هم اکنون سه جریان سیاسی را میتوان در صحنه سیاسی عربستان مشاهده کرد. جریان سنتی قدرت که با جریان مذهبی سنتی پیوند خورده و اکنون در پی اشتباهات راهبردی انجام داده دچار نخوت شده است و ملک سلمان را به نوعی میتوان اخرین حلقه این جریان دانست.
خبرنامه دانشجویان ایران: همه چیز از هفته آخر شهریور آغاز شد! زمانی که دریچه دوربین های رسانه های دنیا به مکه «زوم» کردند، حادثه سقوط جرثقیل و قص علی هذا!
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ پس از گذشت چند روز از آن اتفاق رسانه های خارجی و مستقل داخلی عربستان متهم شماره یک این ماجرا را "محمد بن سلمان" فرزند ملک سلمان و جانشین ولی عهد و وزیر دفاع عربستان مطرح کردند. پایگاه خبری العهد طی گزارشی در مورد حادثه سقوط مرگبار جرثقیل در حریم کعبه می نویسد: "محمد بن سلمان" فرزند شاه عربستان تمامی قراردادهای توسعه و ساخت و ساز حرمین شریفین را در اختیار خود دارد.
پایگاه خبری «میدل ایست پانوراما»، نیز در گزارشی که پس از حادثه منتشر کرده است، نوشت: جرثقیلی که در مسجد الحرام سقوط کرد متعلق به شرکت «نسما» وابسته به محمد بن سلمان جانشین ولیعهد عربستان سعودی است که برای توجیه این حادثه به تصاویر فتوشاپی متوسل شد.
جالب اینجا است که محمد بن سلمان از مطبوعات عربستان خواسته بود تا تصاویر فتوشاپی از این حادثه چاپ کنند تا ادعای برخورد صاعقه به این جرثقیل را تبلیغ کنند.
قربانگاه منا!
حدود ده روز بعد از آن حادثه که بیش از 100 تن کشته در پی داشت، حادثه دیگری اینبار با وسعت چندین برابر رقم میخورد. ساعت ٨:٤٥ صبح پنجشنبه گذشته ازدحام جمعیت در مراسم رمی جمرات در سرزمین منا، دست کم ٢٠٠٠ کشته و هزاران مصدوم برجای می گذارد که سهم کاروان ایرانی از این آمار ١٣١ کشته و ٦٥ مصدوم (طبق آخرین آمارها) است. این در حالی است که هنوز از وضعیت ٣٦٦ زایر ایرانی خبری در دست نیست و تلاشها برای پیدا کردن آنها همچنان ادامه دارد.
در همان ساعات اولیه این اتفاق کارشناسان و رسانه های داخلی علت این حادثه ناگوار را ضعف مدیریت و «بی کفایتی» سعودی ها عنوان کردند که این مسئله «روشن» در جای خود، قابل بررسی است.
اما پس از گذشت ساعاتی از این «فاجعه» بار دیگر نام «محمد بن سلمان» به عنوان متهم اول این کشتار دیده شد؛ روزنامه «الدیار» لبنان در گزارشی، علت مرگ بیش از 1000 حاجی در سرزمین «منا» در پنج کیلومتری مکه مکرمه را حضور کاروان پر خدم و حشم «محمد بن سلمان» جانشین ولیعهد سعودی، پسر شاه و وزیر دفاع در مرکز منا دانست.
این روزنامه نوشت: مقامات عربستان سعودی تلاش میکنند خبر عبور کاروان رسمی را که به کشته شدن حدود 1000 حاجی و مصدومیت بیش از 2000 حاجی بیتالله الحرام منتجر شد، مخفی کنند.
الدیار افزود: حقیقت این است که هنگام ازدحام حجاج در منا، محمد بن سلمان تصمیم گرفت در این مراسم شرکت کند، پس با کاروانی شامل 200 نیروی ارتشی و 150 نیروی پلیس که از همه طرف آن را اسکورت میکردند وارد جمعیت شد و به مرکز منا رسید. در این لحظه جهت حرکت حجاج تغییر و حتی به جهت عکس حرکت اولیه تبدیل شد تا بسرعت ازدحام شدیدی میان حجاج حاصل شد.
