در وقایع اخیر ازجمله فاجعه ی منا و تحقیر ملت ایران در برابر دولت دست نشانده ی سعودی و عجز و ناتوانی در گرفتن ویزا حتی برای بلندپایه ترین مقامات دولتی، ناتوانی دستگاه دیپلماسی در دفاع از عزت ملی و پیاده سازی اهداف و اصول سیاست خارجی انقلاب اسلامی در عرصه بین المللی است.
خبرنامه دانشجویان ایران: رفتارهای خارج از اصول اسلامی-انقلابی و حتی عرف دیپلماتیک و سهل انگاری در وقایع اخیر ازجمله فاجعه ی منا و تحقیر ملت ایران در برابر دولت دست نشانده ی سعودی و عجز و ناتوانی در گرفتن ویزا حتی برای بلندپایه ترین مقامات دولتی، ناتوانی دستگاه دیپلماسی در دفاع از عزت ملی و پیاده سازی اهداف و اصول سیاست خارجی انقلاب اسلامی در عرصه بین المللی است.
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ علی جعفری دبیر سابق جنبش عدالتخواه دانشجویی در مطلبی با مقایسه رفتار اخیر ظریف در سازمان ملل با بندهای قانون اساسی نوشت:
1- در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، سیاست خارجی از مقولاتی است که از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. به همین خاطر، اختصاص فصل دهم قانون اساسی به سیاست خارجی و همچنین اصول دیگری که به نوعی سیاست خارجی را مورد توجه قرار داده، به نحو قابل ملاحظه ای می تواند چارچوب سیاست خارجی و در مواردی ساختار اجرایی و سازوکار رفتاری کارگزاران آن را توضیح دهد.
گرچه قانون اساسی راهنمای عمل برای تصمیمات روزمره سیاست خارجی کشور نیست، اما گذشته از اینکه ماهیت و بنیاد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را روشن می‌سازد، شیوه درک مسائل سیاست خارجی را نیز تبیین می‌کند، بدین ترتیب، اندیشه سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نهفته است - سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی، همانا «سیاست خارجی انقلاب اسلامی» یا سیاست خارجی ناشی از انقلاب اسلامی است. این سیاست خارجی، باورها و ارزش‌های ملت ایران را در عرصه‌های بیرونی نمایش می‌دهد.
خبرگان قانون اساسی با اختصاص فصل دهم این قانون به سیاست خارجی مهر تاییدی بر جایگاه خاص این مقوله در ملاحظات کلان جمهوری اسلامی ایران زده ا ند. چهار اصل ۱۵۲، ۱۵۳، ۱۵۴ و ۱۵۵ در ذیل این فصل بر طیف وسیعی از اهداف، مقاصد و ضوابط سیاست خارجی جمهوری اسلامی تاکید دارد، که اصل ۱۵۲ از همه مهمتر است. بنا به این اصل : «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس نفی هر گونه سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت‌های سلطه‌گر و روابط صلح‌آمیز متقابل با دول غیر محارب استوار است».
اصول مذکور متاثر از ماهیت اعتقادی و انقلابی نظام اسلامی ایران، نشان دهنده خط مشی های جمهوری اسلامی در ارایه ی الگوهای نوین رفتاری در ساختار اجرایی سیاست خارجی می باشد. بنابراین بخش قابل توجهی از مهمترین آرمانها و اهداف اساسی سیاست خارجی نظام جمهوری اسلامی بطور مستقیم در این چهار اصل و اصولی دیگر مانند اصل ۹ ۵ و 6۱۱ قانون اساسی آمده است. بنا به اصول مزبور(۹،۱۱، ۱۵۲، ۱۵۳، ۱۵۴، ۱۵۵ )، در دیپلماسی و سیاست خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران، راهبردهای اساسی زیر الزاماً باید مد نظر قرار گرفته و عملی شوند:
۱ـ نفی سلطه‌جویی ۲ـ نفی سلطه‌پذیری ۳ـ حفظ استقلال همه جانبه و جلوگیری از نفوذ اجانب۴- تلاش در جهت ائتلاف و اتحاد ملل مسلمان و وحدت جهان اسلام و دفاع از حقوق مسلمانان عالم ۵ـ ظلم ستیزی و عدالت خواهی و طرد نظام سلطه در جهان و حمایت از مبارزات حق طلبانه مستضعفین۶- دفاع از حقوق همه مسلمانان گیتی۷- تلاش در جهت تحقق آرمان سعادت کلیه انسانهای جامعه بشری۸- ممنوع بودن قراردادهایی که باعث سلطه بیگانه بر کشور می‌گردد. ۹- به رسمیت شناختن استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل به عنوان حقوق همه مردم عالم ۱۰- خودداری کامل از هر گونه دخالت در امور داخلی ملل دیگر ۱۱- تفکیک‌ناپذیری آزادی، استقلال و وحدت و تمامیت ارضی کشور ۱۲- تقدّم و ترجیح روابط با کشورهای اسلامی بر کشورهای غیراسلامی ۱۳- عدم تعهد در برابر قدرت‌های سلطه‌گر ۱۴ـ روابط صلح‌آمیز و حسنه متقابل با دُوَل غیر محارب ۱۵ـ احترام به قراردادها و معاهدات بین المللی ۱۶ـ حل اختلافات بین‌المللی از طریق مسالمت‌آمیز و پذیرش حَکَمیت بر اساس حق و عدل ۱۷ـ تعاون و مشارکت و نقش فعال داشتن در امور بین المللی ۱۸ـ مقابله به مثل در موارد لازم .
