به گزارش خبرنگار صنفی - آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ در حالی که شهریه‌های جدید خوابگاههای دانشجویی مجردی و متاهلی اعلام شده است، برخی از خوابگاههای کشور دستخوش تغییراتی شده است؛ تغییراتی که بعضا تغییر کاربری یا ظرفیت است.
برای مثال، دانشگاه تهران قرار است خوابگاه متاهلین را بگیرد و به مجردها بدهد، دانشگاه خواجه نصیر هم به جدیدالورودها خوابگاه نمی دهد!
بر همین اساس، پای صحبت بعضی از دانشجویان خوابگاهی نشستیم تا بیشتر و از فضایی نزدیک تر، ضرورت‌های وجود خوابگاه خصوصا برای دانشجویان متاهل را از فضایی نزدیکتر ببینیم.
زندگی دانشجویی از آن زندگی‌هایی است که همه چیز در حداقل قرار می‌گیرد. قطعا واگذاری خوابگاههای متاهلان به دانشجویان تحصیلات تکمیلی، فقط برای یک دوره چهار نیم ساله تحصیلی است که نهایتا یک سوییت کوچک با یک اتاق و یا دو اتاق خواب است. تکلیف آنهایی که فرزند دارند نیز مشخص است. آنها در سوییت‌های دوخوابه اسکان داده می‌شوند. در حقیقت دانشگاه‌های کشور علی‌رغم امکانات محدود، چنین شرایطی را برای دانشجویان متاهل در نظر گرفته‌اند، که نمونه آنها سه مجتمع خوابگاهی متاهلان دانشگاه تهران است.
خوابگاه متاهلین غدیر
این خوابگاه در سال 1355 ساخته شده است که ابتدا در اختیار دانشجویان مجرد بود. اما در سال تحصیلی 90- 89 به خوابگاه متاهلین تغییر کاربری داده شد. این خوابگاه شامل 60 واحد و نزدیک به درب فنی مجتمع کوی قرار دارد. هر واحد دارای دو اتاق، سرویس بهداشتی، حمام و آشپزخانه است. سالن مطالعات و نمازخانه هم پس از تغییرات خوابگاه، در واحد دایر شد.
خوابگاه متاهلین جلال آل احمد
مجتمع خوابگاهی جلال آل احمد در سال 68 ساخته شد که ظرفیت آن 200 خانوار است. این خوابگاه چهار طبقه و به صورت مجتمع احداث شد که واحدهای آن دارای حمام، آشپزخانه و سرویس بهداشتی است. در زیر زمین مجتمع نمازخانه، سالن بدنسازی، سالن مطالعه ورختشوی خانه قرار گرفته است.
خوابگاه متاهلین شهید مطهری (سعادت آباد)
خوابگاه سعادت آباد که تازه تاسیس است، در سال 1375 و در 9 طبقه و با گنجایش 175 واحد احداث شده است. این خوابگاه بصورت یک مجتمع است و در خارج از مجتمع، فروشگاهی وجود دارد که مایحتاج اولیه دانشجویان را تامین می‌کند. واحدهای این خوابگاه نیز دارای حمام، آشپزخانه و سرویس بهداشتی است. همچنین دو سالن مطالعه برای آقایان و خانم‌ها در پشت فروشگاه، نمازخانه و سالن ورزشی در زیرزمین خوابگاه قرار گرفته است. در طبقه همکف آن سایت رایانه نیز وجود دارد.
نزدیکی به دانشگاه و شهر
اما برای اینکه از حال و احوال دانشجویان متاهل ساکن در خوابگاه‌ها باخبر و از کم و کیف زندگی‌شان مطلع شویم، به خوابگاه متاهلین دانشگاه تهران سری زدیم و پای صحبت‌های دانشجویان این خوابگاه‌ها نشستیم.
یک اتاق خواب کوچک، یک هال که در گوشه‌ای گاز و یخچال قرار داده شده، تمام فضای خوابگاه متاهلی سعیده و همسرش است. او به همراه همسرش که دانشجوی دکترای علوم اجتماعی است، سه سال با این شرایط در خوابگاه متاهلین غدیر زندگی می‌کند.
سعیده اصلی‌ترین مزیت خوابگاه متاهلی را کاهش فشار مالی در ابتدای زندگی، به‌ویژه زندگی دانشجویی و سایه سنگین دروس دانشگاهی می‌داند. وی می‌گوید:« بار مالی در اول زندگیمان با زندگی در خوابگاه متاهلان خیلی کم شد. ما هزینه‌هایی چون رهن، پول قبوض آب، برق و گاز را نداشتیم و هر ترم، مبلغی را جهت خوابگاه پرداخت می‌کردیم که ناچیز بود.»