این روزنامه لبنانی افزود: فاجعه از همینجا آغاز شد و پسر شاه سفرش را پایان داد و بازگشت اما فاجعه خیلی بزرگ بود. حجاج به همدیگر فشار میآوردند و ناخودآگاه بر زمین میافتادند حال آنکه هزاران حاجی دیگر آنان را زیر پا له میکردند و شمار کشتهها از 10 و 20 حاجی شروع شد تا به صدها حاجی رسید و اکنون رقم به بیش از 900 کشته رسیده است و صدها حاجی هم مصدوم شدهاند که هر چند دقیقه تعدادی جان خود را از دست میدهند.
نکته قابل تامل دیگر اینجا است که وی از بهمن ماه سال گذشته که همراه پدر بیمارش به قدرت رسیده است مستقیما در مرگ حدود 7500 مسلمان (بویژه در یمن و مکه) نقش داشته است.
محمد بن سلمان کسیت؟
محمد بن سلمان 30 ساله را می توان نماینده شاهزادگان جوانی دانست که در ساخت هرم قدرت این پادشاهی به دنبال نقش و قدرت بیشتری هستند. شاهزادگانی که کارشناسان سیاسی 4ویژگی عمده برای آنها قائل هستند.
1) قریب به اتفاق این شاهزادگان سنی کتر از 40 سال دارند و عملاً با گروههای سنتی قدرت در عربستان که فرزندان عبدالعزیز هستند فاصله سنی و هویتی زیادی دارند.
2) تحصیل در دانشگاه های اروپا و آمریکا و عدم توجه به مراکز آموزش دینی داخل عربستان از دیگر مشخصات این جریان است. این تحصیلات عملا سبب تحکیم آموزه های مرنیته در ذهن بسیاری از آنها شده است و این خود عاملی برای ایجاد گسل بین نسلی شاهزادگان قدیم و جدید است.
3) باور به حکومت داری مدرن (سکولاریستی) و خارج شدن از چرخه تایید متقابل دین- حکومت در قالب خاندان آل شیخ و آل سعود نیز از دیگر مشخصات این جریان است. این باور را میتوان را در جنگ یمن به خوبی مشاهده کرد که برخلاف جنگ های مذهبی گذشته در قالب منافع ملی تعریف شده است.
4) اما ویزگی اصلی این گروه را میتوان پیوند مستحکم با نظامیان دانست. حضور محمد بن سلمان به عنوان وزیر دفاع و استقبال گسترده فرماندهان و نظامیان جوان عربستان از این امر بیانگر این نکته است که جریان شاهزادگان قدرت طلب برای تامین آینده خود حساب ویزه ای برای نظامیان جوان تحصیلکرده در غرب به ویژه نیروی هوایی آمریکایی باز کرده اند.
هم اکنون سه جریان سیاسی را میتوان در صحنه سیاسی عربستان مشاهده کرد. جریان سنتی قدرت که با جریان مذهبی سنتی پیوند خورده و اکنون در پی اشتباهات راهبردی انجام داده دچار نخوت شده است و ملک سلمان را به نوعی میتوان اخرین حلقه این جریان دانست. جریان اصلاح گرایان دینی که در قالب اخوان عربستان فعال هستند و دو مانع ساخت قدرت و ساخت مذهب را در مقابل خود دارند. جریان سوم نیز همان جریان شاهزادگان جوان جویای قدرت و نام هستند که تحولات اخیر منجمله برکناری آرام مقرن بن عبدالعزیز از ولایت عهدی و برکناری گسترده حامیان ملک عبدالله پادشاه سابق این کشور را باید مقدمه ورود پرقدرت آنها به عرصه قدرت دانست.
به نظر می رسد پایان حج امسال سرآغازی برای کودتای بی سر و صدا در هزارتوی شبهای ریاض باشد.