خبرنامه دانشجویان ایران: رسیدن به توسعه پایدار یکی از چش ماندازهای برنامه برنامه بیست ساله کشور است و یکی از راهکارهای آن دستیابی به علم و فناوری روز است و یکی از راه های تحقق آن، شرکت های دانش بنیان و حمایت از شرکت های داخلی هستند؛ شرکت هایی که تشکیل میشوند تا نیازهای کشور را در عرصه های فنی، کشاورزی، صنعتی، س المت و... تامین کنند و به مرور حر فهایی برای گفتن در عرصه جهانی داشته باشند. شاید این راه در ابتدا سخت و ناهموار به نظر برسد، اما کاری ممکن است که نیازمند خواستن همه ماست؛ هر کس به نوبه خود و در حد و اندازه خویش.
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ یکی از کارهای مفید میتواند برداشتن موانع ریز و درشت از سر راه سازندگان ایده های خام باشد؛ موانعی با نام تسهیلات، استاندارد، مجوز، مالیات، بیمه و... در واقع بروکراسی ای که به دلیل دولتی بودن اقتصاد، حجیم تر و سنگین تر شده و حالا به مانعی برای تولید ایده تبدیل شده است و مدیران شرکت ها مدعی هستند که با این معضالت دست به گریبانند. از سوی دیگر هستند افرادی که همین پیچ و خم های اداری را هم نمی دانند، فارغ التحصیلان دانشگاهی «خوش فکر» مصداق این نوع افراد هستند که به دلیل ناآگاهی از چگونگی حضور در بازار دانش بنیان و کارآفرین، به ناچار به دنبال کار کارمندی و رابطه بازی برای حضور در یک اراده میروند.
ما سعی داریم در سلسله شماره هایی ضمن پرداختن به مشکلات شرکت های دانش بنیان و شرکت های داخلی، به معرفی افراد کارآفرین موفق در این عرصه با تشریح رمز موفقیت آنها بپردازیم. ماهنامه فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری یکی از منابع اصلی این گزارش ها است. بخش اول (قوانین دست وپاگیر؛ چالش شرکتهای دانشبنیان برای بقا در بازار رقابت)
چگونه یک برند داخلی را از مرگ نجات دهیم؟
اگر وارد سایت تولیدی شوید، تابلوهایی نصب شده را می بینید که نشان میدهد متخصصان و مهندسان در سایه برخی تحریمها و دور ماندن از تکنولوژی ها دست به کار شده اند و محصولاتی را اختراع کرده اند. پارس خزر یکی از برندهای قدیمی است که با بهره بردن از توان علمی و مهندسی موجود در کشور توانسته برای بقای خود بجنگد و در حالی که ممکن بود در قبرستان برندهای ایرانی، قبری برای خود بخرد، کماکان به حیاتش ادامه میدهد. این شرکت در حالی به پنجاه سالگی نزدیک می شود که توانسته خود را از تلاط م های اقتصادی و سیاسی کشور در امان نگه دارد و کماکان به عنوان برندی در بازار لوازم خانگی ایران فعالیت داشته باشد و در رقابت با برندهای خارجی تلاش کند. حسن همتی، مدیر عامل پارس خزر که از اولین مدیران این شرکت پس از خصوصی سازی آن است، در گف تو گوبی با ماهنامه دانشبنیان شرح می دهد که پارس خزر چگونه متولد شد و توانست رشد کند و به حیاتش ادامه دهد.