احسان نیز که دانشجوی دکترای ارتباطات و ساکن در خوابگاه متاهلان دانشگاه تهران است، می‌گوید: «کرایه خانه در یک منطقه متوسط در تهران حدود یک میلیون و نیم در ماه هزینه برمی‌دارد که بدون احتساب هزینه قبوض، خرج سنگینی است که در خوابگاه این مبلغ به 150 تا 200 هزار تومان در ماه می‌رسد.»
یکی دیگر از مزیت‌هایی که احسان از آن یاد می‌کند: «نزدیکی خوابگاه به دانشگاه و کاهش هزینه‌های رفت و آمد و اتلاف وقت است»که این خود برای یک دانشجوی دکتری و متاهل اقبال محسوب می‌شود.
او همچنین از دسترسی به سایت‌های ژورنال‌های خارجی به صورت رایگان از طریق اینترنت خوابگاه رضایت دارد و می‌گوید: «از آنجا که از اینترنت با آی‌پی دانشگاه تهران استفاده می‌کنیم دسترسی به ژورنال‌های علمی که پولی هستند، بدون هزینه تمام می‌شود و به دلیل اینکه برای جستجوهای علمی نیاز به بارگذاری سایت‌های پر حجم و دانلود فایل داریم، سرعت و دسترسی به اینترنت در همه جای خوابگاه این فرصت را برای ما فراهم آورده است که در دسترسی مشکلی نداشته باشیم. چیزی که سایر دانشجویان از آن محرومند.»
بر این مبنا دانشجویان خوابگاه‌نشین و متاهل دانشگاه تهران از زندگی هر چند محدود خود خرسند بودند. این درحالی است که دانشجویان ساکن در سعادت آباد حال و روز دیگری دارند و از مسافت طولانی تا دانشگاه و امکانات شهری گله‌مند بوده و انتظار دارند که مسئولان سرویسی برای این خوابگاه در نظر بگیرند.
فرهیختگان همه جمعند
از آنجا که دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا ساکن این خوابگاه‌ها هستند، فضای آرامی نسبت به خوابگاههای مجردی برقرار است. وجود خانواده، در این مجتمع‌های خوابگاهی همه را تبدیل به همسایگانی با سبک زندگی نزدیک به هم تبدیل کرده است.
«سبک زندگی و اخلاق و سطح علمی افراد به هم نزدیک است. در نتیجه این شباهت‌ها، دوستی‌ها قوام میابد. و فضای خوبی جهت تعامل با دیگران مهیا است.»
«در محیطی قرار داریم که با تخصص‌های مختلف آشنا می‌شویم و همه تحصیلات عالی دارند و کم و بیش همرنگ هستند.»
دور همی‌های دوست‌داشتنی
تنوع روزمرگی در خوابگاه بالاست. آن هم به سبب سبک زندگی دورهمی و جمع‌های دوستانه. مثلا سعیده می‌گوید: «در ماه مبارک رمضان، سنتی در میان هم‌خوابگاهی‌ها مرسوم شد. هر شب یکی بانی افطار می‌شد، دور هم جمع می‌شدیم. یک شب یکی آش می‌داد، شب بعد دیگری نان و پنیری می‌داد و بعد از نماز جماعت دور هم افطار می‌کردیم. جمع دوستانه‌ای بود که در این زندگی شهری و دوری از خانواده‌ها خیلی می‌چسبید.»
پارکینگ، نداریم!
نسترن که دانشجوی دکترای کتابداری است و همسرش نیز دانشجوی دکترای دانشگاه تهران است با تک فرزندشان ساکن یکی از همین خوابگاههای متاهلین هستند. او از اینکه امور دانشجویی دانشگاه دو ترم وعده اختصاص اتاق با متراژ بالا (70متری) را عملی نکرده و نسترن با همسر و فرزندش ناچار است در سوییتی کوچک زندگی کند، ناخوشنود است و این بدقولی را به حساب مسئولان دانشگاه می‌گذارد و از زندگی در اتاق با متراژ پایین ناراضی و گله‌مند است. این دانشجوی دکترای کتابداری یکی از محدودیت‌های خوابگاه را نبود پارکینگ در محوطه خوابگاه و خیابان‌های اطراف می‌داند و می‌گوید: «حتی تاکسی تلفنی نمی‌تواند به داخل محوطه وارد شود و ما مجبوریم مسیری را پیاده بریم تا به در اصلی برسیم.»
