وصال پدر و فرزند در دوحه

خبرنامه دانشجویان ایران: ابوالفضل ظهره‌وند*// سال 2001 و پس از حمله به برج‌های دوقلوی سازمان تجارت جهانی در نیویورک، آمریکا با هدف از بین بردن القاعده، طالبان و حامیان این گروه‌های تروریستی به افغانستان حمله کرد. کمتر از یک ماه بعد از حملات همه‌جانبه آمریکا و متحدانش در ناتو، واشنگتن اعلام کرد گروهک تروریستی طالبان در افغانستان از بین رفته است. بر همین اساس نیز آنان کنفرانس بن را با حضور کشورهای موثر در افغانستان برگزار کردند و به‌دنبال آن حامد کرزی به قدرت رسید. آمریکا هر چند مدعی پایان طالبان افغانستان و بازگشت امنیت به این کشور شد، اما هیچ‌گاه حاضر نشد به‌حضور نظامی خود در این کشور پایان دهد. علاوه‌بر آمریکا، ناتو نیز در افغانستان چندین پایگاه ایجاد کرد. حالا و پس از گذشت 17 سال از ادعای نابودی طالبان در افغانستان، نه‌تنها این کشور رنگ آرامش را به خود ندیده است بلکه در سال 2017 بیش از 10 هزار غیرنظامی در این کشور کشته و زخمی شده‌اند. اما این تنها مساله افغانستان نیست و اکنون بیش از نیمی از این کشور با وجود حضور نظامیان خارجی، در اختیار همان طالبانی است که آمریکا مدعی نابودی‌اش شده بود. آنان امروز تقریبا در 70 درصد خاک افغانستان حکومت می‌کنند و دولت مرکزی را نیز به رسمیت نمی‌شناسند.

در کنار این گروهک، آمریکا و ناتو با انتقال داعش به شرق افغانستان، این کشور و کشورهای شرق آسیا را با بحران جدیدی درگیر کرده است. داعش در شرق افغانستان روزبه‌روز در حال قدرت گرفتن است. این گروهک که حمایت‌های آمریکا و خارجی‌ها را نیز به‌همراه دارد، تجار افغان را مجبور به حمایت مالی از خود کرده است. در چند نبردی که مردم افغانستان با این گروهک تروریستی داشته‌اند، جنگنده‌های آمریکایی مواضع مردم را هدف قرار داده‌اند و همین مساله باعث شده داعش در شرق افغانستان به توسعه خود ادامه دهد. در چنین شرایطی و در حالی که گروهک طالبان خواستار خروج نظامیان خارجی از افغانستان شده، آمریکایی‌ها پای میز مذاکره با طالبان رفته‌اند. خبر این مذاکره را که هفته گذشنه برگزار شده روز گذشته یک مقام ارشد طالبان اعلام کرده است. او به خبرگزاری «رویترز» گفت: «آلیس ولز، معاون امور آسیای مرکزی و جنوبی وزارت خارجه آمریکا در راس هیاتی در این مذاکرات که در دوحه برگزار شد، شرکت کرد.» این مقام طالبان گفت: «مذاکرات مقدماتی در راستای یافتن یک چارچوب برای ارتباط و نشست‌های آتی میان طالبان و آمریکا برگزار شد.» وی بدون بیان جزئیات بیشتر اعلام کرد: «فضای کلی نشست بسیار خوب بوده و مذاکرات سازنده برگزار شده است.» تا به حال مقامات آمریکایی از پاسخ به سوالات درباره این دیدار خودداری کرده‌اند.

مذاکرات آمریکا با طالبان از یک ‌سو و انتقال داعش به افغانستان از سوی دیگر نشان می‌دهد آمریکا به‌دنبال برقراری امنیت در افغانستان نیست. واشنگتن علاقه‌مند است بحران همچنان در افغانستان ادامه داشته باشد ولی کانون بحران تحت مدیریت‌شان باشد. آنان می‌دانند عناصر اصلی به‌وجود آورنده و توسعه‌دهنده بحران، گروه‌های تروریستی هستند. این اتفاق سال‌ها قبل با القاعده آغاز و در مقطعی با طالبان اجرایی شد و اکنون با داعش دنبال می‌شود. این سناریوی آمریکایی‌ها در چارچوب عملگرایی اتفاق افتاده است.

در صحنه افغانستان، طالبان پیشرفت‌های زیادی داشته و توانسته کنترل بیش از نیمی از خاک افغانستان را در اختیار بگیرد. طالبان بارها در مواضع علنی و رسمی تاکید کرده که مساله‌اش حضور نیروهای بیگانه در خاک افغانستان است. روی سخن این گروه، طبیعتا با آمریکا و پایگاه‌های این کشور در افغانستان است. این هشدارهای طالبان برای آمریکا نگران‌کننده بود و بر همین اساس آنها در شرایطی که دولت مرکزی نتوانست طالبان را سر میز مذاکره بیاورد، با طالبان وارد مذاکره شدند.

