به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از شهروند،«هیچ‌کس راضی نیست ملک خود را بفروشد.» این کلیدی‌ترین حرف اسکویی، نماینده محله وصال شیرازی است که خانه‌هایشان در طرح توسعه دانشگاه تهران است. پیرمرد سفیدرو، وقتی دیروز درباره مشکلاتشان حرف می‌‌زد، از شدت ناراحتی تمام صورتش سرخ شده بود. بعد از ١٤سال که از تصویب طرح توسعه دانشگاه تهران گذشته، این نخستین‌باری است که سرپرست طرح توسعه دانشگاه تهران، دونفر از اعضای شورای شهر تهران، فعالان حوزه شهری و اهالی این محل دور یک میز جمع شدند تا درباره این طرح نیمه‌کاره حرف بزنند و انتقادات خود را مطرح کنند؛ طرحی که به گفته سرپرست طرح اجرای آن نیازمند همراهی دولت است.
نگرانی اهالی محله وصال شیرازی و بعضی فعالان حوزه شهری در نوزدهمین سلسله نشست‌های «تهران امید دارد» به قدری زیاد بود که جلسه چندین‌بار به تنش کشیده شد و یکی از حاضران هم پشت میکروفن خطاب به اهالی محل گفت: «ملکتان را نفروشید، چون هر‌سال که بگذرد، قیمت آن بیشتر خواهد شد اما اگر امروز با این قیمت‌های پیشنهادی بفروشید، ضرر می‌کنید.» مهمترین مشکل مردم محله دست‌هایی است که پشت پرده خریدوفروش زمین و ملک‌هایشان است، چراکه آنها معتقدند خانه‌هایشان ارزان خریداری می‌شود و بعد گران‌تر فروخته می‌شود. آنها می‌گویند خانه‌هایشان را ٧میلیون تومان قیمت‌گذاری کرده‌اند اما این قیمت برای آنها شوخی است. یکی از مهمترین محورهای طرح توسعه دانشگاه تهران، خیابان وصال از سر بلوار کشاورز تا خیابان انقلاب است که ١٦٥ مغازه دارد، درحالی که تنها خرید این تعداد مغازه، حدود ١٥٠میلیارد تومان هزینه روی دست شهرداری خواهد گذاشت. جز نگرانی‌هایی که اهالی برای خانه‌هایشان در منطقه مرکزی تهران دارند، بعضی نگرانند که به نام توسعه دانشگاه، این منطقه به منطقه تجاری و اداری تبدیل شود.
شائبه کسب منفعت از زمین‌های مردم
صدیقی، دانشجوی شهرسازی دانشگاه تهران و نماینده تشکل‌های دانشجویی دانشگاه تهران هم در این‌باره حرف‌هایی داشت. او معتقد است که این موضوع برای نخستین‌بار همراهی تشکل‌های دانشگاهی با هر سمت و سویی را جلب کرده است: «جلسه قبلی قرار بود در این‌باره برگزار شود اما با مخالفت مسئولان لغو شد. این درحالی است که طرح توسعه دانشگاه با آبروی دانشگاهیان گره خورده است.» او همچنین از بایکوت خبری رسانه‌ها در این‌باره گلایه کرد و پیش‌بینی ٤ تا ٥هزار شرکت دانش‌بنیان را دارای ابهام دانست: «معلوم نیست چهارچوب فکری در این‌باره چیست، درحالی که پارک علم و فناوری که در دانشگاه تربیت بدنی هست، تعدادی واحد خالی دارد، درحالی که بخشی از آن هم به شرکت‌های خارج از دانشگاه اجاره داده شده است، بنابراین همچنان هم این مسأله وجود دارد که احتمالا شرکت‌های خارج از دانشگاه این شرکت‌های دانش‌بنیان را در دست خواهند گرفت.» صدیقی در ادامه از بخش‌های دیگری از توجیهات طرح و ارتباط صنعت و دانشگاه گفت که قرار نیست حتما فیزیکی باشد: «در این طرح، نفس منفعت عمومی زیر سوال است و مشخص نیست سهم علوم انسانی در آن چیست، ضمن این‌که ارتباط صنعت و دانشگاه حتما فیزیکی برقرار نخواهد شد.»
