روی اغلب این تراکت ها نوشته شده است « تحقیق شما را انجام می‌دهیم»، «تحقیق فوری»، «تحویل پایان نامه در چند روز» و فروش مقاله علمی، از نمونه عناوینی است که روزها بین دانشجویان توزیع میشود، همچنین انتشار مقاله در مجلات ISI را به عنوان یک امر معمول جا انداخته‌اند که در تلاش هستند با ترغیب دانشجویان به تبدیل پایان نامه خود به کتاب، موفقیت آنها در آزمون دکتری را تضمین کنند!
از شاخص ترین مکان هایی که انبوهی از فروش علم صورت میگیرد میدان انقلاب تهران است که گویا یک مرکز خرید رسمی و علنی برای فروش علم است، روی زمین و دیوار و هوا برچسب هایی با مضمون فروش پایان نامه و ... قابل رویت است! و جالب تر هم این که افرادی تحت عنوان "داد زن" به استخدام این دفاتر جهت راهنمایی و ترغیب دانشجویان به این عمل غیر فرهنگی، برامده اند.
سال های زیادی از این موضوع تکراری پایان نامه فروشی میگذرد و مسئولین مرتبط به این داستان، صرفا موضع گیری های ظاهری داشته اند و در مقام عمل نه یک کار فرهنگی برای حل و فصل کردن این داستان شکل میگیرد نه یک اقدام قانونی جهت برخورد با پدیده ی علم فروشی توسط فروشندگان که نتیجتا این افراد به تخلف علمی خود ادامه میدهند.
سیاست نادرست جذب حداکثری دانشجویان و کنکور "آسان" و عدم راستی آزمایی علمی حقیقی از دانشجویان یکی از اضلاع اصلی علم فروشی است، پایان نامه در حقیقت حاصل و خروجی تحصیلی چند ساله یک دانشجو است که به راحتی و سهل انگاری مسئولین این مهم خرید و فروش میشود.
حالا نزدیک دو سال پس از داغ‌شدن بحث مبارزه با پایان‌نامه‌فروشی در ایران و گزارش‌های مکرر دراینباره، اگرچه لایحه مقابله با تخلفات علمی تبدیل به قانون و ابلاغ شده اما در میدان انقلاب به عنوان سبمل و نماد این موضوع اثری از تغییر در این بازار به چشم نمی‌خورد! ماجرایی که مدت ها قبل با حذف ۵۸ مقاله محققان ایرانی از هفت نشریه علمی معتبر دنیا آن‌هم به دلیل تقلب علمی آغاز شد و با گزارش مجله ساینس از بازار پایان‌نامه‌فروشی در ایران ابعاد جهانی پیدا کرد.
فروش علم در کنار صدماتی که به سیستم علمی کشور و فضای روانی حاکم بر آن وارد میکند از منظر شکلی هم بدون تردید آبروی علمی کشور را در فضای بیرونی یعنی فضای جهانی مخدوش خواهد کرد و اعتبار علمی ایران را در فضای علمی دنیا مخدوش و متاثر میکند.
این رخداد در دراز مدت موجب نقصان علمی و زیان دانشگاه ها و نهادینه شدن این امر زشت و غیر فرهنگی در حوزه علمی کشور میشود که نتایج جبران ناپذیری را به ساختار علمی وارد میکند، و در نهایت فروش علم باعث تحریک قشر دانشجو به تن پروری فکری در راستای پژوهش و کار تولید علم شده است.
نگاه ابزاری به علم و دانشگاه یکی از مباحثی است که به موضوع فروش علم دامن میزند در واقع دانشجویی که صرفا برای گرفتن مدرک به محیط علمی و دانشگاه میرود میلی هم به پژوهش و نوشتن پایان نامه ندارد و با پرداخت مبلغی معین تحصیل خود را به پایان میرساند. عموم خانواده ها طبیعتا میل به تحصیل فرزندان خود در دانشگاه دارند اما غافل از آنکه سال هاست عموم فارغ التحصیلان در حرفه هایی غیر از مدرک دانشگاهیشان، فعالیت میکنند.
اما حقیقت امر این است که تصمیم سینوسی و ثبت نام کنکور و در نهایت رفتن به دانشگاه و مدرک گرفتن برای قشری که نگاهشان به دانشگاه صرفا کسب "عنوان" است، تنها پاک کردن صورت مساله است!
