تحلیل و ارزیابی شما از شعار امسال چیست؟ به اعتقاد شما چه دغدغه‌ای باعث شده مقام معظم رهبری چنین شعاری را برای امسال انتخاب کنند؟
من نسبت به این مساله دیدگاه متفاوتی دارم. در مورد شعار سال باید بگویم با اینکه الان چندین سال است شعار سال‌ها مربوط به موضوعات اقتصادی از اشتغال و اقتصاد مقاومتی تا حمایت از تولید داخلی و... است، اما در عمل پیشرفت قابل‌توجهی در زمینه مسائل اقتصادی نداشته‌ایم. البته پیشرفت‌هایی در زمینه اقتصادی داشته‌ایم که مربوط به کنترل تورم بوده و می‌توان گفت تا حدودی تورم کنترل شده که این مساله قابل‌توجه بوده است، اما این را هم باید در نظر داشت که ما ثبات اقتصادی خودمان را از دست داده‌ایم، بنابراین نامگذاری شعار سال به دلیل عدم وجود ثبات در اقتصاد شاید اثر قابل‌توجهی نداشته باشد. هرچند تشویق مردم به خرید کالاها و تولیدات داخلی خوب است، اما در کنار این مساله باید تولیدکننده کالا و خدمات ایرانی را متقاعد کنیم که با استانداردها و قیمت‌های بین‌المللی کار کنند، یعنی نمی‌توان انتظار داشت مردم کالای با کیفیت پایین‌تر و قیمت بالاتر را به خاطر ایرانی بودن خریداری کنند. به نظر من در این زمینه حقوق مردم باید رعایت شود. سال‌های سال است که با در نظر گرفتن تعرفه‌ها مردم را به نوعی مجبور کردیم اتومبیل‌های کم‌کیفیت و گران‌قیمت داخلی خریداری کنند که نتایج خوبی چه در مساله میزان تصادفات جاده‌ای و چه در بحث مرگ‌ومیر و آلودگی هوا نداشته است. پس اینکه ما اصرار کنیم مردم باید تحت هر شرایطی کالای ایرانی بخرند حتی اگر بی‌کیفیت و گران قیمت بود، سرانجامی ندارد و باید پیش از متقاعد کردن مردم، همت کنیم تا کیفیت کالاهای ایرانی افزایش یافته و حتی خدمات ایرانی هم دارای کیفیت لازم باشد. در همین نوروز امسال چند صد هزار نفر از مردم ایران به ترکیه سفر کرده‌اند، طبق اطلاعاتی که دولت ترکیه ارائه داده است، تعداد توریست‌های ایرانی در ترکیه بیشتر از همه جای دنیاست؛ یعنی از هیچ کشور دیگری در دنیا به اندازه ایران به ترکیه سفر نمی‌کنند. به نظرم این مساله دو دلیل اصلی دارد؛ یکی ارزان بودن ارز و دلیل دیگر گران بودن و کم‌کیفیت بودن خدمات گردشگری در داخل کشور است. ما اگر می‌خواهیم مردم به ترکیه نروند و از خدمات گردشگری داخلی استفاده کنند، باید کیفیت خدمات گردشگری داخلی را بهبود ببخشیم.
پس در حقیقت شما به این مساله معتقدید که علت عدم خریداری کالای ایرانی، کیفیت نامطلوب و قیمت بالای آن است؟
بله کاملا درست است. شعار امسال خوب است، اما من معتقدم برای تحقق این شعار باید ابتدا کیفیت و قیمت کالاهای داخلی بهبود یابد و بدون تحقق این پیش‌شرط‌ها صرف این شعارها چندان موثر نیست.
به نظر شما با توجه به مشکلاتی که در سال‌های اخیر در حوزه تولید، از جمله تعطیلی پی‌درپی برخی کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی داشتیم، مسئولان برای حمایت از تولید داخلی باید چه کارهایی انجام دهند؟
به نظر من ما سیاست توسعه اقتصادی نداریم. مسئولان باید سیاست توسعه اقتصادی را تعریف کنند و چون تعریف نمی‌کنند، ما هیچ راهی نداریم و به‌طور روزمره با مسائل مختلف درگیر می‌شویم. می‌بینیم که یکباره دلار گران می‌شود و همه نمی‌دانند که قرار است فردا چه اتفاقی بیفتد و سیاست دولت چیست؟ اصولا سیاستی اعلام نمی‌شود و دولت سیاست‌ها را به صورت روزمره اعلام می‌کند. به اعتقاد من، کاری که دولتمردان باید انجام دهند این است که سیاست توسعه اقتصادی را تدوین و اعلام کنند و بگویند ما سیاست‌مان این است، البته این سیاست‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که مورد پذیرش بخش خصوصی هم قرار بگیرد.
