به گزارش خبرنگار صنفی – آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ فرصت کلنجار رفتن با دفترچه آزمون سراسری کارشناسی ارشد 95 تمام شد و داوطلبان، هر تصمیمی که برای ادامه تحثصیل دارند باید تا ساعاتی دیگر که درب ورود اطلاعات نهایی رشته بسته میشود، بگیرند.
عدهای ممکن است در روزهای اخیر، پاشنه درب دفاتر مشاوره انتخاب رشته را از جا درآورده باشند؛ عدهای نیز روند طبیعی انتخاب رشته را با یک بررسی ساده و تصمیم گیری سادهتر، طی کردهاند. برخی نیز احتمالا بیخیال آزمون امسال شدهاند و عزم خود رابرای شرکت در آزمون ارشد سال آینده جزم کردهاند.
آخرین روز فرآیند انتخاب رشته دانشجویان و داوطلبان کنکور ارشد بهانهای شد تا بخش دیگری از مشکلات دانشجویان در این مرحله را مورد بررسی قرار دهیم.
داوطلبان پس از دریافت کارنامه خود ابتدا به دنبال درصد های کسب شده در هر درس و نمرات تراز و رتبه خود هستند. اولین سؤال آنها این است که با این رتبه در کدام دانشگاه، شهر یا رشته شانس قبولی دارم؟ آیا می توانم در شهر یا رشته مورد نظر خود قبول شوم؟ در سال گذشته، داوطلبان مشابه شرایط من کجا قبول شدند؟ و سؤالات مشابه دیگری که ذهن داوطلب را به خود مشغول میکند.
تعیین رشته معمولا به دو دلیل انجام میشود:
1- برای ورود به آموزش عالی باید رشته مورد نظر خود را انتخاب کنید؛ در غیر این صورت نمیتوانید وارد دانشگاه شوید. در واقع سازمان سنجش برای شما تعیین رشته نمیکند، بلکه شما خودتان باید این کار را انجام دهید.
2- با انتخاب رشته هدف خود را از تعیین رشته مشخص میکنید. داوطلبان اهداف مختلفی برای تعیین رشته دارند. بعضی صرفاً می خواهند وارد دوره آموزش عالی شوند و فرقی زیادی بین رشته ها برای آن ها وجود ندارد. این افراد اگر چه به بعضی از رشته ها گرایش بیشتری دارند، ولی رشته های دیگر برایشان مناسب است.
انگیزههای انتخاب رشته
تعداد دیگری اما برای اخذ مدرک دانشگاهی این کار را انجام میدهند. آنها احتمالا در نظر ندارند استفادهای از مدرک دانشگاهی کنند، بلکه فقط داشتن مدرک برای آن ها مهم است.
گروه دیگر نیز انگیزه مالی دارند. آنها به دنبال کسب درآمد و داشتن زندگی نسبتاً مرفه هستند و آینده اقتصادی برایشان اهمیت زیادی دارد. تعداد دیگری هستند که به دنبال رضایت اطرافیان خصوصا خانواده خود هستند. آنها خودشان رشته را تعیین نمیکنند؛ بلکه اطرافیان برای کنکوریها رشته را تعیین میکنند و هدف داوطلب جلب نظر دیگران است.
گاهی هم داوطلبان کسانی را در اطراف خود میبینند که در حرفه خاصی موفق بودهاند و تمایل دارند که مانند آنها باشند و به همین دلیل رشته این افراد را نیز برای خود انتخاب میکنند؛ به عنوان مثال، پرستیژ اجتماعی یا قدرتی که آن شغل به فرد میدهد، باعث میشود که داوطلب هم به دنبال رسیدن به آن شرایط، رشته دانشگاهی خود را منطبق بر نیل به آن آرمان انتخاب کند.
توانایی فرد انگیزه خوبی برای تعیین رشته دانشگاهی میباشد. اگر داو طلبی در رشته خاصی توانایی یا استعداد خاصی داشته باشد، دلیل خوبی برای تعیین آن رشته دارد. علاقه فردی هم، انگیزه خوبی برای انتخاب رشته خاصی میتواند باشد. البته منظور از علاقه فردی، تمایل داوطلب به یک رشته بدون در نظر داشتن عوامل اجتماعی یا اقتصادی آن است.
داوطلبان میتوانند رشته خود را با ترکیب چند دلیل ذکر شده انتخاب کنند. یک رشته خاص میتواند انگیزههای فردی، اجتماعی و اقتصادی داوطلب را ارضا کند و با انتخاب آن رشته خاص، وی چندین عامل را با هم و یکجا صاحب شود.
چرا باید انتخاب رشته کنیم؟
در نظر داشته باشید که انتخاب رشته، شرایط و وضعیت شما را، یعنی شرایط شغلی، وضعیت اجتماعی، وضعیت اقتصادی، شرایط کاری و… را که بعد از فارغالتحصیلی خواهیم داشت و انتظاراتی را که در این رشته از شما دارند، مشخص میکند؛ به عنوان مثال، رشته پزشکی در گروه علوم تجربی بسیار مورد توجه داوطلبان این گروه است و ایدهال اکثر داوطلبان این گروه، پذیرش در این رشته است.
