به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از فرهیختگان، این روزها بازار فروش پایان‌نامه‌ها و مقاله‌های علمی داغ‌تر از همیشه است؛ اگر سری به خیابان‌های اطراف دانشگاه تهران بزنید با فروش و تجارت انواع پایان‌نامه‌ها و رساله‌های علمی مواجه می‌شوید؛ تجارتی که از آن با عنوان «حراج علم» یاد می‌شود. افرادی که برای فروش پایان‌نامه در این خیابان‌ها تبلیغ می‌کنند، هیچ ابایی از «فروش علم» ندارند. فروش پایان‌نامه و موضوع تقلب در علم حالا به معضلی تبدیل شده که نظام آموزشی را با مشکل عدیده‌ای مواجه کرده است؛ مشکلاتی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا برای رفع این معضل چاره‌ای بیندیشند. درنهایت 28 تیر امسال بود که در جلسه علنی بهارستان بررسی جزئیات لایحه «پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» را در دستور کار قرار دادند و ماده واحده این لایحه را به تصویب رساندند؛ هرچند این قانون بیش از دو سال بود که در صف انتظار لایحه و طرح‌های دیگری که مجلس باید به آنها می‌پرداخت، قرار داشت و این ابهام را ایجاد کرده بود اراده‌ای جدی برای مقابله با تقلب‌های دانشگاهی در کشور وجود ندارد. اما درنهایت این قانون تصویب و اواخر شهریور امسال توسط حسن روحانی به وزارتخانه‌های علوم و بهداشت ابلاغ شد. اما گویا تصویب این لایحه و ابلاغ آن از سوی رئیس‌جمهور بازار تقلب علمی و فروش پایان‌نامه‌ها را کساد نکرده است.
چند روز پیش علی‌اکبر ولایتی، رئیس هیات‌موسس و هیات‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی بار دیگر از موضوع رساله‌فروشی و پایان‌نامه‌فروشی در جلوی دانشگاه تهران ابراز تاسف کرد و آن را یک «فاجعه» برای کشور خواند. به گفته ولایتی اگر ما زمانی بوعلی‌سیناها و فارابی‌ها و غزالی‌ها و... را به‌عنوان سرمنشاء تولید علم داشتیم امروز جای تاسف است که در جلوی دانشگاه تهران رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها و مقالات ISI به فروش می‌رسد.
دانشگاه آزاد اسلامی البته چندی پیش برای رفع این موضوع و جلوگیری از تقلب‌های علمی به فکر چاره افتاد و راهکارها و اقداماتی را نیز مدنظر قرار داد؛ اقداماتی که از هر نوع تقلب علمی ازجمله استفاده از پایان‌نامه‌های کپی و... تا حدودی جلوگیری می‌کند. هرچند به اعتقاد میترا طباطبایی، مدیرکل گسترش علم و علم‌سنجی دانشگاه آزاد اسلامی هنوز هم برای رسیدن به این مطلوب یعنی جلوگیری کامل از تقلب علمی راه زیادی وجود دارد.
طباطبایی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره جلوگیری از تقلب علمی می‌گوید: «دانشگاه آزاد اسلامی نیز در این زمینه اقدامات قابل‌توجهی انجام داده است که ازجمله این اقدامات فعالیت کمیته رسیدگی به تخلفات علمی در معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی است.» به گفته او، کارگروه‌هایی در این زمینه تشکیل شده و پرونده‌های متخلفان در زمینه مستندات علمی شامل مقاله، مجله، پایان‌نامه و گزارش‌های علمی در این کارگروه‌های تخصصی بررسی می‌شود.
او می‌گوید: «یکی‌دیگر از اقدامات انجام شده راه‌اندازی سامانه اصالت‌سنجی پایان‌نامه‌هاست؛ دانشگاه آزاد اسلامی هم بحث اصالت‌سنجی و هم کنترل پایان‌نامه‌ها را برعهده دارد و تعداد زیادی از واحدها از این سامانه استفاده می‌کنند. به‌زودی بخشنامه‌ای نیز در این خصوص ابلاغ و استفاده از سامانه اصالت‌سنجی اجباری خواهد شد.»
آن‌طور که طباطبایی می‌گوید دانشگاه آزاد اسلامی برخورد شدیدی با تخلفات پایان‌نامه انجام داده و در کمیته رسیدگی به تخلفات علمی درخصوص مسائلی که با عنوان تخلفات پایان‌نامه‌ها ازجمله کپی و... انجام شود، برخورد خواهد شد. به گفته مدیرکل گسترش علم و علم‌سنجی دانشگاه آزاد اسلامی، برخوردها به این صورت است که دانشجو به معاونت دانشجویی و کمیته رسیدگی به تخلفات دانشجویی معرفی می‌شود یا اگر فارغ‌التحصیل باشد به قسمت فارغ‌التحصیلان معرفی خواهد شد و حتی ممکن است به ابطال مدرک هم بینجامد. موارد مربوط به تخلفات هیات‌علمی هم به دبیرخانه رسیدگی به تخلفات هیات‌علمی برای بررسی بیشتر و برخورد برابر با مقررات فرستاده می‌شود.
او می‌گوید: «در بخش اصالت‌سنجی که قبل از دفاع است پایان‌نامه‌ها کنترل می‌شود و اگر هم پوشانی در آن دیده شود به دانشجو اطلاع داده خوهد شد. ما به دانشجویان قبل از اینکه پایان‌نامه را به استاد ارائه دهند، دسترسی خواهیم داد تا پایان‌نامه را بار دیگر مطالعه کنند. پس از آن اگر در پایان‌نامه‌ای هم‌پوشانی باشد اجازه دفاع به دانشجو داده نمی‌شود.»
مدیرکل گسترش علم و علم‌سنجی دانشگاه آزاد اسلامی در پاسخ به این سوال که با وجود این اقدامات چرا باز هم شاهد برخی تخلفات و تقلب علمی هستیم این‌گونه توضیح داد: «سامانه اصالت‌سنجی دانشگاه یک سامانه جوان اما در حال همه‌گیر شدن است. این سامانه اصالت‌سنجی فقط پایان‌نامه‌های دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی را پوشش می‌دهد. قدم بعدی این است که با پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) به تفاهم رسیده و تمام پایان‌نامه‌ها را ارتباط داده تا از همه تقلب‌های علمی جلوگیری شود.»
