به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از فارس، «قضیه بسیج، همان مساله‌ای است که در صدر اسلام بوده است این مساله جدید نیست، در اسلام سابقه داشته است و چون مقصد ما اسلام است، باید هر جوانی یک نیرو باشد برای دفاع از اسلام و همه مردم و هر کسی در هر شغلی که هست مهیا باشد برای جلوگیری از کفر و هجوم بیگانگان.»
این فرمایشات امام خمینی(ره) است که فرمودند باید هر جوان نیرویی برای هجوم بیگانگان باشد و در دورانی که بیگانگان از راه علم و فرهنگ هجوم می‌آوردند قطعا رسالت بسیج علمی عظیم‌تر می‌شود.
حمایت از مبتکران، مخترعان و محققان بسیجی از سوی سازمان بسیج علمی به اختراعات و ابتکارات بسیار و حتی تجاری شدن این اختراعات انجامیده که در این رابطه با چند نفر از محققان مورد حمایت سازمان بسیج علمی به گفت‌وگو نشستیم.
* عیوض‌زاده: انگیزه حمایت از طرح‌های علمی در مسؤولان وجود ندارد
علی عیوض‌زاده دانشجوی کارشناسی ارشد گرایش مهندسی مواد دانشگاه تهران، نفر اول رشته مهندسی مواد دانشگاه تهران و نفر دهم کنکور کارشناسی ارشد یکی از این محققان است.
از وی در رابطه با طرحش و میزان حمایت‌های مسؤولان کشور پرسیدیم که وی از سازمان بسیج علمی به عنوان حامی نخست طرح یاد کرد.
عیوض‌زاده: طرحی که من ارائه دادم پوشش‌دهی میله‌های سوخت موجود در راکتورهای اتمی انرژی هسته‌ای است به طوری که میخواهیم یک پوشش نانو کامپوزیتی تولید کنیم که خواص خوردگی و سایشی میله‌های سوخت را بهبود بخشیده و عمر آنها را بیشتر کند.
میله‌های سوخت از فلز زیرکنیوم است که جزو فلزات گران‌بها در کشور به شمار می‌رود و تحت تحریم است. بطوریکه یکی از این میله‌ها حدود 150 میلیون تومان است که هزینه‌ای حدود 20 میلیون هم برای پوشش نانو کمپوزیتی بر روی آن داریم که یعنی با 20 میلیون تومان می‌توانیم عمر این میله‌های حدود 250 میلیون تومانی را افزایش دهیم.
تقریبا 70 درصد روند کار را برای تولید این پوشش پیش رفتیم و برای انجام این طرح در ابتدا نیاز داشتیم دستگاه پوشش‌دهی را بخریم که هزینه آن حدود 150 تا 160 میلیون تومان بود ولی به دلیل اینکه حمایتی نداشتیم با همکاری دانشجویان رشته مکانیک دانشگاه تهران دستگاه پوشش‌دهی ساخته شد.
این دستگاه با هزینه یک سوم خرید ساخته شد و پس از آن کاربرد پوشش‌ها در صنعت را بررسی کردیم تا طرح ما در حد مقابله باقی نماند و کاری برای صنعت کشور انجام داده باشیم.
این طرح را به نهادهای مرتبط ارائه دادید؟
عیوض‌زاده: ما در سازمان انرژی اتمی بررسی کردیم و دیدیم این سازمان برای پوشش میله‌های سوخت به این پوشش‌ها نیاز دارد که با این سازمان همکاری کردیم. 9 ماه با سازمان انرژی اتمی در حال همکاری هستم که در این 9 ماه از سمت دولت و سازمان همکاری و حمایت چندانی ندیدیم و فقط 15 درصد هزینه‌ها را پرداخت کردند و بقیه هزینه‌ها را به صورت شخصی پرداخت کردیم.
در حالی که قول حمایت داده بودند ولی حمایتی نکردند.
نحوه آشنایی شما با سازمان بسیج علمی به چه صورت بود؟
عیوض‌زاده: به معاونت علمی ریاست جمهوری و مرکز تحقیقات نانو و چند شرکت دانش‌بنیان نیز مراجعه کردم که آنها هم قول‌هایی می‌دهند ولی اجرایی نمی‌شود.
