به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از مشرق، ماجرا از آن‌جا شروع شد که اپلیکیشن تاکسی اسنپ، با دسترسی به موبایل رانندگانی که از خدمات این اپ استفاده می کنند امکان دسترسی آنان به بعضی اپلیکیشن‌های دیگر دیگر را محدود ساخت.
اسنپ که زودتر از سایر رقبا وارد بازار شده بود به عنوان اقدامی بازدارنده تلاش کرد رانندگان تاکسی را از همکاری و پیوستن به ناوگان رقبای تازه‌وارد خود منع کند. به عبارتی چنان‌چه راننده در موبایل خود اپلیکیشن‌های رقیب را نصب کرده باشد اسنپ برای او غیرفعال می‌شود و راننده نمی‌تواند از اسنپ استفاده کند مگر اپ رقبا را پاک کند.
در میان شرکت‌های تاکسی آنلاین تپسی بیش از همه رقیبی جدی محسوب می‌شود. تپسی که دو سال پس از اسنپ وارد بازار شده است با تکیه بر کاربردپذیری بهتر و سهولت استفاده و یک الگوریتم هوشمند در مدیریت ناوگان و محاسبه قیمت که در بعضی موارد تا ۴۵درصد هزینه را برای مشتریان کاهش می‌دهد در مدت کوتاهی موفق شد به عنوان رقیبی جدی مطرح شود.
ورود شورای رقابت به دعوای اسنپ و تپسی
اقدام اسنپ در محدودسازی رانندگان خودرو پیش از همه با واکنش تپسی مواجه شد.
تپسی شکایتی در این زمینه به مرکز و شورای ملی رقابت تقدیم کرد.
شورای رقابت با هدف تسهیل‌کنندگی فعالیت بخش خصوصی و به طور کلی‌تر عرصه اقتصادی و نوعی عامل برای کاهش ریسک در این بخش شکل گرفت تا بخش خصوصی با ورود به بازار نگران انحصارات و رقبای انحصارگر خود نباشد. این شورا براساس موضوع ماده ۵۳ قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه و اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی تشکیل شده است. ریاست این شورا را رضا شیوا، اقتصاددان و استادیار دانشگاه تهران بر عهده دارد. هرچند شورای ملی رقابت ترکیبی فراقوه‌ای دارد اما ذیل نظر نهاد ریاست جمهوری فعالیت می‌کند.
چنان‌که از اخبار منتشر شده در مورد این داوری بر می‌آید تپسی در شکایت خود بر چهار وجه ذی‌نفع در اقدام انحصاری اسنپ تاکید کرده است. از نظر تپسی اکوسیستم تاکسی آنلاین و تاثیری که هر یک از بخش‌های آن می‌گیرند بصورت زیر است:
۱. مسافر: اقدام اسنپ با حذف یا تضعیف رقابت باعث افزایش قیمت تاکسی برای مسافر می‌شود و در دراز مدت مسافر عملا انتخاب کمتر، خدمات ضعبف‌تر و هزینه بیشتری را متحمل خواهد شد.
۲. راننده: راننده نیز مانند مسافر مشتری اپلیکیشن تاکسی است که در ازای پرداخت مبلغی از درآمد خود از خدمات تسهیل‌گری اپ‌های تاکسی برخوردار می‌شود. راننده بخش اصلی سرمایه‌گذاری، کار و زحمت را در این چرخه برعهده دارد و متحمل بیشترین هزینه می‌شود و علاوه بر سرمایه‌گذاری برای خرید خودرو، هزینه سوخت و استهلاک را می‌پردازد. علاوه بر این راننده ۱۰ تا ۱۲ ساعت از هر روز عمر خود را پشت فرمان طی می‌کند. راننده حق دارد از وقتی که باهزینه فراوان صرف می‌کند بیشترین بهره را ببرد. محدودساختن راننده به عدم استفاده از تمام اپ‌های تاکسی در واقع محدودساختن او از فرصت‌های موجود است. هیچ اپلیکیشنی نمی‌تواند تمام وقت رانندگان را پر کند پس اقدام اسنپ موجب ضرر روزمره برای رانندگان است و در دراز مدت آنان را دچار استیصال و تن دادن به شرایطی که یک اپلیکیشن دیکته می‌کند وادار خواهد ساخت.
