مجیدی کارگردان فیلم «محمد(ص)» از روز اول ساخت بنا را بر ارتباط با همه مخاطبان داخلی و خارجی گذاشته بود. برای همین تلاش کرد از چهره‌های برجسته سینمای جهان در بین عوامل پشت صحنه استفاده کند. مجیدی در نیمه دی ماه 93 در نشست خبری فیلمش در این باره گفته بود: «هنوز هیچ تصمیمی برای حضور جهانی فیلم گرفته نشده؛ البته تمهیداتی توسط شرکت نور تابان گرفته شده که باید ببینیم بنا به چه سیاستی اکران جهانی فیلم انجام می‌شود. به‌زودی این مساله اعلام خواهد شد اما هیچ مذاکره رسمی با هیچ کمپانی خارجی نداشته‌ایم. البته از چندین کمپانی معتبر به‌خصوص سونی تقاضا برای دیدن فیلم را داشته‌ایم؛ اما چون فیلم هنوز آماده نشده تصمیمی در این زمینه نگرفته‌ایم.»
تیم طراح پخش بین‌الملل فیلم پس از اینکه در اولین تلاش برای رونمایی این اثر در جشنواره فیلم کن، ناکام ماندند، سراغ اکران خارجی فیلم، در جشنواره فیلم مونترال رفت؛ جشنواره‌ای که جزء جشنواره‌های درجه یک بین‌المللی محسوب نمی‌شود و معمولا سروصدا و هیاهوی رسانه‌ای زیادی هم در اطرافش به وجود نمی‌آید. بیشتر واکنش‌ها، از طرف ایرانیان پرتعداد مقیم کانادا بود. بنابراین کارکرد فیلم تنها به یک نمایش محفلی برای ایرانیان مقیم کانادا تقلیل یافت. تلاش ناکام دیگر برای جلب توجه نگاه بین‌المللی به فیلم «محمد(ص)»، انتخاب این اثر برای حضور در اسکار بود. از همان ابتدا فیلم مجیدی از اسکار حذف شد. ماجرایی که البته حدس زده می‌شد که «محمد(ص)» مشخصا فیلم اسکار‌پسندی نیست. تنها گزینه برای فرار از انتقادات نسبت به وضعیت اکران بین‌المللی این فیلم پناه بردن به کشور همسایه و اکران سراسری در کشور ترکیه بود.
بالاخره بنا شد که «محمد رسول‌الله(ص)» در اکرانی گسترده از 17 ربیع‌الاول سال 94 سالروز میلاد پیامبر، در 400 سینمای ترکیه اکران شود. گفته می‌شد در این کشور اقبال برای اکران عمومی بسیار است. این فیلم را به خیرالدین کارابان، مفتی اعظم این کشور نشان دادند و مورد‌پسند وی قرار گرفت. اما اکران فیلم «محمد(ص)» در کشور مسلمان ترکیه هم با مشکل مواجه شد. فیلمی که قرار بود حرفی جهانی بزند و با غلبه بر نگاه تصویری در روایتش، بنا را بر کسب سهمی از پرده‌های سینماهای کشورهای غربی گذاشته بود، حالا میان مسلمانان هم به نمایش در‌نیامده است. اظهارات عوامل پخش فیلم، برای کسب سهمیه اکران بین‌المللی همچنان ادامه داشت و دائما از شروع اکران فیلم در کشورهای خارجی وعده می‌دادند. ولی از زمان نمایش فیلم در مونترال تا امروز بیش از دو سال می‌گذرد و فیلم «محمد(ص)» جز چند اکران به‌شدت محدود در چند کشور خارجی که بیشتر شرکت‌کنندکان در آن هم ایرانیان خارج‌نشین بودند، عملا امکان اکران ویژه خارجی نداشته است.
عجیب‌تر از ناکارآمدی پخش‌کنندگان فیلم «محمد(ص)» اظهارات محمدرضا صابری مدیرعامل شرکت سینمایی نور تابان به‌عنوان تهیه‌کننده فیلم، در توجیه این شکست پرهزینه بود. او در گفت‌وگویی مدعی شد که مفتی‌های عربستان، نمایش فیلم در سینماهای ترکیه را حرام اعلام کرده‌اند و سالن‌دارهای سینمایی تهدید شده‌اند و فیلم در اکران ترکیه شکست خورده است. صابری در همان مصاحبه گفته بود: «قراردادی که ما با کمپانی ترکیه بستیم در تاریخ سینما کم نظیر بود. ما 600 هزار دلار به‌عنوان پیش‌پرداخت گرفته بودیم و قرار بود با 400 سینما شروع کنیم. پیش‌بینی خود آن کمپانی این بود که ظرف یکی دو هفته به 900 سینما برسد. سه روز اول بیش از ۳۶۰ هزار نفر در این 400 سینما فیلم را دیدند و طبق شواهد می‌گفتند این فیلم رکورد فروش در سینمای ترکیه را می‌شکند. از تمام فیلم‌های هالیوودی سبقت گرفته بود، اما متاسفانه با هزینه‌ای که عربستان کرد و مفتی‌های آنجا آمدند فیلم را حرام اعلام کردند و سالن‌دارها تهدید شدند، روزبه‌روز شاهد کم‌شدن سالن‌هایمان بودیم و استقبال هم کاهش یافت.»
نکته جالب‌تر این گفت‌وگو اشاره صابری به نمایش این فیلم در تلویزیون ترکیه بود؛ فیلمی که خیلی از مردم ایران ندیده بودند، گویا اولین نمایش تلویزیونی خود را در ترکیه داشته است. او در این باره گفت: «این فیلم در رسانه ملی ترکیه نمایش داده شد. بیش از ۲۵ میلیون نفر طبق آماری که آنها اعلام کرده‌اند در ساعت اکران فیلم آن را تماشا کرده‌اند.»
حالا بعد از سه سال از اکران رونمایی فیلم سینمایی «محمد(ص)» می‌توان به جرات گفت که با این شکل اکران خارجی که برای این پروژه در نظر گرفته شده بود، یک شکست بزرگ برای صنعت سینمای ایران رقم خورد. کنکاش رسانه‌ای و البته پاسخگویی و شفافیت عوامل تولید و پخش بین‌المللی «محمد(ص)»، علاوه‌بر واکاوی ضعف دیپلماسی فرهنگی، می‌تواند روند تولید و پخش آثار تاریخی و استراتژیک سینمای ایران را برای دوره‌های آتی بهبود بخشد.
* گزارش از معین احمدیان