او معتقد است؛ درحالی که طرح قبلی گسترش دانشگاه بوده است اما در طرح جدید این نگرانی وجود دارد که منطقه به پهنه تجاری و اداری تبدیل شود و سود آن هم به جیب دانشگاه برود: «دانشگاه چگونه به خود حق می‌دهد که از زمین‌های مردم منفعت کسب کند، درحالی که دست خودشان از منافع املاک خود کوتاه شده است. در این طرح به جامعه محلی و ذینفعان بی‌توجهی شده و در ٢٠سال گذشته هیچ جلسه‌ای با مردم و نمایندگان آنها برگزار نشده است.» نماینده تشکل‌های دانشجویی دانشگاه تهران درباره آثار ملی که در منطقه وجود دارد هم، توضیح داد: «ملاحظات آثار میراث فرهنگی در این طرح دیده نشده است، به‌طوری که اگر اجرا شود، نه‌تنها ثبت جهانی دانشگاه بلکه ثبت ملی آن هم با مشکل مواجه خواهد شد، درحالی که هم دانشگاه و هم بلوار کشاورز ثبت ملی است، بنابراین به راحتی نمی‌توانیم آنها را نادیده بگیریم.»
مسأله مهم دیگر، اتلاف منابعی است که با تملک بسیاری از املاک منطقه در ٢٠سال گذشته ایجاد شده است. به گفته صدیقی، بسیاری از زمین‌ها خریداری شده و درحال حاضر رها شده یا به پارکینگ تبدیل شده است: «نگرانی ایجاد شده است که منطقه به پهنه تجاری- اداری تبدیل شود، آن‌هم در شرایطی که اطلاعات همواره مخفی نگه داشته شده است و هیچ شفافیتی در اجرای آن وجود ندارد.»
طرح توسعه دانشگاه تهران در سال ٧٥ در دولت اصلاحات مطرح شد. وقتی در سال ٨٢ رئیس دولت اصلاحات قصد داشت رأی اعضای هیأت دولت را بگیرد، درباره این طرح گفته بود؛ آنهایی که به آینده ایران می‌اندیشند، به این طرح رأی بدهند؛ طرحی که عملا به دولت بعدی گره خورد و احمدی‌نژاد، رئیس دولت نهم هم آن را متوقف کرد. البته حالا مجموعه‌ای که مسئولیت اجرای این طرح را دارند، در واکنش به انتقادات، معتقد به اصل دیگری‌اند مثلا شاهین حیدری، رئیس دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران در حرف‌های خود از طرح با عنوان «جراحی» یاد کرد که حتما سختی‌هایی در پیش دارد.
118 ساختمان دارای ارزش میراثی در این منطقه شناخته شد
سرپرست طرح ساماندهی دانشگاه تهران هم دیروز در واکنش به حرف‌هایی که درباره رعایت‌نکردن حریم آثار ملی مطرح شده بود، توضیح داد: «سازمان میراث فرهنگی ٤ ساختمان را حایز ارزش میراثی دانسته است، درحالی که مشاور طرح ١١٨ ساختمان دارای ارزش تاریخی ارزیابی کرده است. بنابراین با اجرای این طرح به ساختمان‌هایی که جزو میراث فرهنگی هستند، آسیبی وارد نمی‌شود اما این ساختمان‌ها هم مقاوم‌سازی خواهند شد.»
