جشنواره فجر چیست؟
سی و پنج سال می گذرد از ایجاد جشن واره ای میهنی برای فیلم هایمان که متولی اش «وزارت » فرهنگ و ارشاد «اسلامی » است و هرسال اولین افرادی که در مراسم گشایش آن سخنرانی می‌کنند، «مسئولین فرهنگی این کشور هستند. اما این ها هیچ کدام نتوانسته اند جای عناصر اصلی این رویداد را بگیرند. عناصری که اثر اجتماعی جشنواره وابسته به میزان پررنگ بودن حضور آن هاست! این عناصر، همان سلبریتی ها هستند ...
سلبریتی چیست؟
سلبریتی، سوپراستار و یا هر لفظی که به افرادی اطلاق شود که شهرت ویژگی بارزشان است. این روزها هم زیاد آن ها را می بینیم. از برنامه های گفت و گو محور رسانه ملی تا قرعه کشی های پر زرق و برق شرکت های تجاری. هر روز هم میزان دیده شدنشان بیشتر می شود. سلبریتی بودن در جامعه معاصر لزوماً به این معنا نیست که فرد در مقایسه با میانگین افراد آن جامعه از استعداد، مهارت، ذکاوت یا سایر موهبت ها برخوردار است؛ این صرفاً به این معناست که یک نفر به شکل موفقیت آمیزتری بسته بندی شده، تبلیغ شده و توده تشنه را جذب خود کرده است. در جوامع امروز سلبریتی ها از عوامل اصلی تخدیر توده ها شده اند. آنها یکی از بازوهای اصلی استراتژی سیاست زدایی از جامعه هستند تا به کمک شان افراد بی تفاوت از کنار سلطه نمایان بر خود بگذرند!
سلبریتی پروری، چه سهواً و چه عمداً، در جامعه امروز ایران نیز به شدت در حال پیگیریست. رسانه رسمی کشور در بازتولید این قدرت سلبریتی ها نقشی اساسی بازی می کند و آن ها را بیشتر به عنوان الگوهای فرهنگی جامعه معرفی می کنند. جولان سلبریتی ها در برنامه های مختلف صداوسیما و پرداختن بی پرده به زندگی، علایق و... چیزهای نیستند که بتوان کتمان کرد.
اصل خطر نیز همین جاست. سلبریتی ها جایگاه الگو برای بخشی از جامعه را پر می کنند و به یکی از شکل دهندگان ذائقه فرهنگی جامعه تبدیل می شوند. در این جایگاه، آنان خوراک فرهنگی بخشی از جامعه بخصوص جوانان این کشور را تهیه می کنند. این خوراک شامل نوعی «سبک زندگی نمایشی » ست که توسط آنان بازنمایی می شود. این سبک زندگی جذاب می نماید اما در کنار این جذابیت، پیام هایی را نیز منتقل می کند که بنظر، صلاحیت الگو قرارگیری در جامعه را سلب می کند. عدم استحکام خانوادگی، سبک خاص نمایش زندگی خصوصی، ابراز عقاید شخصی که می تواند تاثیرات اجتماعی داشته باشد و ... پیام هاییست که به وضوح از این سبک زندگی می شود دریافت کرد.
جشنواره سلبریتی ها چیست؟
واقعیت آن است که مخاطب جشنواره فجر به عنوان یک جشنواره فیلم، درصد بسیار پایینی از ملت ایران است، اما در شرایط امروزی در جایگاهی قرار می گیرد که نماد فرهنگی جامعه شناخته شود. به صورتی که گویی این جشن واره باید دغدغه بخش اعظمی از جامعه باشد. حال آنکه بنابر اذعان برخی سینماگران، جشنواره فجر نتوانسته است کارکرد مثبتی برای سینمای ایران داشته باشد و بیشتر به یک «دورهمی سینمایی » شبیه شده است. اما کژکارکردهای فرهنگی آن را به وضوح می توان دید. در سال های اخیر، جشن واره فجر تبدیل به نقطه اوج نمایش قدرت سلبریتی ها در جامعه شده است و جایگاه آن ها را به عنوان الگوهای فرهنگی و جایگاه جشنواره را به عنوان نماد فرهنگ کشور تثبیت می کند. حال آنکه بنظر، نه تنها سلبریتی های امروزی جامعه ما، صلاحیت قرار گیری به عنوان الگوی جامعه را ندارند، بلکه حتی جشنواره فجر هم نمی تواند نماد فرهنگ کشور قلمداد شود. قطعاً چه از لحاظ سطح دانش و آگاهی و چه از لحاظ سطح کیفیت هنری می توان الگوها و نمادهای بهتری در این مرز و بوم یافت!
چه باید کرد؟!
مهمترین امری که بنظر باید در این خصوص انجام گیرد، کاهش توجه عمومی و افزایش نگاه تخصصی به این جشنواره سینمایی است. جامعه باید به تهی بودن این رویداد و عدم استحکام آن برای قرار گیری در جایگاه تکیه گاه فرهنگی عموم، آگاهی یابد و از طرف دیگر نهادهای رسانه ای و فرهنگی باید به مصائب منتهی به جولان سلبریتی ها در جامعه توجه کنند و رویکردهای مقابله با این جریان را درنظر گیرند. قطعا این مقابله نیازمند یک رویکرد اجتماعی و ایجابی است و نه رویکردهای سلبی و دستوری؛ که در این صورت، خود عاملی بر تشدید توجه ها خواهد بود. در نهایت، جشنواره فجر باید به جایگاه اصلی خود برگردد تا از کارکردهای منفی خود فاصله گیرد و به الگوسازی برای جامعه پایان دهد. بنابراین بنظر می رسد جشنواره زدایی از جامعه، مقدمه خوبی برای الگوزدایی از سلبریتی ها باشد.
