خبرنامه دانشجویان ایران: دکتر علی خلیلی عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق در رشته علوم سیاسی در یادداشتی معیارهای ارزیابی یک توافق را از نظر معیارهای شکلی و معیارهای محتوایی بررسی کرده است.
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ متن این یادداشت در ادامه می آید::
معیارهای شکلی:
- ضمانت اجرا: وجود ضمانت قوی برای وادار کردن طرف مقابل به انجام تعهدات خود. ضمانت اجرای 1+5، تحریمها و قطعنامه های شورای امنیت است اما ایران ضمانت اجرای موثری ندارد.
- بازگشت پذیری: امکان بازگشت به وضعیت اولیه در صورت نقض طرف مقابل در کمترین زمان و با کمترین هزینه وجود داشته باشد که در فردو، نطنز و آب سنگین اراک این امکان فراهم نیست. اما 1+5 بلافاصله می تواند تحریمهای تعلیقی را مجددا اعمال کند.
- تفسیر ناپذیری: جلوگیری از شانه خالی کردن طرف مقابل از عمل به تعهدات خود به خاطر ابهام کلمات. در تعهدات 1+5 همه واژهای «مرتبط با هسته ای»، «اقتصادی»، «مالی» و «ثانویه» به لحاظ حقوقی مبهم و قابل تفسیر هستند.
- وجود ناظر برای تعهدات طرفین: ناظر تعهدات ایران آژانس است اما بر تعهدات 1+5 نظارتی وجود ندارد. زیرا شورای امنیت در اختیار 1+5 است و نمی تواند ناظر تعهدات خود باشد.
معیارهای محتوایی
هر توافقی، داده و ستانده ای دارد. داده و ستانده طرفین یکی از شش حالت زیر خواهد بود. که لوزان حالت ششم است. بدین صورت که ایران میزان بیشتری از حقوق خود را با میزان کمتری از حقوق خود معاوضه کرده است. یعنی در ازای چشم پوشی از حقوق هسته ای خود می تواند از پول نفت مسدود شده خودش استفاده کند، کشتیهای خودش را با پول خودش بیمه کند، پتروشیمی تولید خودش راصادر کند.
- ایران حقی از خود را بدهد و حقی از 1+5 بستاند بدین شکل که ارزش ستانده بیش از داده باشد —> توافق پرسود
- ایران حقی از خود را بدهد و حقی از 1+5 بستاند بدین شکل که ارزش داده و ستانده برابر باشد —> توافق منصفانه
- ایران حقی از خود را بدهد و حقی از 1+5 بستاند بدین شکل که ارزش داده بیش از ستانده باشد —> توافق استعماری
- ایران حقی از خود را بدهد و حقی از خود را بستاند بدین شکل که ارزش ستانده بیش از داده باشد —> بسیار استعماری
- ایران حقی از خود را بدهد و حقی از خود را بستاند بدین شکل که ارزش داده و ستانده برابر باشد —> توافق ظالمانه
- ایران حقی از خود را بدهد و حقی از خود را بستاند بدین شکل که ارزش داده بیش از ستانده باشد —> بسیار ظالمانه
داده های ایران:
- محدودیت شدید فعالیت های هسته ای
- نظارت و بازرسی های گسترده
ستانده های ایران:
- لغو یا تعلیقِ همه یا بخشی از تحریمهای مرتبط با هسته ای
داده های ایران:
1. محدودیت شدید فعالیت های هسته ای
الف. غنی‌سازی
- ایران حق ندارد هیچ سانتریفیوژ جدیدی برای حداقل ده سال بسازد.
- کاهش تعداد سانتریفیوژهای ایران از ۱۹۰۰۰ دستگاه کنونی به حدود 6000 دستگاه حداقل برای ده سال.
- تنها حدود 5000 دستگاه از 6000 دستگاه باقیمانده می توانند برای یک دوره حداقل ده ساله در نطنز غنی سازی کنند.
- هزار دستگاه باقیمانده در فردو نگهداری خواهد شد که ایران حق غنی سازی با آنها را نخواهد داشت.
- 328 عدد از هزار سانتریفیوژ موجود در فردو به صورت خالی خواهد چرخید و بقیه خاموش خواهد بود.
- 13000 سانتریفیوژ از 19000 سانتریفیوژ کنونی باید به همراه زیرساختهایشان جمع آوری و در انباری زیر نظر آژانس نگهداری شوند.
- ایران موظف است سطح غنی سازی خود را حداقل به مدت ۱۵ سال به 3.67% کاهش دهد.
- غنی سازی پنج درصد یا بیست درصد یا بالاتر از آن برای حداقل 15 سال ممنوع است.
- کاهش ذخایر اورانیوم از ده تن فعلی به سیصد کیلوگرم حدقل برای 15 سال.
- ممنوعیت ساخت هر گونه تاسیاست جدید غنی سازی حداقل برای 15 سال.
