با طلاب و مردم قم 75/10/19
۳- خطبه‌های نماز جمعهٔ تهران 84/5/28
۴- بیانات در دیدار با مردم گرمسار 85/8/21
۵- بیانات در دیدار اعضای ستاد مرکزی اعتکاف و اعضای سوّمین جشنواره‌ی سراسری علمی فرهنگی اعتکاف 93/2/15
۶- خطبه‌های نمازجمعه 76/10/12
۷ - بیانات در بیست و دومین سالگرد امام خمینی(ره)
۸- خطبه‌های نمازجمعه 76/10/12