منظور شما از سیاست‌های اقتصادی چیست؟
در کشور ما هیچ برنامه‌ای برای بهبود وضعیت اقتصادی یا توسعه صنعتی دیده نمی‌شود. به‌عنوان مثال در سال 96 مهم‌ترین کاری که وزارت صنایع انجام داد، این بود که تسهیلات بانکی برای تولیدکنندگان صنعتی تخصیص داد که این مهم‌ترین دستاورد وزارت صنعت در سال گذشته بوده است. در مقابل این مساله ثبت سفارش متوقف شد و رانت به وجود آمد و کسانی که از موضوع اطلاع داشتند، توانستند از این رانت استفاده کنند. از سوی دیگر تعرفه‌ها به خارج از موعد تغییر داده شد و نتوانستند سیاست استراتژی توسعه صنعتی را تدوین کنند و بسیاری نقاط ضعف دیگر که همه بر آن واقف هستیم. حالا فارغ از تسهیلاتی که در اختیار یک مدیر صنعتی دیگر قرار داده شده که معلوم نیست این تسهیلات چه زمانی و چگونه بازمی‌گردد، باید ببینیم برای توسعه صنعتی و رقابتی شدن صنایع چه‌کار کرده‌ایم؟ به جرات می‌توان گفت هیچ کاری نکرده‌ایم و طبیعی است که صنعت ما هم تکان نمی‌خورد و همچنان صنعتگر ما به دنبال این است که وام و ارز ارزان بگیرد و مالیات نپردازد و ارزش افزوده را پرداخت نکند. این مسائل اصلا در دنیا رایج نیست و علتش این است که مسئولان وزارت صنعت ما درک روشنی از مشکلات توسعه صنعتی ما نداشته و برنامه‌ای هم وجود ندارد. این مسائل در مورد صنعت بود، اما در اقتصاد نیز همین است؛ به‌عنوان مثال، از ابتدای دولت یازدهم مدام اعلام می‌کنند که ارز می‌خواهد تک‌نرخی شود، حتی سیف هم قول داده بود که در سال 96 ارز تک‌نرخی شود، اما نشد. از سوی دیگر برنامه‌ای هم ارائه نمی‌دهند که چگونه می‌خواهند ارز را تک‌نرخی کنند. طبیعتا نمی‌شود فقط شعار داد. آنچه که مسئولان انجام می‌دهند، قول‌ها و شعارهایی است که نمی‌توانند به آن عمل کنند و مدام راجع به اینکه چه خواهیم کرد صحبت می‌کنند، اما درباره اینکه چه کرده‌اند، صحبتی نمی‌شود، زیرا آنچه کرده‌اند قابل دفاع و قابل عرضه نیست. به همین علت ما در زمینه سیاست‌های اقتصادی دچار روزمرگی هستیم و در این روزمرگی ممکن است هر اتفاقی بیفتد. در حال حاضر اگر من از شما سوال کنم که چه زمانی قرار است ارز تک‌نرخی شود، اطلاعی ندارید چون برنامه مشخصی وجود ندارد و هیچ چیز قابل پیش‌بینی نیست و نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم قیمت دلار چقدر خواهد بود.