تصویر داوطلبان از این رشته، پرستیژ اجتماعی، درآمد بالا و مزایای دیگر است؛ ولی اکثر داوطلبان شناخت کافی در مورد شرایط تحصیلی، طول مدت تحصیل و توانمندی خود برای تحصیل در این رشته ندارند و اگر هم در این رشته پذیرفته شوند، بعد از مدتی که به واقعیت های این رشته واقف شدند، دلسرد و نا امید میشوند.
بعضی از رشته های مهندسی در گروه علوم ریاضی و فنی هم بدین صورت است. رشته هایی هم هستند که داوطلب در آنها استعداد لازم را دارد ولی خودش اطلاعی ندارد؛ لذا سعی کنید رشته های تحصیلی مورد علاقه تان را شناسایی نمایید و انتظاراتی را که در این رشتهها از شما دارند و حتی دروسی را که باید در دانشگاه مطالعه کنید، بشناسید و آگاهانه رشتههای مورد نظر خود را انتخاب کنید. یکی از راههای شناخت رشته های دانشگاهی مراجعه به دانشگاهی که رشته مورد نظر در آن تدریس میشود و مشاوره با اساتید و یا دانشجویان در شرف فارغ التحصیلی در رشته مورد نظر میباشد.
معمولاً در ایامی که به انتخاب رشته نزدیک است، دانشگاه ها امکاناتی برای آشنایی بیشتر داوطلبان با رشته های موجود در دانشگاه خود فراهم می آورند. اگر هم داوطلب، خود به دانشگاهی مراجعه کند، مسلماً افراد مطلع در این زمینه را پیدا خواهد کرد؛ حتی اگر به افراد فارغ التحصیل در رشته های مورد نظر مراجعه کنید، اطلاعات بسیار خوبی به شما خواهند داد.
برای انتخاب رشته این دو کتاب را بخوانید
سازمان سنجش نیز دو کتاب در مورد رشته های دانشگاهی به نام های «معرفی رشته های دانشگاهی» و «فرصت برابر» به چاپ رسانده است که هر یک به معرفی رشته های دانشگاهی می پردازند. پس قدم بعدی در انتخاب رشته، آشنایی با رشته های دانشگاهی و شرایطی است که طی چند سال تحصیل در دانشگاه در انتظار شماست، شرایط ادامه تحصیل در رشته مورد نظر و شرایط کاری بعد از فارغ التحصیلی می باشد. هر چه بیشتر اطلاعات در مورد رشته های مورد نظر خود کسب کنید، آگاهانه تر می توانید انتخاب رشته کنید و در آینده کمتر با موارد غیر منتظره بر خورد می کنید و کمتر از انتخاب خود پشیمان می شوید.
انتخاب شهر محل تحصیل
انتخاب شهر محل تحصیل برای داوطلبان اهمیت زیادی دارد. اکثر داوطلبان یا تهران یا شهر محل سکونت خود را به عنوان شهر محل تحصیل انتخاب میکنند. انتخاب شهر دیگر، یعنی تحصیل در شهر دیگری برای چندین سالی که تحصیل ادامه دارد. شاید اکنون از اهمیت آن مطلع نباشید، ولی پس از پذیرش در شهر انتخابی، احتمال دارد به مشکلاتی برخورد کنید که قبلاً هم تصور آن را نکردهاید. هزینههای زیاد رفت و آمد بین شهر محل سکونت و شهر محل تحصیل، اقامت در خوابگاه دانشجویان یا پیدا کردن محل سکونت، اختلاف فرهنگی بین شهر محل سکونت و شهر محل تحصیل، جدا شدن از خانواده و امکاناتی که در خانواده فراهم بود و به تنهایی زندگی کردن و سایر موارد مشابه، از جمله این مشکلات است.
با آگاهی داوطلبان از این مشکلات آنها میتوانند به سهولت و بدون مشکل خاصی در شهر جدید به تحصیل خود ادامه دهند؛ ولی برای اکثریت داوطلبان چنین نیست و با شرایط جدیدی مواجه میشوند که برایشان خوشایند نیست و خود و خانواده خود را دچار درد سر های زیادی میکنند. برای تعدادی از داوطلبان، تغییر شهر امکان ندارد؛ چون خانواده اجازه تغییر محل تحصیل را به آن ها نمیدهد. این موضوع در بین داوطلبان دختر که پدر آن ها اجازه ادامه تحصیل در شهر دیگری را نمیدهد وجود دارد. بعضی از داوطلبان در شهرهای دیگر، دارای امکاناتی(مانند داشتن اقوام در آن شهر) هستند که سکونت آن ها را آسان میکند. برای بعضی از داوطلبان شهرهای نزدیک به محل سکونت شان مطلوب است و میتوانند در رفت و آمد بین محل سکونت و محل تحصیل باشند.
