فواید جهانی «طب ایرانی»

به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از تسنیم، دکتر آرمان زرگران - عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و نخستین ایرانی عضو آکادمی جهانی تاریخ داروسازی، اظهار داشت: انتخاب واژه «طب ایرانی» و معادل انگلیسی Persian medicine برای آن به عنوان نام سیستم طب سنتی رایج در ایران، از چند منظر قابل تامل بوده و مهم‌ترین آن، لزوم رسیدن به یک نام واحد است.

وی افزود: متاسفانه با وجود گذشت 10 سال از راه‌اندازی آکادمیک و دانشگاهی رشته‌های مرتبط با طب ایرانی در کشور، هیچ وحدتی در استفاده از نام واحد در میان پژوهشگران و دست‌اندرکاران این حوزه وجود نداشت و استفاده از معادل‌های متعدد مانند Iranian Traditional Medicine، Traditional Iranian Medicine، Persian Medicine، Persian Traditional Medicine و ...، باعث شده بود که طب ایرانی به عنوان یک مکتب پزشکی، کمتر در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته شود و در سرفصل‌های موضوعی دانش پزشکی(MeSh) که انواع طب‌های سنتی حتی طب تبتی نیز ثبت شده است، نامی از آن نیاید.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران سپس به طراحی پژوهشی در کمیته پژوهش دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت برای رسیدن به بهترین گزینه اشاره کرد و گفت: بر اساس این پژوهش که مقاله آن نیز در سال 2014 در مجله Journal of Research on History of Medicine به چاپ رسید، واژه Persian Medicine به عنوان بهترین گزینه ممکن معرفی و پس از آن، توافق نانوشته‌ای بین بخش مهمی از پژوهشگران دست به قلم این حوزه برای ایجاد وحدت رویه در این زمینه، ایجاد شد.

وی با اشاره به اینکه این مهم با تصمیم‌ها و حتی ممانعت‌های سلیقه‌ای در برخی دانشکده‌ها مواجه شد، تاکید کرد: در نگاه و گام نخست، رسیدن به تصمیمی قاطع برای رسیدن به یک نام واحد در عرصه ملی و بین‌المللی برای سیستم طب سنتی ایران، اقدامی لازم و پسندیده بوده است.

پژوهشگران عرصه طب ایرانی، به روزآمد بودن این مکتب غنی طبی معتقدند
زرگران در خصوص انتخاب نام «طب ایرانی» و بازخوردهای مرتبط با آن نیز گفت: در این راستا نظرات گوناگونی مطرح شده است و بسیاری بر این باورند که استفاده از واژه‌های عامی مانند طب سنتی یا طب تلفیقی و یا عبارت طب سنتی ایران، گزینه‌های بهتری هستند، درحالیکه طب سنتی و طب مکمل در مفهوم عام آن، به انواع طب‌های سنتی مانند آیورودا، طب چینی، طب یونانی، هموپاتی و ... اطلاق می‌شود و این مکاتب طبی هم معمولاً عنوان سنتی را یدک نمی‌کشند.

وی افزود: طب تلفیقی نیز نوع نگاه استفاده تلفیقی از دانش سنتی و طب مرسوم را شامل می‌شود و اصولاً به یک مکتب طب سنتی قابل اطلاق نیست و به نظر می‌رسد نام طب ایرانی، هم در اطلاق یک شیوه و مکتب طبی و هم اختصار در عبارت، بهترین گزینه ممکن برای نام‌گذاری این مکتب غنی طبی در کشور به شمار می‌رود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه گفت: با توجه به اعتقاد پژوهشگران عرصه طب ایرانی به روزآمد بودن این مکتب غنی طبی و استفاده از همه پتانسیل‌های روز دنیا در به‌روز کردن آن، حذف واژه سنتی که تقابل سنتی و مدرن را به ذهن متبادر می‌کند، اقدامی هوشمندانه بوده است.

وی با تاکید مجدد بر لزوم ایجاد وحدت رویه در عرصه بین‌المللی، در خصوص انتخاب معادل انگلیسی عبارت «طب ایرانی»، گفت: از لحاظ لغوی، تمام عبارات با حذف واژه Traditional برای همانندی با معادل فارسی تایید شده آن صحیح هستند و مفهوم طب ایرانی را دارند اما به دلایل دیگری استفاده از واژه Persian ارجحیت دارد چراکه مهم برای ما، فهم درست آن نزد مخاطب غیر ایرانی است
Persian medicine، یک عبارت شناخته‌شده برای مخاطب غیر ایرانی است
زرگران افزود: با مراجعه به سابقه تاریخی استفاده از این عبارات درمی‌یابیم که Persian medicine یک عبارت شناخته‌شده برای مخاطب غیر ایرانی است و سابقه استفاده از آن را با جستجو در موتورهای جستجویی مانند Google Scholar در متون چاپ شده پیش از 1900 میلادی نیز می‌یابیم.

وی با اشاره به مقاله کوتاهی با عنوان Persian Medicine که بیش از 100 سال پیش، در سال 1904، در مجله مهم و معتبر The Lancet به چاپ رسیده است، تاکید کرد: این در حالی است که عقبه تاریخی عبارات دیگر حداکثر به دهه 90 میلادی باز می‌گردد و عمدتاً با راه‌اندازی رشته‌های طب و داروسازی سنتی در کشور به وجود آمده‌اند و بنابراین پافشاری بر روی واژه‌ای که وجود دارد و برای دنیا قابل فهم و شناخته شده است، امری منطقی‌تر از خلق واژه‌های خودساخته و صرف هزینه برای از بین بردن عقبه تاریخی موجود و جاانداختن یک واژه جدید است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه کشور ایران در ادبیات غیر ایرانی تا پیش از پهلوی اول با واژه Persia شناخته شده و قدمت این عبارت، دوران باستان و پس از هخامنشیان تا پهلوی اول را در بر می‌گیرد، در توضیح واژه Persia گفت: در MeSh در NLM به نقل از Webster's New Geographical Dictionary چنین آمده است: نام Persia در دوران مدرن برای کشور مدرن در سال 1935 به ایران تغییر یافت و این بدین معناست که مفهوم Persia به عنوان نام ایران، گستره تاریخی از دوران باستان تا دوران پهلوی را شامل می‌شود و این همان دوران مورد نظر برای طب ایرانی است.

وی با تاکید بر اینکه از منظر فهم بهتر عبارت و عقبه تاریخی تا موضوع گستره تمدنی، انتخاب عبارت Persian medicine برای طب ایرانی نیز انتخابی هوشمندانه و صحیح بوده است، افزود: مفهوم Persia گسترده‌تر از مرزهای قراردادی ایران امروز است و تمدن ایرانی در گستره ایران بزرگ در گذشته را در بر می‌گیرد، درحالیکه اگر مفهوم طب ایرانی و ایران را مرزهای امروز بدانیم که نام Iranian Medicine چنین مفهومی را برای مخاطب غیر ایرانی دارد، چراکه به ایران کنونی پس از تغییر نام در 1935 اشاره می‌کند، آن‌گاه ابن سینا هم زاده ازبکستان بوده و جزوی از این گستره تمدنی نخواهد بود.