علی محقر درباره تاریخچه این طرح توضیحاتی داد: «در زمان تصویب طرح قرار بود ۴۰۰میلیون دلار از یک بانک عربی تسهیلات دریافت شود تا تملیک و تملک واحد‌های اطراف دانشگاه تهران تسریع یابد. ۱۶۷میلیون دلار از تسهیلات مورد نظر هزینه شد و چون تصور این بود که بقیه اعتبار هم تخصیص خواهد یافت، دانشگاه تهران اقدام به خریداری ۶۲درصد از عرصه‌های منطقه کرد. در جریان اجرای طرح، برنامه این بود که تا سال ۸۶ کار معاملات به اتمام برسد ولی دولت نهم که روی کار آمد، ماجرا را زیر سوال برد و شخص رئیس‌جمهوری وقت طرح را متوقف کرد و دستور داد تا زمین‌های خریداری‌شده به فروش برسند، با این وجود رهبر که رئیس دانشگاه بود، مانده بود که چه کند. با انتصاب نیلی به‌عنوان رئیس دانشگاه تهران حل مشکلات مردم و همچنین به‌روز کردن طرح توسعه دانشگاه در اولویت قرار گرفت و در همین راستا طرح جدیدی با عنوان شهر دانش مصوب شد.» او درباره جزییات طرح هم گفت: «در طرح اول قرار بود که تعداد دانشجویان پردیس مرکزی دانشگاه تهران از ۱۹۲۰۰ نفر بیشتر نشود، ولی سرانه نیاز‌های دانشگاه در سطح استاندارد‌های یونسکو ارتقا یابد، اما در طرح جدید قرار شد که با ایجاد پارک‌های علم و فناوری در شهر تهران تحول ایجاد شود. طرح در کمیسیون ماده ۵ تصویب شد و به گفته رئیس دانشگاه تهران رقم بالایی از سرمایه کشور در اطراف دانشگاه تهران ملک خریداری شده که این املاک به پارکینگ تبدیل شده است.» محقر این را هم گفت که برای اجرای طرح شهرک دانش به دولت گفته‌ایم که یک ریال پول نمی‌خواهیم، چون اعتبار احداث ۴ دانشکده را خیرین تأمین کرده‌اند و مابقی بودجه هم از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان تأمین خواهد شد: «مشکلات به وجود آمده به دلیل اقدامات دولت قبل بوده است، رویکرد طرح شهر دانش یک رویکرد تحولی است و با اجرای آن کسب‌وکار در اطراف دانشگاه تهران رونق می‌یابد. با تشکیل شورای جدید به آقای الویری پیشنهاد دادیم که در رابطه با بررسی مشکلات طرح توسعه دانشگاه تهران جلسه‌ای برگزار شود، اما پس از گذشت حدود ۶ماه تاکنون نتوانسته‌ایم این جلسه را برگزار کنیم.»
نسبت به اجرای طرح توسعه دانشگاه تهران تعصبی نداریم
با وجود همه این حرف‌ها، او معتقد است که نسبت به اجرای طرح توسعه دانشگاه تهران تعصبی ندارد: «خطایی که صورت گرفته این است که ما درباره جزییات طرح اطلاع‌رسانی نکرده‌ایم. یک هفته پیش از فوت آقای هاشمی رفسنجانی من نزد او رفتم و گفتم به آقای روحانی بگویید به دلیل اجرای طرح توسعه دانشگاه تهران مردم گرفتار شده‌اند، بنابراین ضرورت دارد تا بودجه مورد نیاز را برای رفع مشکلات مردم اختصاص دهند. ما مقصریم، چون جزییات اجرای طرح را برای دانشگاهیان هم بیان نکرده‌ایم.» سرپرست طرح ساماندهی دانشگاه تهران انتشار اوراق مشارکت در اجرای این طرح را رد کرد: «نمی‌توانیم برای تملک از اوراق مشارکت استفاده کنیم، اما از طریق اوراق خزانه که پول دولت است، توانستیم ساختمانی را به ارزش ۱۳میلیارد تومان خریداری کنیم. تملک اراضی به عهده دولت است.» او در ادامه به نقل قولی از رئیس دولت اصلاحات در زمان تصویب این طرح اشاره کرد: «در زمان تصویب طرح توسعه دانشگاه تهران در دولت اصلاحات، رئیس‌جمهوری وقت خطاب به کابینه گفت آنهایی که به آینده ایران می‌اندیشند به این طرح رأی دهند و این اتفاق هم افتاد.» محقر همچنین از تمدید مجدد این طرح خبر داد و خواستار رفع موانع اجرای طرح توسعه دانشگاه تهران با عنوان شهر دانش شد.