امروز فارغ التحصیلان دانشگاه های معتبر و بنام هم با معضلی به نام شغل مرتبط با مدرک دانشگاهی بخوانید معظل بیکاری، دست و پنجه نرم میکنند، در واقع عرضه و تقاضا و به تعبیری میزان اشتغالی که دولت هر ساله ایجاد میکند در قیاس با خروجی دانشگاه ها بی هیچ وجه قابل قیاس نیست.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان به دلیل عدم ایجاد ظرفیت‌های کافی در بازار کار بسیاری از فارغ التحصیلان حتی با تحصیلات عالیه شانس پیدا کردن شغل را ندارند. علاوه بر این بسیاری از فارغ التحصیلان دوره عالیه دانشگاه‌ها باید در مراکز تحقیقاتی کشور مشغول شوند که این مراکز نیز وجود ندارند و تعدادشان بسیار کم است.
چندی پیش دکتر عبدالرضا باقری قائم مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در نوزدهمین جشنواره جوان خوارزمی که در محل کتابخانه ملی برگزار شد اظهار داشت: اگر دانشگاه ها به سمت دانشگاه خلاق و کارآفرین بروند علاوه بر اشتغال فارغ التحصیلان برای دیگران نیز می توانند شغل ایجاد کنند.
در واقع مدرک محوری دو مشکل را ایجاد میکند، ابتدا به ساکن فقدان انگیزه جهت یک اقدام و تحول علمی در دانشجو و دوم هم سوق داده شدن این دانشجو به مراکز خرید پایان نامه که در نهایت منتج به فروش علم و فوت وقت و پول خانواده ی دانشجو میشود که در نهایت دانشجو بدون تخصص و تحقیق و پژوهش راهی بازار کار میشود.
جالب اینجاست سال گذشته سه کشور کره جنوبی، ژاپن و فنلاند بیشترین درصد تولید ناخالص ملی شان را صرف تحقیق و توسعه کردند که حضور دو کشور شرق آسیایی به نوعی بیانگر تفاوت فضای دانشگاهی مارا نشان میدهد.
در واقع تحقیق و توسعه به طورکلی یعنی پولی که دولت ها، سازمان های غیرانتفاعی و نهادهای کسب وکاری به ترویج و توسعه علم اختصاص می دهند.
1- کره جنوبی
در این کشور شرق آسیا بیشترین درصد از تولید ناخالص ملی صرف تحقیق و توسعه یا همان ترویج علم می شود. کره ای ها در سال 2014 میلادی 2/4 درصد و در سال پیش از آن یعنی 2013 میلادی 1/4 درصد از تولید ناخالص ملی خود را به گسترش علم اختصاص داده اند. این کشور که برندهای شناخته شده ای از حوزه صنعت گرفته تا تکنولوژی دارد، وقت، نیروی انسانی و بودجه کلانی برای تحقیقات اختصاص می دهند.
2- ژاپن
قطعا تعجبی ندارد که ژاپنی ها جزء بالانشین های جدول کشورهایی باشند که بیشترین درصد تولید ناخالص ملی را به تحقیق و توسعه اختصاص می دهند. کشوری که ساخت روبات در آن تقریبا درحال تبدیل شدن به یک کار روتین و معمولی است، بدون شک درصد بالایی از تولید ناخالص ملی خود را در مقایسه با سایر کشورها به تحقیق و توسعه اختصاص می دهد. ژاپنی ها در سال 2014 میلادی 3/58 درصد از تولید ناخالص ملی شان را در قالب بودجه به بخش تحقیق و توسعه اختصاص دادند و در سال قبل از آن یعنی 2013 میلادی 3/48 درصد از تولید ناخالص ملی شان در اختیار علم قرار گرفت.
3- فنلاند
در این کشور کوچک منطقه اسکاندیناوی هم درصد بالاتری از تولید ناخالص ملی در مقایسه با سایر کشورها به تحقیق و توسعه اختصاص داده می شود. در این کشور که اکنون سومین نیروگاه هسته ای قدرتمند جهان را در اختیار دارد، سال 2014 میلادی 3/17 درصد از تولید ناخالص ملی را به تحقیق و توسعه اختصاص داد. در سال قبل آن میزان بیشتری از تولید ناخالص ملی یعنی 3/28 درصد را به علم اختصاص دادند.
در نهایت انتظار میرود دستگاه های مرتبط با این موضوع مهم نظیر وزارت علوم، کمیسون آموزش و تحقیقات و ... با یک اقدام و تصمیم بهنگام مانع از فروش علم بعنوان تخلف علمی شوند که این امر مستلزم یک کار فرهنگی در کنار اجرای قانون نیز میباشد چرا که ابتدا یک دانشجو باید به این جمع بندی برسد که خرید پایان نامه یعنی یک رزومه ی خالی از تخصص!
* گزارش از رضا حمزه‌دولابی