توجه به راهبردهای ذکر شده به خوبی نشان می دهد که قانون اساسی ضمن تاکید بر آرمان گرایی، عزت مندی و رعایت ارزش های انقلابی – اسلامی در عرصه سیاست خارجی، بر تحکیم روابط با دولت های اسلامی و غیرسلطه گر توجه ویژه دارد. اما روابط صلح آمیز با دول محارب و سلطه جو را به هیچ وجه نمی پذیرد.
2- در نگاه اسلامی نیز روابط دوستانه و مسالمت‌جویانه با دولت‌های محارب ممنوع است. منظور از دولت‌های محارب دولت‌هایی هستند که با مسلمانان در حال جنگ‌اند و موجودیت کشور اسلامی را به رسمیت نمی‌شناسند و به اصل عدم مداخله در کشورهای دیگر اعتنایی ندارند. در اصل ۱۴ قانون اساسی آمده است: «به حکم آیه شریفه: «لا یَنْهاکُمُ اللّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ» 7دولت جمهوری اسلامی ایران و مسلمانان موظفند نسبت به افراد غیرمسلمان با اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی عمل نمایند و حقوق انسانی آنان را رعایت کنند. این اصل در حق کسانی اعتبار دارد که بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه و اقدام نکنند. آیه مزبور و آیه بعد از آن، روابط دوستانه برقرار کردن یا سرباز زدن از آن را از نگاه اسلام مطرح می‌کنند. معنای این دو آیه چنین است: «خداوند شما را از نیکی کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانی که در امر دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند، نهی نمی‌کند چرا که خداوند عدالت‌پیشگان را دوست دارد. شما را تنها از دوستی و رابطه با کسانی نهی می‌کند که در امر دین با شما پیکار کردند و شما را از خانه‌هایتان بیرون راندند یا به بیرون راندن شما کمک کردند و هر کس با آنان رابطه دوستی داشته باشد ظالم و ستمگراست».
از دیدگاه اسلام، مسلمانان در روابط خود با کفار و بیگانگان، حق ندارند چنان با آنها رابطه دوستی برقرار کنند که عزت اسلامی در معرض مخاطره قرار گیرد و نیز حق ندارند آنها را محرم اسرار خود قرار دهند؛ زیرا ممکن است با آگاهی از رازها و اطلاع از امور سرّی مسلمانان، راه تسلط و استعمار را بر جامعه اسلامی باز کنند. قرآن کریم در این رابطه می‌فرماید: «ای افراد باایمان، هیچ‌گاه بیگانه‌ای را محرم اسرار خود قرار ندهید و بر رازهای پنهان خود آگاه نسازید؛ زیرا آنان از هرگونه شر و فسادی درباره شما کوتاهی نمی‌کنند.آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشید. نشانه‌های دشمنی با شما از دهان و کلامشان آشکار شده و آنچه در دل‌هایشان پنهان می‌دارند از آن بیشتر است. ما آیات را برای شما بیان کردیم اگر اندیشه کنید.» 8 «آنهایی که کافران را به جای مؤمنان دوست خود انتخاب می‌کنند، آیا عزت و آبرو را نزد آنان می‌جویند! با این که همه عزّت‌ها از آنِ خداست.»9 «ای کسانی که ایمان آوردید! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید، شما نسبت به آنها اظهار دوستی و محبت می‌کنید در حالی که آنها به آنچه از حق برای شما آمده، کافر شده‌اند…»10
۳- بررسی اصول قانون اساسی و عملکرد دستگاه دیپلماسی نشان دهنده موارد متعدد نقض قانون اساسی از سوی دولت جناب آقای روحانی است. دولت و وزارت امورخارجه با ایجاد تعهد در برابر قدرت های سلطه گر، به خطر انداختن استقلال کشور و عدم جلوگیری از نفوذ اجانب، موافقت با قراردادهایی که موجب سلطه بیگاگان بر کشور می شود ( از طریق برجام) و برقراری ارتباط حسنه و صلح آمیز با دول محارب از جمله آمریکا، انگلستان و فرانسه، اقدام به نقض قانون اساسی کرده است.
