همین موضوع باعث شد تا بسیاری از مشکلات موجود در جامعه اساتید دانشگاهها و اعضای هیئت علمیها بر سر زبانها بیفتدو اعتراضات جدیدی شکل گرفت. از مشکلات موجود در نحوه جذب تا تسویههای بی دلیل و مواردی مثل پایین بودن حقوق فعلی که حالا طبق پیشنویس مذکور قرار بود افزایشی هم نداشته باشد، تمام نگاهها را به سمت وزیر علوم برد.
این موضوع اما مورد انتقاد وزیر علوم هم قرار گرفته بود. اما اتفاق عجیبی که در این خصوص همه را شگفتزده کرد، ادعای بی خبری روحانی درباره ماجرای اعتراض اساتید و اعضای هیئت علمی ها به این مسئله بود. (اینجـــا)
به طور کلی، این موضوع، باب بسیاری از کاستیها دیگر را گشود؛ یکی از این مسائل، جذب هیئت علمی در دانشگاهها مطرح و معروف کشور مثل دانشگاه صنعتی شریف است.
روزنامه دانشگاه صنعتی شریف در این باره، طی گزارشی جالب، مقایسهای میان جذب هیئت علمی در این دانشگاه و یک دانشگاه جدید به نام خاتم صورت داده است که در ادامه میخوانید:
چند ماه پیش خبری در کانال تلگرامی روزنامه منتشر شد که اهل نظر را تکان داد: دو استاد جوان از اقتصاد شریف به دانشگاه خاتم رفتند. سپس چند تماس گرفته شد تا خبر کمی دقیقتر شد.
اولاً معلوم شد که صحبت از سه استاد است. یکی از این سه استاد پس از یک سال تدریس در شریف، قراردادش را تمدید نکرد و به آن دانشگاه رفت. دو نفر دیگر هم مورد قبول دانشگاه قرار گرفته بودند که از بین شریف و آن دانشگاه غیرانتفاعی، گزینه دوم را انتخاب کردند. این اتفاق توجه روزنامه را جلب کرد تا روی آن بیشتر تحقیق کند.
اصلاح یا رفورمی اساسی
سالها پیش مجوزی در کشور تعریف شد که براساس آن میشد دانشگاه غیرانتفاعی تأسیس کرد. پس از مدتی مشخص شد که صاحبان این دانشگاهها با تمسک به پذیرش بدون کنکور، بیشتر دنبال سود اقتصادی هستند تا دانشگاه داری.
اما چند سالی است که دانشگاه خاتم، با صاحب امتیاز جدیدش، یعنی بانک پاسارگاد، قصد دارد تغییراتی اساسی در این فضا ایجاد کند. به نظر میرسد دکتر مجید قاسمی، رئیس بانک پاسارگاد و رئیس دانشگاه خاتم دنبال پرورش نیرویی توانمند و ایجاد سرمایه اجتماعی برای مجموعههای وابسته به خود است، نه سودآوری اقتصادی؛ لذا اولین کاری که این دانشگاه کرد، هزینه کردن فراوان و استفاده از جذابیتهای مالی برای جذب نیروهای برتر بود.
پول از من، کار از شما
فکر میکنید یکی از دلایل اصلی انصراف آن دو استاد جوان از تدریس در شریف و پیوستن به دانشگاهی غیرانتفاعی چه بود؟ استادان در خاتم از سال اول بیش از 15 میلیون تومان در ماه دریافت میکنند. این درحالی است که استادان استخدامی دانشگاه ما کمتر از 4 میلیون تومان میگیرند.
مسئله دیگر درباره استادان جوان، فرایند جذب طاقت فرسای آنهاست. گذشتن از فیلترهای متعدد و طولانی دانشگاه و به خصوص وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) باعث معطلی زیاد متقاضیان جذب در دانشگاه میشود. همچنین یکی از همین استادان جوان که ازقضا دوره دکتری و پسادکتری خود را در رشته اقتصاد، در بهترین دانشگاههای آمریکا گذرانده بود، به دلیل نداشتن مقاله مورد پذیرش دانشگاه قرار نگرفت.
به این موارد اضافه کنید امتناع دانشگاه از جذب استادانی که یک ترم مشروطی یا یک درس افتاده در کارشناسی داشتهاند.