آنها تلاش می‌کنند تا با این مذاکرات موقعیت خودشان را در صحنه داخلی افغانستان تثبیت کنند. آمریکا و طالبان تا به حال چهار یا پنج بار مذاکره کرده‌اند. یکی از این مذاکرات، به‌تازگی در قطر برگزار شد و خبر آن را طالبان رسانه‌ای کرد.

در نگاه آمریکا، خروجی این مذاکرات باید منتج به تداوم حضور آمریکایی‌ها در صحنه افغانستان شود. آمریکا به‌دنبال تداوم حضور خود به‌صورت قانونی در خاک افغانستان است. توافقنامه امنیتی با دولت افغانستان با هدف قانونمند کردن این حضور صورت گرفت. طالبان و داعش دو گروهکی هستند که در افغانستان در وجه سلبی فعالیت می‌کنند. برای آمریکا علاوه‌بر ارزشمند بودن کارت داعش، دسترسی به طالبان نیز مزیت به‌شمار می‌رود. آنان تلاش می‌کنند خودشان را به طالبان نزدیک کنند و ارتباط مستحکمی با آنها داشته باشند. لازمه حضور آمریکا در افغانستان، فعال بودن در عرصه نظامی یا سیاسی- امنیتی است. بخش نظامی ارتش آمریکا، کار اطلاعاتی خود را انجام داده و توانسته است از طریق سرویس با طالبان ارتباط بگیرد. آنها تلاش می‌کنند از این طریق، اگر بخشی از طالبان در تعامل و گفت‌وگو با طرف روس هستند را کنترل کنند و بر رابطه طالبان با روس‌ها نظارت دقیقی داشته باشند. آمریکا می‌خواهد این تماس مداوم باشد و در سایه آن، فشار نظامی روی خود در افغانستان را کم و امنیت نیروهایش را تضمین کند تا بتواند نقش فعال‌تری در صحنه داشته باشد.

خارجی‌ها به‌دنبال تقویت داعش
در کنار مذاکره دوجانبه آمریکا با طالبان، این کشور و برخی کشورهای غربی در حال تقویت گروهک تروریستی داعش در افغانستان هستند. پیشتر مقامات نظامی روسی از انتقال عناصر داعش از سوریه و عراق به افغانستان توسط آمریکا خبر داده بودند. حالا شماری از نمایندگان پارلمان افغانستان گفته‌اند که حمایت خارجی‌ها از گروه تروریستی داعش در ولایت‌های ننگرهار، کنر و نورستان افزایش یافته است. به گزارش «تسنیم»، «حضرتعلی» نماینده ننگرهار در پارلمان اعلام کرد: «با وجود ادعای دولت افغانستان از سرکوب داعش در شرق این کشور، فعالیت این گروه تروریستی افزایش یافته است.» وی افزود: «فعالیت گروه تروریستی داعش از شهرستان‌های دور‌افتاده به شهرها گسترش یافته و از تاجران و فعالان اقتصادی در ننگرهار اخاذی می‌کنند.»

«ظاهر قدیر» نماینده ننگرهار نیز تصریح کرد: «حمایت خارجی‌ها از داعش افزایش یافته و تلاش می‌شود که گروه تروریستی داعش را جایگزین طالبان در شرق این کشور کنند.» وی افزود: «در ‌نتیجه حمایت خارجی‌ها برخی از مناطقی که پیش از این در اختیار طالبان بود، حالا به تصرف گروه تروریستی داعش در آمده است.» «وژمه صافی» نماینده کنر نیز خاطرنشان کرد: «روند سربازگیری داعش در این ولایت ادامه دارد، دولت افغانستان باید مانع سربازگیری داعش در شرق این کشور شود.»

افزایش اعزام نیروی نظامی به افغانستان
ارتش آمریکا اعلام کرد در نظر دارد هزار نظامی را از یگان‌های پیاده‌نظام و زرهی ارتش این کشور به افغانستان اعزام کند.

بخشی از لشکر چهارم نیروهای پیاده‌نظام و لشکر اول زرهی ارتش آمریکا که بالغ بر هزار نظامی است پیش از آغاز فصل زمستان به افغانستان اعزام خواهند شد. براساس این گزارش اعزام این نظامیان به‌عنوان بخشی از برنامه چرخش منظم نیروها برای حمایت از ماموریت «آزادی عمل» محسوب می‌شود که تغییر قابل ملاحظه‌ای در شمار نظامیان آمریکایی مستقر در افغانستان ایجاد نخواهد کرد. سرهنگ «پاول لارسون» یکی از مقامات ارتش آمریکا به «آرمی‌تایمز» گفت: «این نیروها دو سال آموزش‌های نظامی طاقت‌فرسایی را برای انجام ماموریت در افغانستان سپری کرده‌اند.»

وی افزود: «این نیروها قرار است تا قبل از آغاز فصل زمستان، جایگزین یگان‌های نیروهای هوابرد ارتش آمریکا در ماموریت «آزادی عمل» در افغانستان شوند.»

* سرکنسول اسبق ایران در مزار‌شریف