* پارس خزر یکی از برندهای قدیمی تولیدکننده لوازم خانگی در ایران است. این برند چگونه شکل گرفت و توانست خود را از مرگ نجات دهد؟
اگر شما تاریخ صنعتی شدن ایران را مطالعه کرده باشید، حتما به نام حاج محمدتقی برخوردار برخورد کرده اید. ایشان که فردی متدین و مومن بودند در دهه چهل پایه گذار بسیاری از صنایع نوین لوازم خانگی شدند و توانستند با تاسیس شرکت های گوناگون به خاء موجود در صنعت کشور پاسخ دهند. در سال چهل و هفت با حمایت شرکت توشیبای ژاپن، بانک صنعت و معدن و حاج برخوردار شرکتی تحت عنوان «شرکت سهام یکل توشیبای ژاپن» در استان گیان تاسیس شد تا لوازم خانگی سبک یا کوچک را به تولید برساند و وارد بازار کند. این شرکت از روز اول بر پایه اصولی بنیانگذاری شد و توانست زیرساخت های مناسبی برای بقای خود در صنعت لوازم خانگی کشور ایجاد کند. این زیر ساختها چون براساس اصول علمی و قواعد اقتصادی پایه گذاری شدند، توانستند این شرکت را تا امروز نگه دارند. پس از انقاب با توجه به سلب مالکیتی که صورت گرفت، «شرکت سهامی کل توشیبای ژاپن» به سازمان صنایع ملی ایران تحویل داده شد و به نام «پارس خزر» تغییر یافت و به ادامه فعالیت پرداخت. بنده از اولین مدیران گروه خصوصیسازی هستم که وارد این مجموعه شدم و مدیریت یکی از شرکتهای زیر مجموعه آن به عنوان «پارس شهاب» را بر عهده گرفتم. یادم میآید سهام شرکت پارس خزر در سال هفتاد و دو به بخش خصوصی واگذار شد و حدود پنج هزار نفر از محل این واگذاری صاحب سهم شدند.
* نقش بنیانگذار این شرکت در بقای این برند چه بوده است؟
وقتی که شما اقدامات زنده یاد برخوردار را مطالعه میکنید، متوجه میشوید ایشان چه انسان خلاق و بزرگی در صنایع نوین ایران بوده اند، چرا که در طول یک دهه انقاب بزرگی در صنایع لوازم الکتریکی کشور به وجود می آورند و سب بساز توسعه این صنعت می شوند. شرکت «پارس شهاب» در حوزه تولید انواع لامپهای روشنایی، «پارس الکتریک» در تولید انواع لوازم الکتریکی، «لوازم خانگی پارس» در حوزه انواع لوازم خانگی و... بخش هایی از فعالیت این مرد بزرگ صنعت کشور است که بنده با شناخت فعالیت های حاج برخوردار، همیشه به نیکی از ایشان یاد می کنم.
* اشاره کردید که این شرکت در سال هفتاد و دو به بخش خصوصی واگذار شد. آیا میتوان گفت مدیریت بخش خصوصی توانست این برند را پایدارتر و از مرگ آن جلوگیری کند؟
بررسی روند تولید در این شرکت نشان میدهد که از زمان خصوصی شدن آن طیف محصولاتی که به تولید رسانده بسیار متنوع بوده، به طوری که در سال گذشته بیش از دو میلیون دستگاه انواع لوازم خانگی کوچک با این برند روانه بازار شده است. در بدو تاسیس، این شرکت حدود پنج نوع کالا را به تولید میرساند، اما امروز با توجه به خصوص یسازی صورت گرفته و سپردن اقتصاد کشور به بخش خصوصی واقعی در برخی از صنایع، حدود هشتاد نوع کالا در این مجموعه به تولید میرسد.
به همین خاطر است که این برند جای خود را در بین مردم ایران باز کرده و توانسته به یکی از مهمترین و محبوبترین برندهای لوازم خانگی تبدیل شود و با توجه به قیمت، کیفیت و خدمات پس از فروش مناسبی که دارد، جایی در میان خانواده ها باز کند. هم اکنون براساس آماری که ما تهیه کرده ایم، نزدیک به هشتاد درصد خانواده های ایرانی محصولی از پارس خزر را در منزلشان دارند و از آن استفاده می کنند که نشان از مقبولیت آن در جامعه ایرانی دارد.