پشتیبانی فنی، ناقص است
جای خالی کابینت حتی برای سینک، نبود گاز توکار، نبود محلی مناسب برای جاگیری لباسشویی، نبود کمد دیواری، نبود هود برای آشپزخانه و هواکش برای سرویس‌های بهداشتی، شیرآلات معیوب، نبود کولر در فصل گرما و رنگ‌آمیزی کهنه اتاق‌ها از شکایت‌های رایج دانشجویان است که بسته به خوابگاهی که در آن قرار گرفته‌اند متغیر است.
کودکان بزرگ شده در محیط خوابگاه
خوابگاههای دانشجویی هر چه ندارد، لااقل دارای فضایی امن و کوچک برای کودکان دانشجویان متاهل است. برای مثال سعیده که فرزند نوپایی دارد از تجربه بازی کودکان در محوطه خوابگاه گفت: «حیاط نسبتا بزرگی بود و به دلیل نبود رفت و آمد موتور و یا خودرو، محیط امنی برای بازی کودکان فراهم کرده بود. غروب‌ها بچه‌ها در این حیاط بازی می‌کردند.»
اما نسترن که در ساختمان جلال آل احمد ساکن است اینگونه بیان می‌دارد: «پشت محوطه خوابگاه، فضای سبز نسبتا بزرگی وجود دارد که با شهرداری منطقه 6 صحبت کردیم تا با چمن کاری و اختصاص دادن وسایل بازی کودکان و وسایل ورزشی خانواده، این فضا را برای استفاده دانشجویان خوابگاهی مناسب کند، اما گویا مسئولان خوابگاه راغب به این تغییرات نیستند.»
سعیده از فضای کوچک گلایه‌مند است و می‌گوید: «آشپزخانه از محیط اتاق جدا نبود و جا بسیار تنگ بود» او با خنده ادامه می‌دهد: «البته هر کسی به خوابگاه می‌آمد و جای کوچک ما را می‌دید از ماندن منصرف می‌شد اینگونه کمتر مهمان داشتیم.»
یکی دیگر از مزایایی که دانشجویان در مورد خوابگاههای متاهلی بیان داشتند، امنیت حاکم در خوابگاه‌هاست. نکته‌ای که همگی به آن اشاره می‌داشتند: «وجود نگهبانی بود که به خوبی امنیت را برقرار می‌کرد و دغدغه‌ای از این بابت نداشتند». این مسئله زمانی اهمیت می‌یابد که کودکان در این فضا به راحتی می‌توانند تردد داشته و بازی کنند، با این حال نبود مهدکودک، برای مادرانی که در حال نوشتن پایان‌نامه دکترایشان هستند را دچار مشکل کرده و در روند تحصیل‌شان وقفه ایجاد می‌کند. نسترن می‌گوید: «دوستان من فرزندشان را در مهدکودک‌هایی نزدیک دانشگاه می‌گذارند که این باعث اتلاف زمان در رفت و آمد و همچنین تحمیل هزینه‌ای می‌شد. حال اگر در محیط خوابگاه مهدکودک وجود داشت، مادران با خیالی راحت از فرزندانشان، به تحصیل می‌پرداختند، چرا که فضای دانشگاهی مطمئن‌تر و امن‌تر است.»
به هر حال محیط خوابگاه و مبادله اجتماعی میان اعضا باعث شده که برای نمونه همسر احسان که به کمک همسایگانش برود و از کودکان سایر هم‌خوابگاهی‌ها نگهداری کند. احسان می‌گوید: «همسر من به سایر همسایه‌ها در نگهداری فرزندانشان کمک می‌کند و اینگونه ارتباط صمیمانه‌ای با هم برقرار کرده‌اند.»
با همه بود و نبودها، دانشجویان متاهل، نسبت به دانشجویان مجرد، در آرامش بیشتری قرار دارند و بودن با همسالان خود، برای آنها امنیت بیشتری و آسودگی خاطر فراهم آورده است. خوابگاه، برای دانشجویان متاهل، مفهوم خانه دارد و برای این است که اضافه کردن امکانات به این مجموعه‌ها ضروری به نظر می‌رسد.
* گزارش از سمانه مهرپرور
