معدلی شدن کــنــکــور و تضییع حق داوطلبان

خبرنامه دانشجویان ایران: با توجه به اعمال رویه جدید سازمان سنجش آموزش کشور مبنی بر تأثیر قطعی معدل امتحانات کتبی نهایی سال سوم دبیرستان در محاسبه نمره کل آزمون سراسری از سال 1393 به بعد، بر آن شدیم تا با استفاده از اطلاعاتی که از طرف سایت سازمان سنجش در اختیار همگان قرار گرفته با دیدگاهی متفاوت به واکاوی دقیق این مسئله بپردازیم و معایب این رویه جدید گزینش نسبت به روش سابق را بررسی کنیم.

به گزارش خبرنگار صنفی - آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ با وجود اینکه گزینش دانشجو از طریق آزمون یک مرحله ای خالی از اشکال نیست اما به سه دلیل که در ادامه شرح داده خواهد شد،  به نظر میرسد که رویه جدید جایگزین مناسبی برای آن نبوده و گزینش داوطلبان از طریق آزمون سراسری بدون اعمال سوابق تحصیلی، در مقایسه با این روش جدید عادلانه تر است. لذا باید به دنبال جایگزین مناسبتری برای کنکور بود که معایب زیر را نداشته باشد.

عیب اول این روش این است که در محاسبه نمرات تراز از نمرات خام سوابق تحصیلی ( که محاسبه آن فقط برای سازمان سنجش که نمرات خام همه داوطلبان را در اختیار دارد امکان پذیر است)، نمراتی با هم مقایسه میشوند که در امتحانات واحدی کسب نشده اند. مقایسه نمرات داوطلبان با یکدیگر زمانی صحیح است که همگی در امتحان واحدی شرکت کرده و به سوالات یکسانی پاسخ داده باشند. در حالی که اینگونه نیست و این نمرات  در طی سالهای 1384 تا 1393 به دست آمده و از آنجایی که میزان سختی یا آسان بودن سوالات امتحانی برای هر درس در همه سالها یکسان نیست لذا مقایسه آنها با هم کار چندان عاقلانه ای به نظر نمی رسد. هیچ تضمینی وجود ندارد که دانش آموزی که بر فرض در خرداد ماه 85 دیپلم گرفته است اگر با همان آمادگی بخواهد در امتحانات سال 94 شرکت کند، همان نمرات سال 85 را کسب کند. به عنوان مثال طبق نظر دانش آموزان و معلمان سطح سوالات امتحان درس فیزیک 3 و آزمایشگاه رشته ریاضی فیزیک که در خردادماه سال 86 برگزار شده بود (در کل کشور فقط یک نفر موفق به کسب نمره 20 شد!)، بسیار سخت تر از سالهای قبل و بعد از آن بود. حال چگونه میتوان وضعیت علمی کسی را که مثلا در خردادماه 86 نمره 17 گرفته با کسی که در خردادماه 90 نمره 17 گرفته است، یکسان دانست؟

عیب دوم وقوع تقلب های پراکنده در امتحانات نهایی به خاطر تعدد امتحانات هماهنگ کشوری و عدم تسلط کامل وزارت آموزش و پرورش در سالم برگزار کردن امتحانات است که باعث می شود عده ای از دانش آموزان در تصاحب فرصتهای آموزشی مطلوب در دانشگاه ها، به ناحق از سایر رقبا پیشی بگیرند.

و سوم اینکه خطا در تصحیح برگه توسط مصححین، خصوصا در دروسی چون ریاضیات، فیزیک، شیمی و حتی درسی چون دین و زندگی  باعث می شود عده ای دیگر از دانش آموزان از سایر رقبا به ناحق عقب بیافتند.

شاید در دروسی چون عربی، ادبیات فارسی، زبان فارسی و زبان انگلیسی بتوان عدم تطابق جواب نوشته شده در برگه امتحانی دانش آموز را با کلید ارائه شده از طرف آموزش و پرورش، به عنوان غلط بودن پاسخ تلقی کرده و روی جواب خط کشید. اما در درسی مانند ریاضی (منظور دروس زیر مجموعه ریاضیات از قبیل هندسه، جبر و احتمال و حسابان است) عدم تطابق جواب دانش آموز با جواب برگه کلید، الزاما به معنای غلط بودن جواب نیست. چه بسا دانش آموزان با استعدادی که با وجود نوشتن راه حل های ابتکاری (که بعضا از جوابهای ارائه شده در کلید وزارتخانه کوتاه تر، زیرکانه تر و قابل فهم تر هستند) در جواب سوالی،  نمره آن سوال را به خاطر عدم تشخیص مصحح برگه امتحانی که ناشی از ضعف علمی آن مصحح است، از دست داده اند. اشتباهات تصحیح ناشی از بد خط و نامرتب نوشتن بعضی از دانش آموزان را هم باید به این مطلب اضافه کرد.