یکی از دوستانم سازمان بسیج علمی را معرفی کرد که به آنجا رفتم و این سازمان بدون هیچ دست‌اندازی از ما حمایت کرد به طوری که گفتند طرح را ببریم و در صورت تایید از ما حمایت کنند. در حالی که نهادهای دیگر حتی طرح ما را ندیدند.
من دوستان دیگرم را هم به سازمان بسیج علمی معرفی کردم و طرح آنها را هم حمایت کردند. ما انتظاراتی داریم از وزیر علوم آینده، وزیر صنعت و به طور کلی از دولت چیزهایی میخواهیم در سالی که نامش اقتصاد مقاومتی است طرح‌های ما را حمایت کنند. طرح‌های ما می‌تواند صنعتی شود بنابراین نباید این طرح‌ها خاک بخورد.
عیوض‌زاده: ما در دانشگاه تهران 10 نفر هستیم که 5 نفر می‌خواهند به خارج از کشور بروند و این یک مشکل است که 50 درصد از نخبه‌های کشور بخواهند بروند و دلیلش هم این است که اول کار قول حمایت می‌دهند ولی قول‌ها را اجرا نمی‌کنند. ولی خارج از کشور خودشان پیشنهاد کار می‌دهند و حمایت می‌کنند به همین دلیل بعضی از دانشجویان نخبه می‌خواهند بروند و ما از مسئولان انتظار داریم شعارهایی که می‌دهند را عملی کنند. ما حدود 10 ماه بر روی این طرح کار کردیم.
پس از برجام تعداد سانتریفیوژها کمتر شده و ما نمی‌دانیم چند سانتریفیوژ در کشور در حال چرخش است تا بتوانیم ارزیابی کنیم که چه میزان پوشش لایه سوخت برای راکتورهای اتمی نیاز داریم و حتی نمی‌توانیم برآورد مالی داشته باشیم. اما می‌دانم که این فلز تحریم است بنابراین پوشش‌دهی این فلز بسیار اهمیت دارد. انگیزه حمایت در مسئولان ما وجود ندارد و نگاهی که دارند این است که نمونه‌های خارجی حتی اگر بی‌کیفیت‌تر از تولید ایرانی باشد را بیشتر اهمیت می‌دهد و به ما اعتماد نمی‌کنند. ما در سازمان انرژی اتمی نه تنها استخدام نداریم بلکه تعدیل نیرو هم داریم و کسی که طرحی را انجام می‌دهد نمی‌داند که می‌تواند طرح را عملیاتی کند یا خیر بخصوص بعد از برجام این روند تشدید شده است.
شرایط حمایت از محققان در کشور ما در مقایسه با کشورهای دیگر به چه صورت است؟
عیوض‌زاده: برادرم در هلند تحصیل می‌کند و می‌گوید آنجا به این شکل است که مبتکران به دنبال مسئولین برای حمایت نمی‌روند بلکه مسئولان تمام امکانات را فراهم می‌کنند تا طرح دانشجویان به نتیجه برسد. ولی ما زمان بسیاری را برای دریافت کمک و حمایت از مسئولان صرف می‌کنیم. ما برای ارائه طرح در ایران همت و تلاشی چند برابر مبتکران خارج از کشور صرف می‌کنیم ولی حمایت نمی‌شویم.
در ادامه این میزگرد، شیما سهیلی دانشجوی دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز از طرحش صحبت کرد و گفت: سه گواهینامه ثبت اختراع در زمینه نانوفناوری و پلیمر دارم که در جشنواره خوارزمی در مرحله کشوری نیز رتبه آورده‌ام. سال 92 برای خرید مواد اولیه از حمایت‌های بسیج استفاده کردیم و حمایت‌ها باعث شد تا کار ما بسیار پیش برود. اختراعی که در زمینه پلیمر داشتیم یک ژل نگهدارنده دما است که در یخچال سرد می‌شود و می‌تواند دما را در خود نگه دارد که این ژل به صورت سخت و نرم ارائه می‌شود. ژل سخت 15 ساعت و ژل نرم 5 ساعت دما را نگه می‌دارد و در رابطه با فرآورده‌های زیستی یا فرآورده‌ها خوراکی از این ژل استفاده می‌شود.