۳. اپ‌های تاکسی: اپ‌های تاکسی درواقع سرویس‌دهنده‌ای هستند که مسافران و رانندگان را به عنوان مشتری و فروشنده به هم معرفی می کنند در عین حال هم مسافر و هم راننده مشتریان اپ‌هایی هستند که نقش واسطه را میان آنها بازی می‌کنند. تعدد این واسطه‌ها باعث رقابت بین آنها، کاهش قیمت و بهبود خدمات می‌شود. اقدام اسنپ به عنوان بازیگر بزرگتر در این میدان باعث حذف و تضعیف سایر اپ‌ها، از بین رفتن مزیت رقابتی، افزایش ریسک و اقتصادی نشدن سرمایه گذاری در توسعه فناوری حمل‌نقل داخل شهری می‌شود.
۴. اسنپ: اسنپ در واقع تنها ذی‌نفع تصمیم خود است که از این انحصار سود می‌برد. به این ترتیب و بنابر توضیحات فوق بزرگترین زیان را در کوتاه مدت و بلند مدت رانندگان پس از آن مسافران و در نهایت سایر اپ‌ها متحمل می‌شوند.
ناباوری با رای بدوی داوری
در تصمیم غیرمنتظره در مرحله بدوی شورای رقابت ایرادات تپسی را وارد ندانست و استدلال کرد چون این دو سرویس رقیب تاکسی‌های سنتی هستند جایگزین یکدیگر محسوب می‌شوند و از طرفی اسنپ استدلال کرد چون برای جذب و آموزش رانندگانش هزینه می‌کند حق دارد آنها را محدود سازد این درحالی است که تپسی یا هر شرکت دیگری نیز هزینه مشابهی برای جذب هر راننده دارد و شورای رقابت می‌بایست با واگذاری بررسی این ادعا به کارشناسان خبره دادگستری ادعای اسنپ را بررسی و براساس نظر کارشناسی آن‌را می‌پذیرفت یا به احتمال زیاد رد می‌کرد.
اسنپ پس از رای بدوی چه کرد؟
اسنپ سرخوش از چراغ سبزی که با رای بدوی گرفت دو اقدام مهم انجام داد. ابتدا به توسعه انحصار خود بر رانندگان پرداخت. قربانی جدید این انحصار سرویس تاکسی آنلاین جدید «دینگ» بود که بلافاصله پس از شروع به تبلیغات با محدودیت رانندگان مواجه شد. از سوی دیگر در شهر تبریز اسنپ همین محدودیت را برای رقابت با یک استارت‌آپ کوچک و مستقل محلی به نام «قونقا» به کار گرفت. اینکه شرکت بزرگی نظیر اسنپ که دارای سرمایه‌گذاران خارجی است از اقدامی انحصارگرایانه در جهت رقابتی غیرعادلانه با استارت‌آپی محلی استفاده کند زنگ خطری است که رشد فناوری و استارت‌آپ‌های نوپای ایرانی را تهدید می‌کند.
در قدمی دیگر اسنپ با تکیه به ناوگان بزرگتر خود اقدام به افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی قیمت خدمات در اغلب مسیرهای تهران نمود و به این ترتیب اختلاف قیمت خود با تپسی را بطور معمول به ۳۰ تا ۴۵ درصد رساند و مشتریانش را وادار به پرداخت هزینه‌های بیشتر کرد هزینه‌هایی که دیگر کمتر از دربست تاکسی یا تاکسی تلفنی‌های سنتی به نظر نمی‌رسند.
آینده استارت‌آپ‌ها در گروی یک تجدیدنظر
به دلایل مختلف ایجاد این انحصار برای اسنپ تنها مسئله تپسی، دینگ یا قونقا نیست. این نوع نگاه غیررقابتی کل استارت‌آپ ایران و توسعه فناوری کشور توسط جوانان خلاق را تهدید می‌کند.
تصور کنید سرویس پیک موتوری اسنپ یا اسنپ باکس و اسنپ بایک همین محدودیت را برای رقبایی نظیر الوپیک قایل شوند. یا سرویس غذای اسنپ فود همین محدودیت را برای ریحون و دلی‌نو قایل شود. در برابر این سایر بازیگران بزرگ بازار استارت‌آپ‌ها نیز آرام نخواهند نشست و بازار پر از محدودیت ها و رقابت‌های ناسالمی می‌شود که خلاقیت شرکت‌های نوپای فناوری را نابود کرده و خدماتی ضعیف و گران را در اختیار مشتریان قرار می‌دهد.
حال همه چیز به رای تجدیدنظر شورای رقابت بستگی دارد تا بخشی از روند حال و آینده فناوری در کشور از مسیری درست و عادلانه منحرف نشود.
