جمعه سیاه یا (Black Friday) آخرین جمعه ماه نوامبر است که فروشگاه های زنجیره ای با ارائه تخفیفات زیاد مردم را به خرید کالاهایی که حتی نیازی به آن ندارند تشویق می کنند. بسیاری این حرکت را نماد بارز مصرف گرایی آمریکایی عنوان می کنند.
جمعه سیاه یا همان بلک فرایدی به نوعی روز به صدا درآمدن زنگها برای شروع خرید کریسمس بوده و روز بعد از روز شکرگزاری در ایالات متحده است. در واقع آخرین جمعه ماه نوامبر، بلک فرایدی (Black Friday) نامگذاری شده است. روز جمعه سیاه یک روز تعطیل نیست، ولی در این روز مردم به آغاز خرید برای جشن کریسمس و سال نو میپردازند. خرید در این روز برای مردم آمریکا یک سنت قدیمی است و از اهمیت بالایی برای آنها برخوردار است.
فروشگاهداران و کمپانیها در این روز، رقابت فوقالعادهای را با یکدیگر تجربه میکنند و با کاهش قیمت محصولات خود، حتی فروش چندین ماهشان را در طول یک روز تجربه میکنند. همین قضیه موجب شد تا نام حراج جمعه سیاه بیش از پیش در ایالات مختلف آمریکا شنیده شود و مغازهداران مختلف این روز را پا به پای خریداران با تخفیفهای فوقالعاده عالی به شب برسانند.
جمعه سیاه همچون سایر موضوعات اینچنینی که با استقبال عمومی و نفع جمعی یا فردی افراد یک جامعه سازگار است محدود در مرزهای ایالات متحده نماند و به سرعت به سایر ملل و فرهنگها راه یافت و البته با استقبال هم مواجه شد.
این مسئله در ایران نیز طی روزهای گذشته مورد توجه فروشگاه های اینترنتی مطرح از جمله دی جی کالا، بامیلو و... قرار گرفته است که با پیش نمایش تخفیف های زیاد سعی در جلب مشتری هستند. این پایگاه ها اعلام کرده اند طی 48 ساعت این تخفیف ها ادامه دارد.
جمعه سیاه و فروش کالاها با تخفیفهای بالا باعث ایجاد دو چیز در بازار میشود. یک، خرید شأنی که از آن میتوان به خرید بیشتر از سطح نیاز نام برد. بسیاری از افراد هستند که در جریان چنین حراجهایی بدون در نظر گرفتن نیازهای شخصی به خرید کالاها میپردازند و با نگاه تولید شخصیت بهوسیله برندها و کالاها به بازار نگاه میکنند. در ایران این موضوع را به وفور مشاهده میکنید که افراد بسیاری در تامین هزینه مواد غذایی و سایر احتیاجات خود دچار مشکل هستند ولی برای خرید برندها و تعریف شخصیت خود ذیل این اقلام هر هزینهای میکنند. در خود آمریکا هم البته اوضاع به همین منوال است و در خانههای شهروندان آمریکایی هم انبارهایی پر از کالاهای لوکس که از همین حراجها خریداری شده است و حتی یکبار هم استفاده نشده، وجود دارد.
اتصال بازار ایران به بازار بینالمللی، نفس و ماهیت ایجاد این نوع حراجیها، همانطور که گفته شد خالی کردن انبارهای برندهای بزرگ و آمادگی آنها برای فصل جدید است. در ایران هم این موضوع به ضرر فروشندگان این نوع کالاها نخواهد بود چرا که شرکت مبدا بهعنوان متولی اصلی، تخفیفهای گستردهای را لحاظ میکند که خب فروشندگان در ایران هم از این تخفیفها بهره میبرند فلذا در کاهش قیمتهای خود در جمعه سیاه در ایران آنها هم ضرر نمیکنند.
پیش بینی ها حاکی از آن است که این پدیده در سالهای آینده با استقبال بیشتری مواجه خواهد شد. درست است که در حال حاضر نمایندگی برندها از این موضوع منتفع خواهند شد اما با افزایش حجم بازار و استقبال عمومی از این موضوع سایر فروشندگان بدون آن که پشتوانه قوی از شرکتهای بزرگ داشته باشند هم بهمنظور بهرهبرداری از این بازار ایجاد شده وارد گود خواهند شد و در این زمین، بازی خواهند کرد. همین مساله خود پایهگذار مشکلات بسیاری خواهد شد، اشاره کردم که به دلیل آنکه اقلام وارداتی هستند، این مساله باعث تشدید و افزایش بیش از حد واردات خواهد شد و بهتبع آن بیکاری افزایش خواهد یافت که بیکاری نیز خود پایهگذار آسیبهای فراوان دیگری خواهد شد. موضوع دیگر اینکه درون خانوادهها تنشهای اقتصادی و آسیبهای گوناگونی ایجاد خواهد شد چراکه با توجه به وضع جامعه و معیشت خانوارها خیلیها توان حضور و ورود به چنین ورطهای را ندارند اما به دلیل حفظ شأنیت مصرفی خود و تعریف برندی از خود با هر حربهای حیات خود را در این بازار حفظ خواهند کرد و این موضوع آنها را در سایر جنبههای زندگی دچار مشکل خواهد کرد.