سه گانه تعلیـق، لغــو، تعلیـــق

خبرنامه دانشجویان ایران: بعد از دو ماه پر کش و قوس، کمیسیون ویزه بررسی برجام امروز گزارش خود درباره نقاط قوت و ضعف برجام را در صحن علنی مجلس ارائه کرد. گزارشی که با نگاهی حتی گذرا به آن می توان برجستگی نقاط ضعف و تهدید را  به آسانی مشاهده کرد.

به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ اما در این میان مهم ترین جدل بر سر تحریم های هسته ایی است. جدلی که دو سال گذشته رفع آن مهم ترین شعار تبلیغاتی روحانی بود ولی با گذشت زمان این تحریم ها کم نشد که هیچ حتی اضافه هم شد و بنابر ادعای عراقچی تنها روح توافقات را قلقلک داد.

تحریم های هسته ایی که مهم ترین بخش آن را تحریم های آمریکا تشکیل میدهد در دوسال گذشته محل مناقشه سه گروه بوده است. آمریکا معتقد است که این تحریم ها با حفظ چارچوب اصلی خود تنها تعلیق شده اند و نه لغو.

"آنچه در اولین فرصت به ایران و به صورت علنی گفته‌ایم این است که ما تحریم‌ها را تعلیق خواهیم کرد نه لغو زیرا باید ببینیم که ایران هر آنچه که پذیرفته را اعمال می‌کند و در یک بازه زمانی به آنچه توافق شده پایبند می‌ماند. آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نیز نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند زیرا آنها اقدامات ایران را بررسی کرده و درباره پروتکل الحاقی نیز در نهایت اعلام خواهند کرد که هیچگونه تأسیسات اعلام نشده‌ای وجود ندارد... قبل از اینکه از کنگره بخواهیم که تحریم‌ها را بردارد باید تمام این گام‌ها برداشته شوند."

این جملات بخشی از مصاحبه وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در تاریخ ۳۰ مهر ۱۳۹۳ در گفتگو با کریستین امانپور است که صریحا لغو تحریم ها را مطرح کرده است. هم چنین در متن برجام 4بار از کلمه تعلیق استفاده شده است و نه لغو. اما در دیگر سو تیم مذاکره کننده هسته ایی هم آواز با رییس جمهور مدعی لغو کامل تحریم ها هستند. البته ناگفته نماند که طی دو سال گذشته نه تنها این تحریم ها کم نشد که حتی در مواردی هم سنگین تر شد. این تحریم های جدید در  حالی اتفاق می افتد که روحانی فردای امضای برجام در کنفرانس خبری از فروپاشی ساختمان تحریم ها سخن گفت ولی نگفت که با استناد به کدامین متن حقوقی این ادعا صورت میگیرد.

کمیسیون برجام نیز در گزارش امروز خود صریحاً اعلام کرده است که لغو تحریم ها در کار نیست و تنها تعلیق صورت میگیرد و آن هم به صورت گزینشی." با بررسی‌های صورت گرفته در کمیسیون معلوم شد که تحریم سوئیفت در خصوص نهادهای خارج‌شده از لیست انسداد دارایی‌ها مرتفع شده و این محدودیت از نهادهای اصلی کشور مثل بانک مرکزی، بانک ملت، بانک تجارت و برخی دیگر بانکها در روز اجراء رفع خواهد شد که موضوع بسیار مثبت ارزیابی می‌شود؛ لکن زیرساخت قانونی تحریم سوئیفت تا روز انتقال- هشت سال پس از تصویب قطعنامه 2231-  باقی خواهد ماند و در تاریخ مذکور نیز صرفاً تعلیق ـ و نه لغو ـ خواهد شد. این بدان معناست که اضافه نمودن هر شخص حقیقی یا حقوقی به لیست انسداد دارایی ها باعث میشود که به صورت خودکار مشمول تحریم سوئیفت نیز قرار گیرد. همچنین بخشی از نهادهای اسم برده شده در لیست انسداد دارایی از جمله بانک‌های سپه، صادرات، انصار و مهر تا هشت سال دیگر همچنان در تحریم سوئیفت باقی خواهند ماند."