ترکیب اعضای هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه خاتم نیز برای دانشگاههای دولتی زنگ خطری دیگر است. از سال گذشته تاکنون 5 استاد جوان جذب این دانشگاه شدهاند که همگی از دانشآموختگان دانشگاههای برتر دنیا در رشته اقتصاد هستند. شما اگر جای جوانی 30 تا 35 ساله تازه از فرنگ برگشته باشید چه میکنید؟
ماهها یا حتی سالها معطل جذب در شریف با حقوق 4 میلیون تومانی میشوید یا فرایند جذبی چابک با حقوقی نجومی و مجموعهای درحال رشد را انتخاب میکنید؟
حمایت از رتبههای برتر
شاید باورتان نشود که رشته اقتصاد دانشگاه خاتم با 15 نفر ظرفیت، سال گذشته از رتبه 90 کنکور ارشد فراتر نرفت و از دانشگاه تهران پیشی گرفت. دلیل آن تبلیغ خیلی کمرنگ و کمحاشیهای با عنوان «حمایت از رتبههای برتر و استعدادهای درخشان» بود. منظور در اینجا 100 نفر اول کنکور اقتصاد و 15 نفر اول المپیاد اقتصاد بود. کسانی که در دوره اقتصاد آن دانشگاه ثبتنام کردند، علاوه بر معافیت از پرداخت شهریه، ماهانه 1 میلیون و 700 هزار تومان حقوق دریافت میکنند.
البته درازای این حقوق، استادان جوان از دانشجویان خود بسیار کار میکشند و فشار درسی و پژوهشی در آنجا در حد و اندازههای شریف خودمان است، اگر بیشتر نباشد.
سبقت گرفتن خاتم از تهران با وجود تبلیغات کم اتفاق افتاد. اما امسال دیگر سیاست آن دانشگاه، فعالیت در سکوت نیست. هفته گذشته رویدادی کاملاً تبلیغاتی در دانشگاه تهران برگزار شد که بنا به گفته یکی از شریفیهای حاضر در آن برنامه، تعداد درخور توجهی دانشجوی شریفی در آن برنامه حضور پیدا کرده بودند و با رضایت از جلسه خارج شده بودند و پیش بینی میشود امسال درخواست پذیرش بدون کنکور از شریف به خاتم گزینهای جدی برای استعدادهای درخشان رشتههای مهندسی باشد.
چند پیش بینی محتمل
تمام مطالبی که تا الان ذکر شد، قسمت اول یک بازی طولانی است. پیشبینی میشود دانشگاه خاتم به حوزه اقتصاد اکتفا نکند و رشتههای مهم دیگری را نیز به همین شیوه راهاندازی کند.
یکی از این رشتهها علوم کامپیوتر است. رشتهای که این روزها حرف اول را در برنامهنویسی میزند و خیلیها با مهندسی نرمافزار اشتباه میگیرند.
اتفاق محتمل دیگر جذب چند استاد جوان تازه دانشآموخته خارج از کشور تا پایان تابستان است. موضوعی که زنگ خطر بزرگی برای دانشگاه است. مسلم است اگر دانشگاه و وزارت علوم فکری به حال فرایند فرسایشی جذب استاد و معیشت استادان جوان نکنند، کیفیت نیروهای راغب برای حضور در دانشگاههای اسم و رسم دار امروز، بسیار کاهش پیدا خواهد کرد.
اگر دانشگاه خاتم به موفقیت برسد، ورود جدی و مؤثر سازمانها و شخصیتهای نامدار اقتصادی و حتی سیاسی به عرصه دانشگاهداری بسیار محتمل است. از طرف دیگر مدتهاست دانشگاهها برای دولت هزینهای بزرگ محسوب میشوند و شریف ما نیز بخش درخورتوجهی از هزینههایش را از فعالیتهای خود تأمین میکند.
پس بعید نیست سمت و سوی دولت به طرف برونسپاری آموزش عالی میل کند. به هرحال یک چیز مشخص است؛ دانشگاه باید قبل از اینکه غافلگیر شود در فرایندها و سیاستهای خود تغییراتی اساسی ایجاد کند.