این ژل ها پلیمری هستند و استفاده آن عوارضی ندارد و به طور مجدد می‌توان آن را در یخچال قرار داده و از آن استفاده کرد. اختراع بعدی روکش نانو ساختار شیشه است که بر روی شیشه‌های ساختمان یا ماشین اعمال می‌شود و خاصیت‌های هوشمندی به شیشه می‌دهد به طوری که اگر چربی یا گردو غبار و آلودگی بر روی شیشه باشد این روکش آن را از بین می‌برد و حتی آب را از روی شیشه پاک می‌کند تا دیده راننده تار نشود در آفتاب نیز نور آفتاب را به بیرون هدایت می‌کند و ی در فصل سرما نور را به داخل می‌آورد.
طرح بعدی یک کیت نگهدارنده مواد غذایی است که دو دستگاه در آن تعبیه شده که غذاساز هستند یکی از آنها با مواد معدنی کار می‌کند که آن را درون دستگاه قرار می‌دهیم و باعث می‌شود مواد دارویی یا غذایی سرد شده یا در زمان‌های طولانی بتوانیم از آن استفاده کنیم بخش دیگر نیز با باتری کار می‌کند که می‌توانیم غذا را با آن گرم کنیم.
این کیت برای انتقال مواد غذایی استفاده می‌شود.
من فعالیت‌های پژوهشی دیگری هم داشته‌ام و رتبه‌های علمی کسب کرده‌ام. یکی از اختراعات من با کمک بسیج علمی در حال بهبود است و به دنبال دریافت مجوز آن از وزارت بهداشت هستیم که این طرح‌ها سرمایه‌گذار داشته و به دنبال بهبود آن هستیم. محصولات ما مانند روکش نانو نمونه خارجی هم داریم ولی ما خاصیت‌ها و ویژگی‌های دیگری را بر روی طرح‌ها اعمال کردیم.
حمایت چندانی از مسئولان ندیدیم، ما تجربه‌ای برای این مساله ندایم که خودمان با سرمایه‌گذاران در ارتباط باشیم و حمایت چندانی نیز از نهادها ندیده‌ایم. زیرا ما نمی‌دانیم چه مسیری را باید برای مجوزها طی کنیم یا چگونه باید با سرمایه‌گذار مذاکره کنیم تا در این زمینه‌ها انتظار کمک داریم ولی کمک خاصی به ما نشده است. ما از نظر حمایت مالی نیز مشکل داریم و شرایط دریافت وام را هم نداریم.
نهادهایی هستند که از اختراعات حمایت می‌کنند ولی برای اینکه ما بخواهیم طرح‌هایمان را تجاری‌سازی کنیم هزینه‌های سنگینی دارد که انتظار داریم نهادهای دولتی این حمایت را انجام دهند و در حال حاضر سازمان بسیج علمی از ما حمایت می‌کند.
* منصوریان: حمایت از محققان سبب تجاری‌سازی طرح‌ها می‌شود
مهدی منصوریان مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان و مسئول مرکز تحقیقات نانو پوشش نیز یکی دیگر از محققان بود که در رابطه با طرحش صحبت کرد.
منصوریان: از 15 سالگی به کارهای پژوهشی وارد شدم و در یکی از مراکز تحقیقاتی دانشگاه شریف فعالیت کردم به عنوان مخترع برتر جهان در سال 2014 در حوزه نانو تکنولوژی معرفی شدم و تعاملاتی با دانشگاه‌های بین‌المللی در حوزه نانو تکنولوژی داشتیم. بحث نانو تکنولوژی بحثی است که در کشور تبلیغات بسیاری برای آن شده است.
کارهایی که ما انجام دادیم صنعتی شده و به محصول رسیده و محصول آن در داخل و خارج از کشور به فروش می‌رسد و موضوعات آن نیز بسیار اهمیت داشته است. یکی از موضوعات بحث مقرهای الکتریکی اهواز بود که براساس ریزگردها دچار اتصالات شدند و برق استان خوزستان قطع شد که با همکاری با وزارت نیرو توانستیم پوشش‌هایی برای مقرهای سرامیکی ایجاد کنیم تا گرد و غبار روی این مقرها ننشیند. محصولات ما در کشورهای دیگر نیز به فروش رسید و مشکل بزرگی از استان خوزستان حل شد که هزینه‌های بسیاری نیز کاهش یافت.