به نظر شما چرا این اتفاق نمی‌افتد و سیاست‌های اقتصادی در کشور تدوین نمی‌شود؟
برای اینکه اقتصاد ما را غیرقابل پیش‌بینی کرده‌اند و مسئولان ما به صورت روزمره به مسائل نگاه می‌کنند و فقط برای امروز تصمیم می‌گیرند. یک‌دفعه عرضه ارز را کم یا زیاد می‌کنند. در یک جمع کوچک تصمیم شخصی می‌گیرند به جای اینکه به تفاهم ملی برسند، در حالی که ما نیاز به تفاهم و تصمیم ملی داریم و بر این اساس بسیاری اعتقاد دارند که ما به گفت‌وگوی ملی نیاز داریم و باید بخش‌های مختلف بنشینند و با هم حرف بزنند تا متوجه شویم بالاخره راه توسعه کشور چیست؟ با این روشی که ظرف 40 سال اخیر رفته‌ایم، عملا از همه کشورهای منطقه عقب افتاده‌ایم و در دنیا هم وضعیت ما از دهه‌های گذشته بسیار بدتر شده است و هیچ موفقیت اقتصادی چه از نظر توسعه و رفاه مردم و سهم در اقتصاد جهانی به دست نیاورده‌ایم. به‌رغم اینکه میلیاردها دلار درآمد نفتی داشتیم، امروز موقعیت خوبی نداریم و این نشان می‌دهد سیاست‌های دولت در سال‌های اخیر اشتباه بوده و این رویه باید یک‌جا متوقف شود و مثل سایر کشورهای جهان، مسئولان و نخبگان اقتصادی ما بنشینند و مستقل از ایدئولوژی و آرمان‌های سیاستمداران برنامه‌ای بگذارند تا ببینند توسعه اقتصادی کشور باید چگونه باشد.
به نظرتان معافیت‌های مالیاتی چقدر می‌تواند در حمایت از تولید داخل موثر باشد؟
تاکنون آنچه در زمینه معافیت‌های مالیاتی تجربه کرده‌ایم یا مثل معافیت‌هایی که به شهرک‌های صنعتی می‌دادند، اجرا نمی‌شود یا اینکه این معافیت‌ها به رانتی برای عده‌ای معین تبدیل می‌شود، بنابراین من ترجیح می‌دهم دیگر معافیت جدید طرح نشود، زیرا برنده آن یک عده معینی هستند که معمولا یا شبه‌دولتی یا نورچشمی محسوب می‌شوند.
کشورهای دیگر به‌ویژه کشورهای پیشرفته چه تجربیاتی در این زمینه داشته‌اند؟
در آنجا معمولا معافیت‌ها تعریف شده است و زمان دارد. ضمن اینکه هدف معینی را دنبال می‌کنند. به‌عنوان مثال همین‌طوری معافیت نمی‌دهند. مثلا می‌گویند برای مدت پنج سال معافیت مالیات به تولید لبنیات می‌دهیم یا یارانه روی قیمت شیر می‌دهیم. هدف هم برطرف کردن کمبود ویتامین D است. ضمن اینکه این روند کاهنده هم هست؛ یعنی از سال اول که ماکزیمم معافیت‌ها را در نظر می‌گیرند تا پایان برنامه به تدریج کاهش پیدا می‌کند تا مردم به قیمت‌های طبیعی عادت کنند. اصولا این‌گونه برنامه‌ها و سیستم‌های رانت و یارانه در دنیا خیلی پذیرفته‌شده نیست، مگر اینکه تعریف معینی برای آن وجود داشته باشد.
در سال‌های اخیر درباره استفاده از کالای ایرانی صحبت‌ها و بحث و بررسی‌های بسیاری صورت گرفته است. به اعتقاد شما مردم باید هرکالایی و با هر کیفیتی را به صرف ایرانی بودن خریداری کنند؟
اصلا این‌گونه نیست. به نظر من حقوق مردم حکم می‌کند که آنها فقط کالای رقابتی را خریداری کنند، چه ایرانی و چه خارجی. یعنی نباید مردم را ملزم کرد که کالای بی‌کیفیت را به صرف اینکه ایرانی است، خریداری کنند.
فکر می‌کنید تبلیغات نسبت به خرید کالای ایرانی می‌تواند تاثیر معکوس هم داشته باشد؟
بله، متاسفانه بعضی از تبلیغات دولت اثر منفی دارد. در واقع بی‌اعتمادی که صداوسیما بین مردم ایجاد کرده، سبب شده هرچه صدا و سیما نسبت به یک کالا تبلیغ می‌کند، مردم آن را خریداری نمی‌کنند و این اصلا به نفع تولید کشور نیست.
