وقف علم و فناوری، برطرف کننده بسیاری از مشکلات است

به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از فارس؛ حجت‌الاسلام و المسلمین علی محمدی نماینده ولی فقیه و رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه، در یادداشت کوتاهی ابعاد مختلف و قابلیت‌های وقف در حوزه علم و فناوری را بررسی کرده‌ است.

متن یادداشت علی‌محمدی به شرح ذیل است:
« در بررسی موضوع وقف برای حوزه فرهنگ، علم و فناوری، در درجه اول باید نگاهی به خود موضوع وقف داشته باشیم تا سپس بتوانیم همه ابعاد موضوع وقف فرهنگی، علمی و فناوری را بررسی و تحلیل کنیم.

وقف از منظر فقهی و حقوقی به حبس عین و اطلاق و تسبیل منافع تعریف می‌شود؛ یعنی عین و اصل مال از مالکیت واقف خارج شده و در تملک یک شخصیت حقوقی مستحدث و نوپدید قرار می‌گیرد و منافع آن تسبیل می‌شود یعنی در مسیر نیت واقف به جریان می‌افتد.

این تعریف از وقف به خوبی مبین ابعاد این فعل شریف است؛ واقف در مرحله اول با وقف مال خود با نگاهی ایثارگرانه و معطوف به ارزش‌های والای انسانی و اسلامی مال خود را از مالکیت خود خارج و حقوق قانونی و شرعی خود را از مال خود سلب می‌کند و این کاری دشوار است، چون حب مال و ثروت در وجود هر انسان و حتی هر موجودی نهادینه است. «زین للناس حب...»

ولی چشم فرو بستن بر این میل طبیعی هنگامی آسان و ممکن می‌شود که مالک آن مال و واقف با نگاهی فراتر و وسیع‌تر از نگاه مادی، رضایت الهی و گشایش گره از مشکلات بندگان خداوند را هدف اصلی خود قراردهد.

آنچه که به سنت وقف زیبایی و لطافت بیشتری می‌بخشد، این نکته است که وقف بر خلاف بسیاری از احکام شرعی مالی مانند خمس، زکات و ... وجوب شرعی ندارد و واقف بدون الزام شرعی و ترس از عقاب اخروی و صرفاً با نگاهی اخلاقی، انسانی و اسلامی به حوزه وقف وارد می‌شود و از مال خود چشم‌پوشی می‌کند هر چند که در آیات و روایات مصادیق فراوانی داریم که از فحوای آن انجام این سنت نیکوی ماندگار برداشت می شود.

موضوع وقف برای حوزه فرهنگ، علم و فناوری که از گذشته‌های دور در جامعه اسلامی ما رواج داشته است، خوشبختانه در سند نقشه جامع علمی کشور نیز مورد توجه مناسب قرار گرفت و استفاده از این قابلیت و ظرفیت شگرف در مسیر پیشرفت علمی و فناوری کشور برای نخستین بار دارای یک راهبرد مدون و عملیاتی جامع شد.

نهاد وقف مانند هر نهاد حقوقی دیگر حاصل و برآیند نگاه نخبگانی به مسائل اجتماعی است و نخبگان جامعه اسلامی با هم برای حل مشکلات و معضلات حوزه فرهنگ، علم و فناوری به درستی متوجه شده‌اند که باید از وقف به نحو بهینه استفاده شود.

اصولاً شکل‌گیری وقف برای حوزه فرهنگ و علم همانگونه که پیشتر نیز گفته شده در تمدن اسلامی دارای سوابق طولانی است و بسیاری از مدارس و حوزه‌های علمیه بزرگ در جهان اسلام در این گنجینه ارزشمند ریشه دارند.

سازمان اوقاف و امور خیریه به عنوان متولی اصلی حوزه وقف در کشور به موضوع مهم وقف علم و فناوری توجه ویژه داشته و در این راستا و در همکاری با ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور در مسیر تدوین سند راهبردی این بخش همکاری و مساعدت نزدیک و تنگاتنگی داشته است.

در همین راستا و به منظور ارتقاء بیش از پیش مشارکت واقفان و خیرین در حوزه علم و فناوری و ضمن تأکید بر لزوم نوآوری‌های حقوقی به منظور ایجاد فضای جدید برای مشارکت واقفان در این بخش، موارد متعددی در سند مزبور گنجانیده شده است.

یکی دیگر از ابعاد مهم سند ارتقاء مشارکت واقفان و خیرین در پیشرفت حوزه علم و فناوری موضوع تعیین مصادیق در این زمینه است؛ در این بخش با یک نگاه آینده‌پژوهانه و معطوف به نیازهای اساسی کشور در حوزه های علم و فناوری نسبت به اولویت‌های این بخش مهم تعیین تکلیف شده است.

ترسیم چشم‌انداز آینده در وقف علم و فناوری، تبیین سازوکارهای اجرایی این مصوبه مهم و راهبردی، گسترش تسهیلات مالیاتی، ارتقاء فرهنگ عمومی و گفتمان سازی و توجه به امکانات و ظرفیت‌های کشور در این حوزه از بخش‌های مهم این سند است.

امید است در سایه عنایات خداوند متعال و توجهات حضرت ولی عصر (عج) و رهبری حکیمانه رهبر معظم انقلاب «مدظله‌العالی» بتوانیم در حوزه وقف و تشویق واقفین به وقف حوزه علم و فناوری گام‌های مفید و موثری برداریم.»