واژه «توقیف» در سینمای ایران واژه جدیدی نیست. از اولین سال‌های شکل‌گیری سینمای ایران این واژه به دایره لغات مسئولان فرهنگی و سینماگران ایرانی وارد شد. در دوره‌هایی سیاست‌ها و عملکرد مسئولان فرهنگی و هنری کشور سبب رشد قارچ‌گونه این جنس تولیدات و شلوغ شدن صف فیلم‌های بازمانده از اکران شد و در دوره‌هایی نیز قول‌هایی برای حل مشکلات فیلم‌های بازمانده از مدیریت قبل داده شد. سازمان سینمایی دولت یازدهم نیز در حالی آغاز به‌کار کرد که یکی از شعارهای محوری خود را به رفع توقف فیلم‌های سینمایی اختصاص داد. حجت‌ا... ایوبی، رئیس سازمان سینمایی دولت تدبیر و امید با شعار رفع مشکل فیلم‌های مساله‌دار و پیوند دوباره سینماگران با سینما کار خود را آغاز کرد. او که پیشتر یک دیپلمات و سیاستمدار بود شیوه مدارا با سینماگران را بیش از دیگران می‌دانست و با سیاست لبخند خود سعی کرد هنرمندان دلخور را دوباره با دولت آشتی دهد. آشتی ایوبی اما دیری نگذشت که با گلایه همراه شد. اکران یک هفته‌ای «رستاخیز» و پایین کشیدن این فیلم عاشورایی و پیوستن به صف فیلم‌های پیچیده مساله‌دار کار را بر ایوبی تنگ کرد تا سیاستمداری او جواب ندهد و این زخم کهنه در جایی سر باز کند. ادامه این تعارفات در سینمای ایران و وعده‌های نقض شونده پی در پی امید سینماگران به حل این مشکل به دستان ایوبی را کمرنگ و کمرنگ‌تر کرد تا در نهایت ایوبی با کارنامه‌ای بالغ بر پنج فیلم توقیفی این سمت را ترک کند.
حال با بازگشت مجدد حیدریان پس از ۱۰ سال به سازمان سینمایی، او با انبوهی از مطالبات سنگین سینماگران با تمرکز بر حل مشکل فیلم‌های توقیفی مواجه شده است. حیدریان برای مهار این فضا در گام اول اقدام به تشکیل کمیته بازبینی فیلم‌ها با هدف بررسی مجدد تمام فیلم‌های مساله‌دار و حل مشکل آنها کرد. کمیته‌ای فراتر از شورای پروانه نمایش و مجزا از شورای عالی نمایش برای ورود به این مساله.
آخرین روزهای خرداد امسال بود که صالحی‌امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به نامه اعتراض‌آمیز اصغر نعیمی، یکی از کارگردانان سینمای ایران که خطاب به وی نوشته بود: «آقای وزیر! ربنا ارزشمند است آیا توقیفی‌های سینمای ایران ارزشمند نیستند؟»، نامه‌ای به رئیس سازمان سینمایی نوشت و صریحا اولتیماتوم داد: «ظرف مدت دو ماه پرونده فیلم‌های توقیفی بسته شود.»اکنون در حالی بیش از یک ماه از این ماجرا می‌گذرد که گزارش اخیر معاون تازه ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی، ابراهیم داروغه‌زاده از آخرین وضعیت رسیدگی به فیلم‌های توقیفی در کمیته بازبینی فیلم، نشان از وضعیت مبهم نتیجه این بررسی‌ها می‌دهد. داورغه‌زاده در اظهارنظری جالب اعتراف کرد: «مسیر سینمای ما به سمتی می‌رود که فیلم‌های کمدی نازل و سطحی جای فیلم‌های جدی و کمدی خوب که ذائقه مخاطب را بالا ببرد و نیز جای فیلم‌های ارزشمند و فاخر و دارای معنا و مفهوم و حتی جای فیلم‌های هنری را گرفته است.» او پس از طرح بحث از سینمای دغدغه‌مند اجتماعی اما گفت: «کمیته رفع توقیف فیلم‌ها تصمیم‌گیر نیست. آنچه در نظر سازمان سینمایی است این است که برخی فیلم‌هایی که برای اکران با مشکل روبه‌رو شده‌اند با تغییراتی در برخی سکانس‌ها می‌توانند نمایش داده شوند و این کار براساس توافق و تفاهم اعضای کمیته با تهیه‌کننده صورت می‌گیرد که بعد در قالب یک پیشنهاد به شورای پروانه نمایش ارائه خواهد شد.»
اما هنوز فیلم‌های زیادی در لیست توقیفی‌ها قرار دارند که وضعیت آنها مشخص نیست. این صحبت‌ها و گزارش عملیاتی او از آخرین وضعیت فیلم‌های توقیفی تردیدها را نسبت به سرنوشت وعده تازه نیز بیشتر کرد.
این موضوع در کنار نزدیک شدن به پایان کار دولت یازدهم و زمزمه‌های تغییر در ترکیب وزرای دولت جدید وضعیت تازه‌ای را برای سینمای ایران رقم زده است، وضعیتی که سینماگران را به این تکاپو انداخته که شاید بتوانند خواسته‌های قانونی و فراقانونی خود را با تشکیل کمپین‌هایی از وزیر آینده فرهنگ و ارشاد اسلامی مطالبه کنند. از روز گذشته در شبکه‌های مجازی تصویرهایی از هنرمندان، رونامه‌نگاران و منتقدان با جمله «هنر توقیف شدنی نیست!» در حال انتشار است که خواستار رفع توقیف هر چه زودتر فیلم‌های سینمایی هستند. این ماجرا که به شکل یک کمپین با هشتگ «#شان_سینما» از دیروز در رسانه‌های مجازی شکل گرفته است توسط یک ربات تلگرامی آغاز شده که هنوز هم طراح آن مشخص نشده است. با ورود به این ربات هر شخص می‌تواند نام و نام خانوادگی و عکس خود را ارسال کند تا به این کمپین بپیوندد و از اکران فیلم‌های توقیفی حمایت کند.
در چند ساعتی که از تشکیل این کمپین می‌گذرد درصد زیادی از هنرمندان و روزنامه‌نگاران سینمایی از آن استفاده کرده و با انتشار این عکس در صفحه‌های شخصی اینستاگرام خود خواستار بالا رفتن شان سینما و فیلم‌های تولیدی شده‌اند.
برخی کارشناسان معتقدند این جنبش مجازی در راستای فشار بر مسئولان دولتی برای تغییر در راستای اهداف جریانی خاص است. این ظن وقتی تقویت می‌شود که در روزهای اخیر شاهد تشکیل چنین کمپین‌هایی در حوزه دانشگاه، محیط‌زیست و... هستیم. شکل‌گیری کابینه دولت دوازدهم و تیم فرهنگی آن درحالی پیش می‌رود که هنوز بسیاری از بزرگ‌ترین مسائل در سینمای ایران طرح و پیگیری جدی نشده است و باید در کنار این حواشی از مطالبات واقعی سینما و سینماگران غافل نشد. مخاطبان محدود سینمای ایران، عدم تولید فیلم در ژانرهای مختلف، دور شدن فیلم‌ها از فضای خانوادگی و تمایل نداشتن مردم برای حضور در سینماها ازجمله مسائلی هستند که هنوز هیچ مطالبه‌ای در زمینه‌شان صورت نگرفته است.
* کارشناس سینما