"کمیسیون پس از استماع نظرات تیم مذاکره کننده، بررسی متون و جمع‌بندی نظرات متعدد، به این ارزیابی نرسیده است که مفهوم لغو تحریم به معنای برچیده شدن زیرساخت قانونی تحریم‌ها در برجام وجود دارد و جز در موارد معدود و بسیار کم اهمیت، در تمامی موارد تحریم‌ها تعلیق و یا توقف در اجراء شده و زیرساخت قانونی آنها حفظ می‌شود و این امر تأمین‌کننده هدف ذاتی ایران از مذاکرات نیست."

این دو بند به روشنی اعلام میکند که لغو تحریم ها تنها در سخنرانی دولتی وجود دارد و گرنه در عالم واقع چیزی بنام لغو وجود خارجی ندارد.

این در حالی است که قبل از رسمی شدن معاهده برجام تیم مذاکره کننده هسته ایی با اصرار فراوان بر لغو تحریم ها، آن را پیش شرط ادامه مذاکره میدانست اما با گذشت زمان به سهولت و در چرخشی 180درجه ای از مواضع خود کوتاه امدند.

خبرگزاری ایسنا، نزدیک به تیم مذاکره کننده هسته ای ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۳ در جریان مذاکرات وین ۴ به نقل از یکی از دیپلمات های هسته ای ایران نوشته بود: "این‌که تحریم‌ها در چه فاصله زمانی و به چه ترتیب و شکلی برداشته شود یکی از موضوعاتی است که درباره آن کماکان اختلاف نظر وجود دارد. ما فکر می‌کنیم که نمی‌توان تحریم‌ها را به تحریم‌های مختلف تقسیم کرد و جداگانه درباره رفع آن‌ها تصمیم گرفت. اگر قرار باشد رفع شود همه با هم باید رفع شوند."
 
وزیر امور خارجه ایران نیز در جریان مذاکرات وین ۴ گفته بود: "هر توافقی که شود حتما باید در آن لغو تمام تحریم‌ها یک قسمت جدانشدنی توافق نهایی باشد."

ظریف پیش از این و در جریان مذاکرات وین ۱ در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۹۲ گفته بود:"یک جزء غیر قابل فراموشی راه حل نهایی رفع همه تحریم‌هاست. اگر کسی راجع به این صحبت کند که مذاکرات با حفظ تحریم‌ها ادامه پیدا کند درست نیست. نتیجه مذاکرات باید لغو همه تحریم‌ها باشد و زمینه برای بازی مقول‌تر بین بازیگران در این حوزه ایجاد شود.مجید تخت‌روانچی نیز در گفتگو با "گاردین" این باره اظهار کرده بود: اگر قرار باشد به یک توافق برسیم باید تمام تحریم‌ها لغو شود و این وابسته به آنها (آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها) است که کار خود را انجام دهند."

این سخنان اما چند روز بعد توسط عراقچی معاون وزیر امور خارجه در تاریخ 28/3/1394 نقض شد و چرخش آشکار تیم هسته ایی ار در بحث تحریم ها نشان داد." تحریم‌ها نمی‌تواند یک دفعه برداشته شود چون اقدامات ما هم نمی‌تواند یک دفعه برداشته شود، این یکی از سخت‌ترین بخش‌های مذاکره‌ است که در حال بحث بر روی آن هستیم. طبعا رفع تمامی تحریم‌ها مدنظر ماست و در یک جدول زمانی باید همه تحریم‌ها برداشته شود و آن جدول زمانی از نقطه نظرات مورد اختلاف ماست. او گفت: سختی کار این است که چطور گام‌های موازی را در طول اجرای توافق برداریم."

به نظر می رسد سه گانه تعلیق - لغو - تعلیق در روزهای پیش رو محل مناقشه جدیدی باشد که تنور بحث و جدل ها را دوباره رونق بخشد. تنوری که گویا دولت دوست دارد در سایه اتفاقات تلخ چند روز اخیر همچنان سرد بماند تا با مشارکت یاران و دوستان انتخاباتی خود در مجلس بی سر و صدا نان هسته ایی را در سفره مجلس بعدی تقسیم کند.