رفتارهای خارج از اصول اسلامی-انقلابی و حتی عرف دیپلماتیک و سهل انگاری در وقایع اخیر ازجمله فاجعه ی منا و تحقیر ملت ایران در برابر دولت دست نشانده ی سعودی و عجز و ناتوانی در گرفتن ویزا حتی برای بلندپایه ترین مقامات دولتی، ناتوانی دستگاه دیپلماسی در دفاع از عزت ملی و پیاده سازی اهداف و اصول سیاست خارجی انقلاب اسلامی در عرصه بین المللی است.
از سوی دیگر دیدار نا بجای ظریف و اوباما در راستای عادی سازی روابط با شیطان بزرگ در شرایطی که مقام معظم رهبری گفتگوی تلفنی آقای روحانی و باراک اوباما در سال 92 را «اقدامی نا بجا» خواندند و یک ماه قبل از آن در دیدار با مسئولین سیاست خارجی، بالاترین سطح مجاز گفتگو با آمریکا را در سطح «وزرای دو کشور» مشخص کردند، پیش زمینه ای برای عبور از سیاست های رهبر انقلاب و به تبع آن سیاستهای انقلابی نظام در عرصه ی سیاست خارجی است.
اینک با توجه به فاصله بسیار زیاد عملکرد وزیر امور خارجه با اصول قانون اساسی و ارزش های انقلابی دو راه کار بیشتر در مقابل نمایندگان مجلس شورای اسلامی که وظیفه صیانت از قانون اساسی را دارند وجود ندارد. استیضاح وزیر امور خارجه یا تغییر قانون اساسی. البته به غیر از راه سومی که نمایندگان مجلس در پیش گرفته اند: چشم پوشی، سکوت و مساحمه در برابر نقض صریح اصول قانون اساسی توسط دولت مدعی اعتدال و دیپلماسی انفعال.
پی نوشت:
۱- اصل یکصد و پنجاه ودوم:
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس نفی هر گونه سلطه جویی و سلطه پذیری، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت های سلطه گر و روابط صلح آمیز متقابل با دول غیر محارب استوار است.
۲- اصل یکصد و پنجاه و سوم:
هر گونه قرارداد که موجب سلطه بیگانه بر منابع طبیعی و اقتصادی، فرهنگ، ارتش و دیگر شؤون کشور گردد ممنوع است.
۳- اصل یکصد و پنجاه و چهارم:
جمهوری اسلامی ایران سعادت انسان در کل جامعه بشری را آرمان خود می داند و استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان می شناسد. بنا بر این در عین خودداری کامل از هر گونه دخالت در امور داخلی ملتهای دیگر، از مبارزه حق طلبانه مستضعفین در برابر مستکبرین در هر نقطه از جهان حمایت می کند.
۴- اصل یکصد و پنجاه و پنجم:
دولت جمهوری اسلامی ایران می تواند به کسانی که پناهندگی سیاسی بخواهند پناه دهد مگر این که بر طبق قوانین ایران خائن و تبهکار شناخته شوند.
۵-اصل نهم:
در جمهوری اسلامی ایران آزادی و استقلال و وحدت و تمامیت اراضی کشور از یکدیگر تفکیک ناپذیرند و حفظ آنها وظیفه دولت و آحاد ملت است. هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی، به استقلال سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی و تمامیت ارضی ایران کمترین خدشه ای وارد کند و هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور آزادیهای مشروعرا،هرچندبا وضع قوانین و مقررات، سلب کند.
۶-اصل یازدهم:
به حکم آیه کریمه “ان هذه امتکم امه واحده و انا ربکم فاعبدون” همه مسلمانان یک امتاند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و کوشش پیگیر به عمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.
۷- ممتحنه/ ۸٫
۸-آل عمران/ ۱۱۷٫
۹- نساء/ ۱۳۹٫
۱۰- ممتحنه/ ۱٫
