به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ با گذشت نزدیک به چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی، غبار کهنگی نتوانسته به چهره برخی حوادث بنشیند و آنان را از مرکز توجهات دور کند. بعد از انقلاب، حوادث گوناگونی رخ داد که هر کدام با شدت و ضعفی خاص، نهال نوپای انقلاب را آبیاری، بیمه و موجبات حفظ و تداوم آن را فراهم می کرد. در میان این حوادث تسخیر لانه جاسوسی توسط دانشجویان که از سوی امام راحل «انقلاب دوم» لقب گرفت، جایگاهی ویژه دارد و همچنان کانون توجه بسیاری از متخصصان، کارشناسان و اندیشمندان را به خود اختصاص داده است.
سفارت آمریکا در 13 آبان ماه 1358 به سبب حرکت های توطبه آمیزی که از سوی آمریکا در طول 9 ماه پس از انقلاب در نقاط مختلفی از ایران صورت داده بود، توسط دانشجویان پیرو خط امام به تسخیر در آمد و کارمندان آن پس از 444 روز در اثر قرار داد الجزایر آزاد و غائله ختم پیدا کرد.
حادثه سیزده آبان را از زوایای مختلفی مورد بررسی قرار داده اند. زمینه، فرایند، آثار و نتایج تسخیر لانه جاسوسی از جمله محورهای اساسی است که اکنون با سپری شدن بیش از 39 سال از عمر انقلاب راحت تر خود را در آینه تاریخ و اسناد نشان میدهد.
بدیهی است که پرداختن به محورهای فوق در یک گزارش، نه مطلوب و نه شدنی است، به همین جهت صرفا به یک کنش و واکنش آن واقعه مهم تاریخی یعنی اخراج تعدادی از دانشجویان از کشور آمریکا و چرایی ماجرا خواهیم پرداخت.
از همان ابتدای ماجرای گروگان‌گیری، آمریکا تلاش کرد با استفاده از اعمال تحریم اقتصادی، مردم و مسئولین به ویژه امام خمینی را به تجدیدنظر در مسیری که انتخاب کرده بودند وادار سازد، غافل از آنکه امام با درایت و پیش‌بینی صحیح از تحولات آتی بر بی‌اثر بودن تحریم‌ها تأکید داشت.
جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا سرانجام به وزارت دادگستری این کشور دستور داد که در مورد اخراج آن دسته از دانشجویان ایرانی که فعالیت های مغایر ویزای ورود خود و یا برخلاف قوانین مهاجرت در آمریکا انجام می دهند فورا اقدام کند. این اقدام به معنای آن است که دانشجویان ایرانی که ویزای دانشجویی دارند نمی توانند کار کنند و آنانکه با ویزای توریستی وارد آمریکا شده اند حق تحصیل و کار ندارند.
سخنگوی کاخ سفید گفت که کارتر از دادستان کل آمریکا خواسته است که اقدام های لازم برای اخراج دانشجویانی که به صورت غیرقانونی در آمریکا بسر می برند را فراهم کند.(1) در پی انتشار این خبر عده ای از اولیای دانشجویانی که در آمریکا سرگرم تحصیل هستند پیشنهاد کردند که حاضرند فرزندان خود را به ایران بازگردانند و با همان هزینه ای که در آمریکا تحصیل می کنند چندین دانشگاه و مدارس عالی ایجاد کنند. (2)
برژینسکی، مشاور امنیت ملی کارتر، مراحل تحریم‌ها و اعمال فشارها علیه ایران را در خاطرات خود چنین توضیح میدهد:
در 11 نوامبر 1979 (20 آبان 1358) یادداشت شدیداللحنی از رئیس‌جمهور دریافت کردم که می‌گفت وقتی آمریکایی‌ها را از ایران بیرون آوردیم، میل دارم تمام دانشجویان ایرانی که در دانشکده‌ها به صورت تمام وقت ثبت‌نام نکرده‌اند، اخراج شوند. به بن (دادستان کل) بگو تا وسایل لازم را برای اجرای این قانون ایالات متحده فراهم آورد.
به رئیس‌جمهور گزارش دادم که دیوان عدالت با وجود مفرهای قانونی، اخراج دانشجویان ایرانی را مشکل می‌داند، و سپس فوراً به بن سری ویلتی دادستان کل تلفن زدم تا یادداشت رئیس جمهور را برایش بخوانم... در 10 نوامبر یک روز قبل از یادداشت کتبی رئیس‌جمهور خطاب به من پیرامون اخراج تمام دانشجویان ایرانی، آغاز اخراج تمام ایرانیانی را که به طور غیرقانونی در ایالات متحده می‌زیستند اعلام کردیم.
0
دو روز بعد رئیس‌جمهور دستور داد تا خرید نفت از ایران متوقف شود، دولت ایران نیز در مقابل فروش نفت به ایالات متحده را تحریم کرد. در پاسخ به گزارش‌های موجود حاکی از آمادگی دولت ایران برای بیرون کشیدن سپرده‌های موجود در بانک‌های آمریکایی، رئیس‌جمهور دستور داد تا تمام دارایی‌های رسمی ایران در آمریکا بلوکه شود. این اقدام طی یک فرمان اجرایی در 14 نوامبر (23 آبان 1358) اعلام شد و در مورد تمام دارایی‌های موجود در بانک‌های ایالات متحده و شاخه‌ها و شعبات خارجی اعمال گردید. دولت ایران 23 نوامبر 1979 (2 آذر 1358) اعلام کرد که بدهی‌های خارجی خود را پرداخت نخواهد کرد.
سپس علیه شاه در دادگاه عالی دولتی نیویورک دست به اقامه دعوی زد و خواهان 5/56 میلیارد دلار خسارت شد. در اجلاس چهارم دسامبر شورای امنیت ملی رئیس جمهور تصمیم گرفت تا مجازات‌های اقتصادی بیشتری علیه ایران صورت بگیرد.
تیم‌هایی از مقامات وزارت خارجه و خزانه‌داری مأمور شدند تا با یکدیگر مشورت کرده و اقدامات خود را با متحدانمان هماهنگ کنند. این طرح در نهایت در 7 آوریل 1980 به اعلام قطع روابط دیپلماتیک و تحریم اغلب صادرات و معاملات مالی با ایران منجر گردید.
1- اطلاعات ، 20آبان 1358، صفحه 12
2- کیهان ، 20آبان 1358، صفحه 3