این ها اشتباهاتی است که هر ساله (عمدتا در شهرستانهای کم جمعیت و دور افتاده) به کرات رخ داده و اعتراض دانش آموزان هم در بسیاری از موارد به دلیل ترس مصححین از زیر سوال رفتن عملکردشان توسط مسئولین بالادست و همچنین عدم آشنایی کافی دانش آموزان این مناطق به حق و حقوق خود و نحوه استیفای آن، راه به جایی نمی برد.

متاسفانه وزارت آموزش و پرورش نیز هنوز راه حل کارآمدی برای حل مشکلاتی از این دست ارائه نکرده و امتحانات نهایی سال سوم دبیرستان کماکان به همان سبک و سیاق گذشته برگزار می گردند.

حال برای اینکه بدانیم چنین مسائلی (تقلب دانش آموزان و اشتباهات مصححین) تا چه اندازه می توانند تأثیر گذار باشند به اطلاعاتی که سازمان سنجش در اختیار ما قرار داده است مراجعه می کنیم. توجه داشته باشید که درگزینش سراسری، رتبه بندی بر اساس نمرات تراز شده ای که با در دست داشتن نمرات خام به دست آمده در آزمون سراسری و امتحانات کتبی نهایی سال سوم دبیرستان (با نسبت اعلام شده یعنی 0.25 به 0.75) محاسبه می شوند، انجام خواهد شد نه خود نمرات خام.

چنانچه وارد صفحه "آشنایی با روش گزینش آزمون سراسری و راهنمای انتخاب رشته سال 1393" در قسمت کارشناسی سایت سازمان سنجش شوید، لینک چند فایل pdf را مشاهده خواهید کرد. در این صفحه یک فایل سه قسمتی با عنوان "راهنمای داوطلبان برای انتخاب رشته و ظوابط پذیرش دانشجو در آزمون سراسری 1393" را خواهید دید. پس از دانلود و مطالعه آنها،ذیل جدول 21 در صفحه اول از قسمت سوم (سومین فایل دانلودی) مثال هایی را از نحوه تخصیص تراز به نمرات دروس امتحانی چند نفر از داوطلبان کنکور می بینید. همانطور که مشاهده می کنید تغییرات تراز برحسب نمره، خطی نیست و میزان افت تراز به ازای هر نمره کاهش در نمرات بالا (مثلا از 20 به 19) به مراتب بیشتراز این افت در نمرات پایین تر (مثلا از17 به 16) است.

همانطور که در جدول بالا مشاهده می کنید،  به عنوان مثال در درس "دین و زندگی" تراز بدست آمده برای نمره 20 برابر 8882، برای نمره 18 برابر 5785 و برای نمره 16 برابر 4331! اعلام شده. یعنی به ازای کاهش دو نمره از 20 به 18، تراز به میزان 3098 واحد کاهش یافته. در صورتی که به ازای همان دو نمره کاهش از 18 به 16، تراز 1454 واحد افت کرده است.

در جدول 26 واقع در صفحه 10 همین فایل نیز در مورد درس "فیزیک و آزمایشگاه"  به تفصیل تراز نمرات به دست آمده شرح داده شده است. در این جدول تراز به دست آمده برای نمره 20 برابر 10455، برای نمره 19 برابر 8617، برای نمره 18 برابر7788 و برای نمره 17 بابر 7208 اعلام شده است. در اینجا به ازای کاهش یک نمره اول ( یعنی از 20 به 19 ) تراز به میزان 1838 واحد کاهش یافته است اما به ازای کاهش سومین نمره ( یعنی از 18 به 17 ) تراز تنها به میزان 580 واحد کاهش داشته است.

اکنون به راحتی می توان فهمید که خطای یک مصحح اگر بر فرض منجر به تبدیل شدن نمره 20 دانش آموزی به 17 شود و یا تقلب یک دانش آموز که مثلا نمره 17 او را به 20 تبدیل کند، تا چه اندازه می تواند در تغییر رتبه آزمون سراسری و به تبع آن در تغییر مسیر زندگی داوطلبان کنکور مؤثر باشد.

* گزارش از یونس فلاح