در زمان آتش‌سوزی در ساختمان پلاسکو نیز طرحی را ارائه دادیم و با همکاری وزارت کشور به پوششی رسیدیم که از سازه‌ها در برابر حریق حفاظت می‌کند. محصولات شرکت ما نهایتا در 5 یا 6 کشور دنیا ساخته می‌شود و حتی گاهی کشورهای دیگر تحقیقی در رابطه با این موضوعات نداشته‌اند و از کشور امریکا نیز تقدیر داشتیم و محصولات شرکت ما در سطح بین‌المللی بسیار شناخته شده است و در بخش مالکیت فکری سایت سازمان بین‌الملل محصولات ما به ثبت رسیده است و تاکنون بیشتر از 12 کشور از ما دعوت کردند که تجربیاتمان را به آنها انتقال دهند. ما محصولاتمان را به کشورهای اروپایی مانند آلمان، لهستان و روسیه نیز صادر کرده‌ایم.
بحث اقتصاد دانش‌بنیان نیز به این صورت است که اقتصاد کشورهای دنیا به سمتی می‌رود که محصولاتی با حجم کم ارز آوری بسیار برای کشور دارد و بازار وسیع بین‌المللی ایجاد می‌کند و بسیار خوب است که حوزه‌های دانش‌بنیان به سمتی بروند که سودآوری و ارزآوری داشته باشند و مشکلات کشور از این طریق حل شود.
مجموعه ما در مرکز تحقیقات یک مرکز تحقیقاتی برای رصد مرزهای علمی است ولی شرکت دانش‌بنیان ما به صورت خصوصی فعالیت می‌کند و تاکنون حمایتی را از جایی نخواستیم و نیازی نداشتیم اما همکاری‌های زیادی با صندوق نوآوری و شکوفایی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داشته‌ایم.
مجموعه ما از ابتدا روی پای خودش ایستاده است و با وجود اینکه خط تولید نانو تکنولوژی بسیار گران‌قیمت است ما خودمان هزینه‌ها را متقبل شده‌ایم و محصولاتمان را به صورت صنعتی به بازار ارائه کردیم.
خدا را شکر معاونت علمی به سمتی رفته که از مجموعه‌های دانش‌بنیان حمایت می‌کند و برنامه‌های مفیدی برای این شرکت‌ها درنظر گرفته شده است اما بحث سیاستگذاری مجموعه‌های دانش‌بنیان باید در راستای نیازهای کشور باشد.
سه سال پیش در نمایشگاه شمممرکت‌های دانش‌بنیان فقط چهل محصول بود که آن محصولات هم تولیدی نبودند ولی در حال حاضر در نمایشگاه شرکت‌های دانش‌بنیان بیش از 1100 محصول وجود دارد.
* نگاه مسؤولان به تولید داخلی در پیشرفت کشور بسیار مفید است
انتظاراتتان از وزیر علوم آینده چیست؟
منصوریان: به طور کلی مجموعه‌های دانش‌بنیان می‌خواهند مسؤولان ما نگاهی داشته باشند که تولیدات داخلی می‌تواند مشکلات را رفع کند، اگر نگاه مسؤولان به تولیدات داخلی باشد نتیجه مفیدی می‌گیریم.
مبالغی که ما برای تجاری‌سازی طرح‌هایمان هزینه می‌کنیم برای برخی خارجی‌ها جای تعجب دارد ولی ما با هزینه‌های کم می‌توانیم به طرح‌های بزرگ دست یابیم.
البته اگر سرمایه‌گزاران ما بحث ارزش افزوده طرح‌ها را بدانند قطعا برای سرمایه‌گزاری ترغیب می‌شوند.
محققان کشورمان علاوه بر عدم حمایت‌های مادی و معنوی از بحث پیچیدگی پروسه‌های اداری گلایه دارند زیرا این پروسه‌ها در دریافت مجوزها برای محققان تا حدود زیادی آزاردهنده است که امیدواریم این مشکل برطرف شود.