بیشتر فروشندگان ترجیح میدهند کالاهای وارداتی را در ویترین فروشگاه هایشان قرار دهند
البته متاسفانه شرایط بازار به گونه ای است که بیشتر فروشندگان ترجیح میدهند کالاهای وارداتی را در ویترین فروشگاه هایشان قرار دهند و کمتر دیده شده محصولی داخلی را در معرض دید قرار دهند. این اتفاق به این علت است که برای فروشندگان کالاهای وارداتی، از محل فروش این لوازم سود بیشتری باقی میماند و او ترجیح میدهد تا کالای خارجی را به فروش برساند، مگر اینکه خود مشتری بگوید من این خزر را میخواهم و فروشنده مجبور باشد از انبار خود این محصول را به او ارائه دهد. البته در این رابطه ما هم ضعف هایی در مدیریت بازار داریم. قصدمان این است تا با نفوذ بیشتر در فروشگاه ها بتوانیم جذابیتی به وجود آوریم که فروشندگان کالاهای پارس خزر را پشت ویترین خود قرار دهند و مشتری ایرانی را راغب به خرید محصولات این برند کنند. ما چون شرکتی بورسی هستیم به گونه ای در بازار عمل میکنیم که تمام فعالیتمان در بورس شفاف باشد و مشتریان بتوانند از الف تا ی فعالیت هایمان را در صورتهای مالی مشاهده کنند. حال اینکه شرکت های وارداتی از چنین شفافیتی کمتر بهره برده اند و توانسته اند بخش بزرگی از بازار را در اختیار خود بگیرند.
* در حال حاضر چند نفر در این صنعت مشغول کارند؟
با توجه به سرمایه گذاری های صورت گرفته ظرف چند سال اخیر، در مجموع سه هزار نفر نیرو در کارخانه های اقماری ما مشغول به کارند و اگر بخواهیم اشتغالی که از محل تولیدات پارس
خزر در بخش های بال ادستی و پایین دستی به وجود آمده، مورد بررسی قرار دهیم، می توانم بگویم نزدیک به سی هزار نفر از محل فعالیت این شرکت شغل دارند. پارس خزر محصول رشد صنعتی ایران در دهه چهل است و امروز توانسته به عنوان برندی نوستالژیک در بازار لوازم خانگی برای خود موقعیتی دست و پا کند.
در واقع همین که توانسته ایم در شرایط کنونی اقتصاد کشور این شرکت را سرپا نگه داریم و از محل فعالیت آن طیف وسیعی از جوانان را جذب کار کنیم، خود اقدام مهمی در مقاوم سازی اقتصاد و خدمت به تولید کشور بوده است. در این شرایط ما هم محصولاتی را به تولید رسانده ایم که از سوی کارکنان این شرکت اختراع شده و گواهی اختراع آنان نیز موجود است. به علاوه با تولید محصولات باکیفیت به بازارهای جهانی دست یافته ایم و بخش بزرگی از اهداف اقتصاد مقاومتی در صنایع لوازم خانگی کوچک را محقق کرده ایم.
* با توجه به این قدمت طولانی، چرا برندهای داخلی ما نتوانسته اند در بازارهای جهانی خوش بدرخشند و حتی گاهی بازارهای داخلی را به برندهای خارجی باخته اند؟
در این رابطه حرفه ای زیادی برای گفتن است و گمان میکنم همه تولیدکنندگان کشور حرف مشترکی داشته باشند. تولیدکنندگان داخلی هم اکنون براساس قوانین موجود و با شفافیت زیاد به تولید انواع کالا و خدمات مشغولند و حساب و کتابشان کاما مشخص است. آنها به موقع مالیات را میپردازند و با توجه به فروشی که دارند میتوانند نه درصد مالیات بر ارزش افزوده را نیز خلق کنند، اما متاسفانه گرفتاری هایی نظیر مزاحم تها و گزارش های خلاف واقع از سوی برخی سازمانها وجود دارد که باعث میشود گاه تولیدکنندگان جریمه های سنگینی به مراجع ذیربط بپردازند.
مشکلات فراوانی وجود دارد که بر سر راه تولید قرار گرفته که بیشتر آن به خاطر کارکرد قانون کار فعلی و مصائب موجود در کسب و کار است. تولیدکنندگان کشور اختیار زیادی در خصوص قیم تگذاری کالاهای خود ندارند و نهادهای نظارتی مرتب آنان را مورد بازخواست قرار میدهند. به همین خاطر نمیتوانند بیش از ده درصد از فروش یک کالا را به فروشندگان بدهند. در حالیکه واردکنندگان لوازم خانگی کوچک چون مرجع مشخصی ندارند و عمدتا فرار از مالیات دارند، قادرند سود بیشتری به فروشندگان داخلی برسانند و آنها هم با توجه به این سود فروشگاه های خود را به انواع کالاهای وارداتی اختصاص میدهند.