مردم ١٦سال است گرفتار این طرحند
محمدجواد حق‌شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر هم در این نشست درباره گرفتاری ۱۶ساله مردم به دلیل طرح توسعه دانشگاه تهران حرف‌هایی داشت: «از مسئولان دانشگاه این انتظار وجود دارد که در اجرای طرح توسعه این دانشگاه به منافع مردم و شهر توجه کنند. تلاش شود ماهیت، هویت و بافتی را که در سالیان سال در دانشگاه تهران و اطراف آن شکل گرفته است، حفظ کنیم، چون این بافت تار و پود شهر تهران است.»
او معتقد است آدم‌ها و محله‌ها مصالح ساختمانی نیستند که بخواهیم آنها را با بیل جابه‌جا کنیم: «مردم در هر محله‌ای که زندگی می‌کنند هزاران خاطره خوب و بد دارند و سزاوار نیست با آنها بدرفتاری شود. دانشگاه تهران به‌عنوان نماد مدرنیزاسیون تهران است و هویت فرهنگی تهران بر محور دانشگاه تهران شکل گرفته است. تأسیس تئاتر شهر، تالار رودکی، تالار وحدت و میدان آزادی که در امتداد دانشگاه تهران قرار دارد، متناسب با طرح احداث دانشگاه تهران است. دانشگاه تهران بزرگترین ظرفیت شهری، فرهنگی و آموزشی است. این دانشگاه با زندگی مردم پیوند خورده است.» حق‌شناس خطاب به مسئولان دانشگاه تهران گفت: «کجای این کار که ساختمان‌های مردم را بخرید و تخریب کنید و بعد این فضا‌ها به پارکینگ و لانه موش تبدیل شود، توسعه است. اگر توان اجرای آن را ندارید، مردم را رها کنید. ساختمان‌های قدیمی در شهر‌های اروپایی تا ۳۵۰سال عمر دارند و این ساختمان‌ها دارای تابلو هستند، اما ما ساختمان‌های قدیمی را دم تیغ گذاشته‌ایم. دانشگاه برای اجرای طرح باید به میزان اعتباری که در اختیار داشته کار تملک ساختمان‌های اطراف این دانشگاه را در یک محور انجام می‌داده، نه این‌که در هر سه محور بلوار کشاورز، وصال و کارگر اقدام به تملک املاک مردم و تخریب آنها می‌کرده است.»
الهام فخاری، عضو شورای شهر تهران و درواقع برگزارکننده این نشست هم درباره طرح توضیحاتی داد: «طرح توسعه دانشگاه تهران نیاز به بازنگری دارد، چون طرح‌های بزرگ نیازمند اقناع عمومی و اقناع جامعه محلی هستند. وقتی طرحی مصوب می‌شود، لزوما قرار نیست تا آخر براساس برنامه پیش‌بینی‌شده کار پیش برود، چون باید براساس هزینه- فایده عمل شود. در زمان تهیه این طرح، تصور این بود که طرح خوبی است اما اگر این‌گونه بود تاکنون اجرایی می‌شد.» او معتقد است که کارآفرینی مدل‌های مختلفی دارد و فقط مدل تجاری‌سازی پولی نیست: «خلاف نظر رئیس دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران که گفتند طرح توسعه این دانشگاه یک جراحی بزرگ است، معتقدم جراحی که خونریزی و عفونت طولانی‌مدت پیدا کند، یک جراحی شکست‌خورده است.» اهالی محله وصال شیرازی که خانه‌هایشان در طرح توسعه دانشگاه تهران است از پرداخت عوارض گلایه داشتند و این عضو شورای شهر هم در برابر اعتراض آنها گفت: «مناطق فریز شده نباید عوارض نوسازی بدهند و من این پیگیری را در مورد املاک فریز شده اطراف دانشگاه تهران خواهم کرد.» او معتقد است چون مدل دانشگاه‌ها تحول نیافته است، امپراتوری‌های ورشکسته از دانشگاه‌ها باقی
خواهد ماند.
