بازی نخبگان

خبرنامه دانشجویان ایران: اولین ریئس جمهور تک دوره ای بعد از انقلاب؛ این گزاره ای است که این روزها و به کرات از زبان کارشناسان سیاسی در خصوص وضعیت آتی حسن روحان بیان می شود. رئیس جمهوری که در دور اول نیز با رای شکننده پیروز رقابت های انتخاباتی شد و انتظار می رفت که به دلیل هفت دهم درصد رای بیشتر و پیروزی خفیف خود  در تلاش باشد که آرای خود را در در گروه های مختلف اجتماعی بالاببرد.

 این امر مستلزم این بود که وی از حاشیه دوری کند و بیش از آنکه اهل سخن باشد اهل عمل می بود و با کار خود را اثبات می کرد. اما او و وزرای او گویی علاقه ای به کار نداشتند، حاشیه سازی های کوچک و بزرگ از همان ابتدا از سوی دولت آغاز شد، مسئله موسیقی و هم خوانی زن ها در حوزه فرهنگ، نطق های جنجالی نعمت زاده در حوزه صنعت و به خصوص خودرو سازی، طرح مسکن مهر و در نهایت توجیحات جالب نوبخت در دولت.

در حوزه سیاست ورزی نیز این ماجراها ادامه داشت، روحانی مدیون سیاست ورزی اصلاح طلبان بود. تاکتیک سیاسی آنها و قبولاندن انصراف به محمد رضا عارف برای جلوگیری از کاهش رای روحانی تاثیر زیادی در رای او داشت و البته این کار اصلاح طلبان هیج گاه یک لطف در حق روحانی نبود، آنها نیز درخواست ها و مطالبات جدی از وی داشتند، در حوزه ساختاری تعداد متناوبی وزارت خانه و برای ساکت نگه داشتن بدنه خودرفع مسائلی چون حصر و... .

البته همان گونه که در حوزه اجرا و امور خدماتی دولت خسته وی نتوانسته اقداماتی چشمگیری را صورت دهد در عرصه سیاست ورزی نیز توفقیاتی به دست نیاورد، از یک سو او خود را وام دار کسی ندانست(هرچند هاشمی رفسنجانی به صراحت گفته بود که او بوده است که روحانی را رئیس جمهور کرده است) و مطالبات بدنه جریان اصلاحات را نیز تنها به گزاره«ما قولی را که به مردم داده ایم، فراموش نکرده ایم».

تعامل روحانی با جریان مقابل خود هیچگاه سازنده نبود و اشتباه او خطاب قرار دادن بدنه و نیروهای میدانی جریان مقابل بود. آنجایی که آنها را عده ای بی سواد و بی شناسنامه خطاب قرار داد بیش از آنکه نشان از توانسته باشد قدرت خود را به رخ بکشد نشان داد که وی از هرگونه مخالفی و انتقادی هراس دارد.

سیاست ورزی روحانی که خود آن را اعتدال خوانده است چیزی جز عدم رضایت در بر نداشته است. اقدامات سیاسی و اقتصادی او و به خصوص سیاست خارجی وی به شدت مورد انتقاد جریان اصولگرا بوده است و آنها آن را نپسنیده اند و آن را ناکارآمد می خوانند چرا که با وجود تعطیلی صنعت هسته ای و برخلاف ادعای دولت وی هیچ گشایشی در اقتصاد کشور صورت نگرفته است و از سوی دیگر هنوز نتوانسته به مطالبات سیاسی جریان اصلاح طلبی نیز پاسخ مثبتی بدهند.

از این رو سیاست اعتدال روحانی هیچگاه بی طرفانه و آن طور که مدعی بوده اند نبود. بیشتر سیاست دعوت جریان های سیاسی به سکوت و حکومت دولت بوده است.

در این بین و با گدشت قریب به چهار سال از دولت روحانی، اصولگرایان که به شدت در مقابل او جبهه دارند و جریان اصلاح طلبی نیز نسبت به وی به شک افتاده است.

روحانی این روزها پایگاه متزلزل و صندلی لرزان را تجربه می کند. از یک سو به هیچ عنوان نتوانسته حتی به عنوان یک دولت حداقلی نیازهای خدماتی و معیشتی مردم را برطرف کند و نه در عرصه سیاست توانسته است جناح ها را راضی نگه دارد. طبیعی است که در این شرایط او هیچ گاه حمایت اصولگرایان را نخواهد داشت و به دلیل نوع بازیگریش جریان اصلاحات را به شک انداخته است که آیا از او حمایت کنند یا خیر؟

از این روست که این روزها زمزمه های جدی شنیده می شود که اصلاح طلبان از گزینه دوم و سوم خود رونمایی خواهند کرد و از این طریق به روحانی چراغ می دهند که در صورت عدم بازی دادن به آنها و فراموش کردن وعده های گذشته بازی را این بار بر علیه او طرح ریزی خواهند کرد، کاری شبیه به آنچه که بر سر عارف آمد.

هیچ بعید نیست که این بار روحانی به نفع فرد دیگری کنار گذاشته شود تا این جریان اصلاح طلب بتواند به مطامع خود دست پیدا کند. هر چه که هست ریاست مجدد روحانی بر مسند ریاست جمهوری بیش از آنکه در خواست و اراده خود او باشد در دستان سایر بازیگران سیاسی کشور است.

اینکه اصولگرایان چه کسی را معرفی می کنند و استراتژی اصلاح طلبان چه خواهد بود. به هر صورت روحانی نیاز مبری به راضی نگه داشتن هر دو جریان دارد، از یک طرف رایزنی های گسترده ای با جریان اصولگرایان سنتی صورت گرفته است، چرا که آنها سخت با گزینه های چون احمدی نژاد و جلیلی کنار می آیند و از طرفی وعده های نیز به جریان اصلا طلب داده شده است.

خلاصه آنکه کلید حضور روحانی در کاخ ریاست جمهوری در دستان او نیست، وی آنقدر با رفتارهای مذبذب خود مخالفان و منتقدان خود را مصر کرده که در صورت عدم حمایت جریان های سیاسی هیچگاه به خودی خود قدرت اقناع لازم را نخواهد داشت که مردم به رای دادن به خود مجاب کند.

«هیچ کس جز او نیست» گزاره ای است که حداقل از سوی اصلاح طلبان دست آویز قرار گرفته است تا نخبگان و بدنه خود را مجاب کنند اما بخش قابل توجهی از حضور مجدد او به بازیگری اصولگرایان باز می گردد، اینکه چه کسی را معرفی خواهند کرد و چه کسی در مقابل روحانی قرار می گیرد، طبیعتا روحانی ضعیف تر ازآن است که در شرایط مساوی دوباره رئیس جمهور ایران بشود.

به هر صورت فعلا فضای سیاسی ایران به خصوص در میان نخبگان کاملا محتاطانه پیش می رود. هیچ حمایت صریحی اصلاح طلبان از روحانی صورت نداده اند و از سوی دیگر اصولگرایان نیز بیشتر ناظر بازی سیاست هستند. هیچ استراتژی قابل پیش بینی نیست و بازیگران مستقل نیز خود را معرفی نکرده اند. به هر صورت به نظر می رسد که این دوره انتخابات رقابت جریان ها با یکدیگر باشد تا مبارزه تن به تن همانند سال 88. هرچه که هست روحانی روزهای پر اضطراب را پشت سر می گذارد، آیا اصلاح طلبان از او حمایت کامل می کنند؟ و یا تاکتیک عارف را بر روی او نیز بر روی او پیاده می کنند؟