ابراهیم فیاض جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با جوان درباره دلایل ترجمه نامطلوب اغلب کتب حوزه علوم انسانی اظهار کرد: متأسفانه حتی این مسئله در دانشگاه‌های سطح بالای کشور نیز رخنه کرده است و در دانشگاهی نظیر دانشگاه تهران این کتب، ترجمه می‌شود و اجازه نشر پیدا می‌کند که نخستین مسئله که در بحث ترجمه باید به آن پرداخت همین مسئله است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: نباید در کشور تمدن‌سازی نظیر ایران، به راحتی کتاب‌های پیش پا افتاده به دلیل برخورداری از متن ساده و محتوای پایین ترجمه و نشر داده شود که این مسئله باید حل شود.
وی ادامه داد: نکته دیگر تکراری بودن ترجمه‌هاست. ترجمه‌های موجود در کشور به شدت روند تکراری را در پیش گرفته‌اند، ترجمه‌هایی که فاقد هر گونه خلاقیت و نوآوری بوده و در یک موضوع خاص چندین جلد کتاب مشابه ترجمه شده است. فیاض با اشاره به اینکه متأسفانه در این ترجمه‌ها بیش از انگیزه علمی و ادبی، ذائقه بازار لحاظ می‌شود و مانند نشریات زرد ما شاهد ترجمه‌های زرد هستیم، بیان کرد: این دو مسئله می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری بر روند تکاملی و تمدنی کشور در آینده وارد کند یعنی تعدد ترجمه و ترجمه کتاب فاقد محتوا، خامی تفکر و اندیشه را در بین دانشگاهیان سبب می‌شود. وی تأکید کرد: این دو افت ترجمه‌گرایی امکان بروز و ظهور هرگونه تفکر و چابکی در عرصه اندیشه را از ایرانی سلب می‌کند و نسل دانشجو را به خام‌خواری عادت داده و حوصله و انگیزه اندیشیدن را این گونه از آدمی سلب می‌کند، چراکه راحت‌الحلقوم هستند. این جامعه‌شناس ابراز کرد: البته این سخن به معنی مخالفت با هرگونه ترجمه و نفی تفکرات غربی نیست. بحث این است که چرا کتبی اصلی و دارای ایده و فکر برتر ترجمه نمی‌شود و همه دنبال کتاب‌هایی با متن ساده هستند؟! برای ما که دنبال تمدن‌سازی اسلامی در دنیا هستیم این روند یک سم مهلک است. وی با بیان اینکه در حوزه علوم انسانی این خطر دوچندان می‌شود و باید به این مسئله دقت کنیم که چارچوب فکری یک جامعه از حوزه علوم انسانی منشعب می‌شود، عنوان کرد: در واقع علوم انسانی نظام سیاستگذاری کلان یک کشور را تنظیم می‌کند. فیاض معتقد است: اثری که متون ترجمه‌ای ضعیف غربی و تقلیدی می‌گذارد، این است که جامعه دچار غربزدگی می‌شود و رفتار و سیاستگذاری هم غربی می‌شود و این نتیجه‌ای جز اینکه به کشوری مقلد و وابسته تبدیل می‌شویم، ندارد
وی با بیان اینکه در چنین کشوری نباید انتظار پیشرفت و اثرگذاری را تصور داشت، متذکر شد: ترجمه‌های دانشگاهی در حوزه علوم انسانی نیاز به تدوین راهبردی جدی و اساسی دارد؛ در غیر این صورت برایند دانشگاه‌های کشور و به ویژه در لایه نخبگان به دلیل این تربیت ناصحیح، شاهد تضادهای جدی مبنایی خواهیم بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران دلیل مواجهه با موج‌های غربزدگی در جامعه را نیز این مسئله دانست و اشاره کرد: به همین دلیل است که تکاپو برای رسیدن به دانش بومی با وجود داشتن سرمایه‌های عظیم فکری کمتر صورت می‌گیرد. وی با بیان اینکه باید به سمت ترجمه‌های فاخر حرکت کنیم و خوراک ذهنی سالم و ارزشمندی را در اختیار دانشجویان قرار دهیم، هشدار داد: در غیر این صورت باید با تألیف کتاب خداحافظی کنیم و در چند سال آینده باید با کتاب درسی هم خداحافظی کنیم و کتاب‌های درسی که در آن سرفصل‌ها و دانش‌ها و فنون جدید تدوین شده است وجود نخواهد داشت بلکه کتاب‌های درسی بر مبنای ترجمه‌های سخیف، آبکی و غربی تدوین می‌شوند.
فیاض گفت: با مقایسه وضعیت نشر کتب دانشگاهی شاهد عقبگرد خواهیم بود و وضعیت ما نسبت به پیش از انقلاب افول پیدا کرده است؛ پیش از انقلاب میزان کتب تألیفی در دانشگاه‌ها بیشتر از اکنون بود و این در شأن کشور ما نیست. وی با بیان اینکه دلیل اصلی این مسئله را باید در سیاستگذاری اشتباه وزارت علوم جست‌وجو کرد، افزود: چراکه وزارت علوم در ارزش‌گذاری خود، بی‌دلیل به ترجمه و کتب ترجمه‌ای بی‌ارزش بها می‌دهد و این مسئله از دوران دولت‌های سازندگی و اصلاحات آغاز شد و تاکنون نیز ادامه دارد.
این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: در نظام ارزش‌گذاری وزارت علوم و در ارتقا و ارزشیابی اساتید مقالات I S Iنیز امتیازشان بالاتر از کتب تألیفی است و این سیستم هر گونه انگیزه و نوآوری را نابود کرده و اگر این سیستم تصحیح شود تولید دانش بومی سرعت بیشتری پیدا می‌کند و جریان تولید علم به تکاپو می‌افتد.