تولید از برخی آیین نامه ها و ضوابط ناهماهنگ رنج می برد
تولید از برخی آیین نامه ها و ضوابط ناهماهنگ رنج می برد و تولیدکنندگان در این به هم ریختگی و ناهماهنگی نفس میکشند و در بازار داخلی به رقابت میپردازند. ما نمی گوییم دولت واردات را کنترل کند یا بازاری انحصاری برای ما به وجود آورد، بلکه حرف اصلیمان این است که با توجه به ابزارهای خود تولید را حمایت کند و اجازه رقابتپذیری بیشتر به او دهد. معافیت ها و تخفیف های مالیاتی، استمهال تسهیلات بانکی، آزادسازی قیمت ها و نظارت بر رقابتی شدن مواد وارداتی موضوعات مهمی هستند که اگر دولت آ نها را به کار گیرد، میتواند به بخش تولید کشور و رقابتی کردن آن کمک فراوانی کند.
اگر قصد داریم تولیدی صادرات محور داشته باشیم، بهتر است تولیدکنندگان مان را آزاد بگذاریم و مناطق آزاد کشور را به پایگاه های صادراتی تبدیل کنیم. نه اینکه برخی شرکتهای بازرگانی را به ثبت برسانیم و فقط محصولات خارجی را وارد کشور کنیم. آنچه امروز در مناطق آزاد دیده میشود، تبدیل شدن این مناطق به پایگاه های وارداتی است تا صادراتی.
از سویی دیگر نبود یکپارچگی قوانین، آیین نامه ها و بخشنامه های حاکم بر بخش صنعت و تولید داخلی، زیان زیادی را به تولیدکنندگان وارد کرده است و اگر بخش صنعت کشور دارای فرمانده
واحدی باشد که بتواند با دست باز برای تولید تصمیم بگیرد، باعث بهبود در فضای کسب و کار خواهد شد. گاه دیده میشود قدرت وزارت صنعت و حتی دولت برای بهبود در نظام تولید کم است و در این رابطه نیاز به اجماع وجود دارد تا سیاستگذار بتواند به خوبی سیاستگذاری کند و از محل این سیاستگذاری خوب، کشور صاحب بخش تولید قوی و قابل رقابت باشد.
* شبکه های تلویزیونی و برنامه های پربیننده را که می بینیم متوجه غیبت بخش بزرگی از جامعه تولیدی کشور می شویم. دلیل آن چیست؟
اول اینکه زیر ساخت های مناسب برای تبلیغات برخط و فروش در فضای مجازی به وجود نیامده است. متاسفانه سرعت اینترنت در ایران بسیار پایین است. اگرچه دولت توانسته تا حدی باعث افزایش سرعت شود و از طریق شبکه های اجتماعی فرصت های زیادی را برای کسب و کار به وجود آورد. از سویی دیگر تبلیغات در صدا و سیما و شهرداری ها آن قدر گران است که ما نمیتوانیم به راحتی محصولات خود را به مردم معرفی کنیم و آنها را در جریان فعالیت هایمان قرار دهیم. برندهای مشهور که از طریق واردات این کار را انجام م یدهند، به راحتی در شبکه های ماهواره ای پرببینده تبلیغ میکنند و جواب خوبی هم میگیرند.
ما نه می توانیم با توجه به گران بودن تبلیغ در صدا و سیما و نقاط شهری تبلیغات داخلی داشته باشیم و نه اینکه اجازه داریم در شبکه های ماهواره ای این کار را انجام دهیم. معلوم است در این میان رقیب ما دست به کار میشود و نقشه های زیادی را برای به دست آوردن سهم بالاتری از بازار کشور میکشد. پس شما میبینید از هر جهت که به تولید نگاه میکنیم، فضا ضدتولید است. البته برخی از کارشناسان به تعرفه ها و ارز مبادلاتی اشاره میکنند.