مشکلات اقامت در شهر دیگر
مشکلات اقامت در شهری غیر از محل سکونت، حتی با افت تحصیلی دانشجویان نیز همراه خواهد بود. همین دلایل موجب ارائه طرح بومی گزینی در گزینش دانشجو از سوی سازمان سنجش شده است. این طرح سعی دارد داوطلبان را در محلی نزدیک به محل سکونت خود پذیرش کند. هدف این طرح آن است که دانشجویان حتی الامکان در شهر محل سکونت یا نزدیک به محل سکونت خود ادامه تحصیل دهند تا از مشکلات دوری از خانواده، زندگی در خوابگاه، اثرات روانی و اجتماعی ناشی از دوری از خانواده، مشکلات اقتصادی و رفاهی و… بر حذر باشند.
متمرکز و نیمه متمرکز
رشته های متمرکز رشتههایی هستند که نتایج آنها در شهریور ماه اعلام میشود؛ اکثر رشتههای دانشگاهی به روش متمرکز هستند. رشتههای نیمه متمرکز رشتههایی هستند که علاوه بر آزمون سراسری، نیاز به مصاحبه یا معاینه یا شرکت در آزمون جدا گانهای دارند؛ به عنوان مثال، رشته تربیت بدنی از نوع رشتههای نیمه متمرکز است که نیاز به معاینه پزشکی و شرکت در امتحانات خاص این رشته دارد. نتایج رشته های نیمه متمرکز معمولاً 10 روز یا دو هفته بعد از اعلام نتایج نهایی آزمون سراسری در نیمه دوم شهریور ماه یا احتمالاً در دهه اول مهر ماه به صورت چند برابر ظرفیت اعلام میشود. داوطلبان باید گوش به زنگ باشند که در امتحانات مربوط به این رشته شرکت کنند.
داوطلبان توجه کنند در گروهی میتوانند انتخاب رشته کنند که در آزمون آن گروه شرکت کرده و در کارنامه نتایج اولیه، مجاز به انتخاب رشته در آن گروه باشند؛ لذا هر داوطلب نمیتواند در گروه یا گروههایی که در آزمون آن شرکت نکرده و در نتیجه مجاز به انتخاب رشته در آن گروه نیست، اقدام به انتخاب رشته نماید. ضمناً اگر در آزمون یک گروه یا چند گروه شرکت کردهاید، میتوانید از رشتههای این گروه یا چند گروه انتخاب رشته نمایید.
یکی از سؤالات جاری داوطلبان پس از دریافت کارنامه نتایج علمی، درک کامل مطالب آن و استفاده بهینه از این نتایج است. با توجه به فشردگی زمان پس از برگزاری آزمون سراسری و اعلام نتایج نهایی در نیمه دوم شهریور ماه، سازمان سنجش آموزش کشور نمیتواند فرصت زیادی بین دریافت کارنامه و پر کردن فرم انتخاب رشته به داوطلبان بدهد؛ برای همین بهتر است داوطلبان با محتویات کارنامه آشنا شوند تا پس از دریافت کارنامه، اطلاعات قبلی در مورد آن داشته باشند.
در ابتدای کارنامه مشخصات فردی داوطلب ذکر شده است که بهتر است داوطلب آن را مطالعه نماید. در این کارنامه مشخصات تحصیلی داوطلب نیز آورده شده که قسمتهای مهم آن مانند سهمیه، استان (ناحیه یا قطب) بومی را در ادامه خواهید دید.
در ادامه کارنامه وضعیت مجاز به انتخاب رشته بودن در گروه هایی که داوطلب امتحان داده است، بر حسب دوره بیان شده است. در این جدول در هر گروهی که داوطلب در آزمون آن شرکت کرده، وضعیت وی در دوره های مختلف ذکر شده است. اگر داوطلب میتواند در دورههای روزانه و شبانه انتخاب رشته نماید، کلمه «مجاز» در جدول ردیف نام گروه آورده شده است. کلمه «مجاز» بدین معنی است که داوطلب میتواند در این دورهها انتخاب رشته کند.
در دورههای نیمه حضوری و مجازی و بین الملل نیز همین شرایط وجود دارد. اگر داوطلب در فرم تقاضا نامه ثبت نام آزمون سراسری علاقه مندی خود را به شرکت در گزینش رشتههای تحصیلی دانشگاه پیام نور و مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی اعلام کرده باشد و مجاز به انتخاب رشته در این دوره ها باشد، همانند دوره های قبلی، کلمه «مجاز» در جدول مربوط آورده شده است و اگر در دورههای دیگری واجد شرایط انتخاب رشته باشد، همانند دوره های قبلی کلمه «مجاز» آورده شده است. داوطلبان در هنگام انتخاب رشته باید بر حسب گروه یا گروههایی که در آزمون آن شرکت کرده و دورههایی که مجاز هستد، اقدام به انتخاب رشته نمایند. اگر در گروه یا دورهای که مجاز به انتخاب رشته نیستید، اقدام به انتخاب رشته کنید، انتخابهای شما در گزینش حذف خواهد شد. این موضوع را در هنگام انتخاب رشته مورد توجه زیاد قرار دهید.