به گزارش خبرنگار صنفی - آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ درست است که انجام طرح‌های پژوهشی و انتشار مقالات علمی در مجلات علمی داخلی و خارجی از اهمیت ویژه‌ای در یشرفت علمی کشور برخوردار است اما باید توجه داشت که این پیشرفت، زمانی به تائید مجامع بین المللی خواهد رسید که اصول اخلاقی و حقوق پدیدآورندگان آثار علمی و یا همکاران موثر در ایجاد یک اثر علمی، رعایت شده باشد.
متاسفانه برخی از پزوهشگران به دلیل ناآگاهی و بعضا به عمد از نحوه صحیح ارائه مقالات علمی ، مرتکب خطاهایی می‌شوند که از مصادیق بارز دزدی علمی محسوب می‌شود.
کشف این خطاها که امروز خیلی آسان هم شده است، باعث سرافکندگی نویسنده، موسسه علمی ذیربط و نهایتا جامعه علمی کشور می‌شود و طبعا تنبیهاتی را به دنبال خواهد داشت که باعث تخریب موقعیت حرفه‌ای شخص نیز خواهد شد.
اگرچه مسئولیت رعایت موارد به عهده استاد راهنماست ولی همه نویسندگان در تخطی از موارد به یک میزان مسئول هستند و از انجا که این موارد بیشتر به وسیله داوران صاحب نظر در گروه علمی خاص که مسئول ارزیابی تحقیق‌های علمی هستند مشخص می‌شود، بعضا سبب کاهش اعتبار نویسنده هیات علمی مقاله در بین همکاران مذکور شده است.
این موضوع تنها به کاهش اعتبار نویسندگان مقاله محدود نشده است چنانچه اخیرا قبول مقاله پذیرفته شده در یک نشریه علمی خارجی به علت ارائه آن در ششمین کنگره مهندسی شیمی در کیش، معلق شد.
این روال جدید بسیاری از مجلات معتبر است و از طرفی برخی از انجمن‌های علمی با فر یا افراد خاطی برخورد و ضمن مردود کردن تحقیق علمی دارای اشکال، از پذیرفتن تحقیق‌های علمی آنها در کنفرانس‌ها یا شماره‌های دیگر نشریه جلوگیری کرده‌اند.
در بسیاری موارد، قوانین ایران هنوز به پیمان نامه‌های بین المللی در خصوص حق انتشار (کپی رایت) متعهد نیست ولی این موضوع نباید سبب تضییع حقوق دیگران، سوءاستفاده افراد یا پایمال کردن اخلاق علمی شود.
لزوم آشنایی با موارد دزدی علمی، ضرورتی انگارناپذیر برای علم در حال توسعه با سرعت شگرف است تا تحقیق‌های علمی اصیل و معتبر گسترش پیدا کنند و سبب پیشرفت علمی کشور و حتی اعتبار مقاله‌های ایران در سطح جهانی شوند.
نمونه‌های بارز دزدی علمی را بشناسید
الف – تضییع حقوق از پدیدآورندگان آثار علمی
مثلا:
1- تحقیق علمی دیگری را به طور کامل یا با تغییرات اندک به نام خود ارائه کردن
2- ارائه کلمه به کلمه مطلب یا مطالبی از یک مرجع در یک تحقیق علمی
3- ارائه قسمتی از مطالب یک تحقیق علمی با ارجاع و یا قسمت‌هایی از ان بدون ارجاع
4- استفاده از ایده‌ها و جمله‌های منابع مختلف و در یک تحقیق علمی بدون ارجاع مشخص به آن منابع
5- ارائه جمله‌ای از یک منبع با نگارش متفاوت با حفظ مفهوم اصلی، بدون ارائه منبع مورد استفاده
6- تغییر در ظاهر ساختار و جمله‌های کلیدی و تلفیق آنها با حفظ محتوای اصلی تحقیق علمی به نحوی که تلقی شود که ایده مربوط به ارائه دهنده‌ی تحقیق علمی است، بدون ذکر مرجع یا حتی با ذکر مرجع.
7- تغییر در ظاهر ساختار و جمله‌های کلیدی چند اثر مختلف و تلیق آنها با استفاده از منابع مختلف و تغییر بعضی از جمله‌ها و وصل کردن انها به هم به نحوی که تلقی شود که ایده مربوط به ارائه دهنده تحقیق علمی است، بدون ذکر مرجع یا حتی با ذکر مرجع
8- بیان مطلب یا مطالبی از یک مرجع با جمله‌بندی جدید به نحوی که با مفهوم مرجع اصلی متفاوت باشد.
9- استفاده از شکل‌ها، جدول‌ها، نقشه‌ها، داده‌های آزمایشگاهی، نتایج، دستورالعمل دستگاه‌ها یا بانک‌های اطلاعاتی منتشر شده بدون کسب اجازه از سازمان منتشر کننده‌ی تحقیق علمی مذکور، حتی با ارائه مرجع.
10- استفاده از نرم‌افزارهای طراحی فرایند قفل شکسته و بدون لیسانس برای شبیه‌سازی یا مدل‌سازی
11- ارائه مقاله چاپ شده یا بخشی از آن به زبان دیگر برای نشریه یا همایش علمی دیگر
12- ارجاع ندادن به منابع مورد استفاده در یک تحقیق علمی از قبیل اینترنت، کتاب، جزوه درسی یا سخنرانی با داشتن حق انتشار یا بدون آن
13- ارائه ندادن آدرس دقیق وبگاه و زمان بهره‌برداری از ان در صورت استفاده از یک منبع اینترنتی
ب – تضییع حقوق همکاران موثر در ایجاد یک اثر علمی
مثلا:
1- نام نبردن از استاد راهنما، استاد مشاور، دانشجو یا افرادی که در بوجود امدن اثر، سهم علمی داشته‌اند.
2- استفاده انحصاری هر یک از پدیدآورندگان اثر از مطالب، ایده‌ها و نتایج مشترک منتشر شده در یک اثر علمی
3- ارائه مقاله چاپ شده مشترک با همکاران یا بخشی از آن به زبان دیگر برای نشریه یا همایش علمی دیگر
4- ارائه یک مقاله در یک نشریه یا همایش علمی با نام کسانی که دراماده‌سازی یک تحقیق علمی موثر بوده‌اند بدون هماهنگی با آنها
ج – سوء استفاده از آثار علمی ارائه شده قبلی خود شخص
مثلا:
1- ارسال مقاله چاپ شده در مجموعه مقالات یک همایش علمی برای چاپ مجدد در یک نشریه مگر با طرح سابقه چاپ قبلی و اخذ مجوز از نشریه
2- ارسال همزمان یک مقاله برای دو یا چند نشریه یا همایش علمی
3- ارسال مقاله ارائه شده در یک همایش علمی برای ارائه مجدد در همایش علمی دیگر
4- ارائه مقاله چاپ شده (یا حتی بخشی از آن) به زبان دیگر برای نشریه یا همایش علمی دیگر
5- استفاده نویسنده از جمله‌ها (به صورت کلمه به کلمه)، روش‌ها، جدول‌ها، نمودارها و نتایج منتشر شده خود در یک مقاله دیگر