ما نه ارز ارزان میخواهیم و نه تعرفه بالا. به اعتقاد اکثر تولیدکنندگان تعرفه های بالا انحصار به وجود می آورد و باعث بالا رفتن قیمت کالاها می شود. هیچ تولیدکننده ای دوست ندارد محصولش در گوشه انبارها خاک بخورد. از این رو میکوشد با کم کردن قیمت تمام شده کالای مورد نظر را با قیمت کمتری روانه بازار کند. تنها خواسته مان از دولت این است که اجازه دهد با آزادی به اداره بنگاه و کسب و کار خود بپردازیم، نه اینکه حتی اختیاری برای تبلیغ کالاهای خود نداشته باشیم.
آزادی فعالیت های اقتصادی کلید گمشده توسعه کشور است
آزادی فعالیت های اقتصادی کلید گمشده توسعه کشور است. وقتی ما هنوز اجازه نداریم برای کالاهای تولیدی خود آزادانه قیم تگذاری کنیم و آن را در دنیا تبلیغ کنیم، چگونه میخواهیم تولید درو نزا و برو ننگر داشته باشیم؟ یکی از مشکلات ما در برندسازی انتخاب نام است. اداره ثبت به راحتی اجازه نمی دهد هر اسمی را برای کالای خود انتخاب کنیم و باید در گوشه گوشه این خاک بگردیم واژه ای مناسب را پیدا کنیم. وقتی هم که اسم مناسب برندسازی را مییابیم، متوجه می شویم مافیایی در ثبت این نام وجود دارد که اجازه نمیدهد نام انتخابی ما به برند تبدیل شود و سر زبانها بیفتد. تولید بالا سبب میشود فقر از میان برود و مردم زندگی با رفاه بیشتری را داشته باشند، اما با توجه به وضعیت موجود نفس کشیدن برای تولیدکنندگان سخت شده و آ نها همواره باید پاسخگوی سلیقه های مختلف باشند که هر کدامشان از قوانین، یک تعریف را ارائه می دهند.
* برای تولید کالایی رقابتی و قابل صدور به بازارهای جهانی چه اقداماتی باید از سوی تولیدکننده و دولت صورت گیرد؟
ما معتقدیم مصرف کننده فقط مصرف کننده داخلی نیست. تولیدات ما فقط برای بازار داخل صورت نمی گیرد و سعی کرده ایم طیفی از محصولات خود را به بازارهای جهانی صادر کنیم. نمونه آن پلوپز، آرا مپز و بخارپز ماست که تقریبا به همه جای دنیا صادر می شود. شاید اگر تحریم ها نبود، به راحتی می توانستیم برندمان را توسعه دهیم و وارد بازارهای جهانی کنیم، اما متاسفانه تحریم ها اجازه توسعه فعالیت را از ما گرفته اند.
در بازار داخلی با توجه به سرمایه گذاری صورت گرفته توانسته ایم مراکز خدمات پس از فروش زیادی را به وجود آوریم که مصرف کنندگان ما به هنگام مصرف کالاهایمان دچار مشکل نشوند و بتوانند در صورت نیاز به تعمیر یا تعویض، این کار را انجام دهند. در این رابطه لوح های سپاس و جوایز فراوانی را کسب کرده ایم و تا جایی که امکان داشته، سعی کرده ایم در بازار خوشنام باشیم. در همین رابطه در برخی شهرک های صنعتی نیز به سرمای هگذاری پرداخته ایم و با تاسیس شرکت های اقماری خطوط تولید جدیدی را در خارج از محدوده استان گیان نیز به وجود آورده ایم. در نهایت بر این باوریم که در دنیای کنونی نمی توان بدون ادغام شدن با برندهای جهانی و برندسازی های جدید به رقابتی بودن خود ادامه دهیم. از این رو قصد داریم با استفاده از فضای پسابرجام ادامه کار خود را به سمتی ببریم که آخرین تکنولوژی ها را دریافت و وارد کشور کنیم. سپس با نام های تجاری مختلف به عرضه محصول در بازارهای گوناگون بپردازیم