- ممنوعیت ساخت سانتریفیوژ حداقل برای ده سال.
ب. فردو
- از 3000 سانتریفیوژ موجود در فردو 2000 تای آن به همراه زیرساختهایشان جمع و در انباری زیر نظر آژانس نگهداری خواهد شد.
- تبدیل سایت فردو از یک مرکز غنی سازی به یک مرکز تحقیقاتی.
- ممنوعیت غنی سازی در فردو برای حداقل 15 سال.
- ممنوعیت تحقیق و توسعه مرتبط با غنی سازی در فردو برای حداقل 15 سال.
- ممنوعیت ورود مواد رادیواکتیو به فردو برای حداقل 15 سال.
ج. تحقیق و توسعه
- محدود شدن تحقیق و توسعه به چهار نسل کنونی IR-8, IR-6, IR-5, IR-4حداقل برای ده سال.
- ممنوعیت استفاده از این چهار نسل برای غنی سازی حداقل برای ده سال.
د . راکتور آب سنگین اراک و بازفرآوری
- الزام ایران به بازسازی و باز طراحی راکتور اراک به گونه ای که توان تولید پلوتونیوم تسلیحاتی نداشته باشد.
- الزام ایران به خارج کردن سوخت مصرفی از کشور در طول عمر راکتور.
- سلب شدن حق بازفراوری به صورت ابدی از ایران.
- الزام ایران به نابود کردن یا خارج کردن قلب راکتور فعلی از کشور.
- ممنوعیت انباشت آب سنگین و لزوم صادر کردن آب سنگین اضافه بر نیاز اراک برای حداقل 15 سال.
- ممنوعیت ساخت هر گونه راکتور آب سنگین جدید حداقل برای 15 سال.
2. نظارت و بازرسی های گسترده
- الزام ایران به فراهم کردن دسترسی منظم آژانس به کلیه تاسیسات هسته ای.
- الزام ایران به امضاء و تصویب پروتکل الحاقی و عمل به مفاد آن.
- اجازه آژانس برای استفاده از پیشرفته ترین فناوری های نظارتی به منظور نظارت و بازرسی از تاسیسات هسته ای، از جمله نصب دوربین بیست و چهار ساعته در تاسیسات هسته ای ایران.
- اجازه آژانس برای بازرسی از کلیه معادن و کارخانه های اورانیوم.
- اجازه آژانس برای بازرسی از مراکز ساخت روتورهای سانتریفیوژ.
- اجازه آژانس برای نظارت مستمر بر سانتریفیوژهای جمع آوری شده از نطنز و فردو.
- تک تک موارد مربوط به تامین، فروش و انتقال مواد و فن آوری های با کاربردهای دوگانه یا مرتبط با هسته ای به ایران باید زیر نظر آژانس و با تایید آن همراه باشد. (خطرناک)
- اجازه بازرسی از تاسیسات غیر هسته ای از جمله تاسیسات نظامی بر اساس پروتکل الحاقی در هر نقطه از خاک کشور.
- ملزم بودن ایران به پاسخگویی در خصوص فعالیت های مخفیانه یا تاسیسات مشکوک در هر نقطه از خاک کشور.
- ملزم بودن ایران به روشن کردن وضعیت حال و گذشته برنامه هسته ای خود.
- الزام ایران به همکاری با آژانس برای مشخص شدن جنبه های احتمالی نظامی برنامه هسته ای.
ستانده های ایران:
تحریمها
- پس از تایید آژانس مبنی بر این که ایران به تعهدات کلیدی هسته ای خود عمل کرده است اتحادیه اروپا اعمال تحریمهای اقتصادی و مالی مرتبط با هسته ای را خاتمه خواهد داد.[یعنی این که قانون تحریمها سر جای خود باقی است و اتحایه اروپا صرفا به اعمال آن خاتمه خواهد داد. بنابراین تحریمها در بهترین حالت تعلیق و نه لغو خواهند شد]
- پس از تایید آژانس مبنی بر این که ایران به تعهدات کلیدی هسته ای خود عمل کرده است امریکا اجرای تحریمهای ثانویه اقتصادی و مالی مرتبط با هسته ای را متوقف خواهد کرد.[یعنی این که قانون تحریمها سر جای خود باقی است و امریکا صرفا اجرای آن را متوقف خواهد کرد. بنابراین تحریمها در بهترین حالت تعلیق و نه لغو خواهند شد]
تبصره: تحریمهایی که به خاطر حمایت ایران از تروریسم یا نقض حقوق بشر وضع شده اند همانند گذشته باقی خواهد ماند.
3. یک قطعنامه جدید به همه قطعنامه های مرتبط با هسته ای قبلی خاتمه خواهد داد. اما این قطعنامه در بردارنده تدابیر محدودیت ساز مشخص خواهد بود. بدین صورت که بخشهایی از تحریمهای قطعنامه های قبلی مجددا علیه ایران اعمال خواهد شد.
