به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ صحبت‌های ظریف البته در حالی است که او در ادامه مدعی شده مردان دیپلماسی همان موقع هم پیش‌بینی این روز‌ها را می‌کرده‌اند. البته آن‌طور که جناب ظریف متوجه شده، رسیدن به توافقی بهتر از توافق فعلی، دشوار و حتی بعید و دور از ذهن بوده است.
تنها یک بار ملاحظه گفته‌های آقای دیپلمات، پرده از تناقضاتی برمی‌دارد که طرح‌شان از سوی یک دیپلمات عالیرتبه آن هم در گفت‌وگو با یک رسانه خارجی قدری دور از انتظار است. ظریف در حالی از غافلگیر نشدنش بابت خروج آمریکا از برجام سخن می‌گوید که تاکید می‌کند اگر دولتمردان می‌دانستند آمریکا از توافق هسته‌ای خارج می‌شود، سختگیری بیشتری در مذاکرات انجام می‌دادند.
ظریف در عین حال همچنان مدعی است که در هر صورت، در پایان فرآیند مذاکرات، توافق بهتری از آب درنمی‌آمد. این را اگر در کنار بخش نخست صحبت‌های وزیر خارجه - مبنی‌بر آنکه در صورت علم به خروج آمریکا از برجام، سختگیری بیشتری می‌کردیم- قرار دهیم، نتیجه منطقی، آن خواهد بود که درصورت سختگیری بیشتر، اساسا توافقی حاصل نمی‌شد. کمااینکه پیش‌تر، اعترافات با واسطه یا بی‌واسطه مسئولان دولتی بیانگر آن بود که در برخی موارد، خطوط قرمز نظام حفظ نشد تا توافق هسته‌ای محقق شود. خروجی این فرآیند بیانگر یک واقعیت است و آن اینکه برجام اساسا توافق مناسبی نبود، چراکه به‌رغم پیش‌بینی‌های ظریف و باقی رفقا درخصوص سرنوشت برجام، سختگیری کافی در آن به عمل نیامد و اگر می‌آمد، معلوم نبود امروز چیزی به نام برجام وجود می‌داشت.
فارغ از اینها باید گفت صحبت‌های ظریف در حالی است که 6 ماه پیش، معاون اول دولت مدعی شده بود خروج آمریکا از برجام باعث غافلگیری ما شد. در این صورت باید گفت یا جهانگیری در ماه‌های منتهی به انعقاد برجام در جریان جزئیات مذاکرات و پیش‌بینی‌های مرتبط با آن نبوده –که این تصور قدری دور از ذهن به نظر می‌رسد- یا آنکه چنین پیش‌بینی‌ای اساسا در دولت وجود نداشته و حرف‌های امروز جناب ظریف رنگ و بوی تازگی دارد؛ رویه‌ای که تقارن آن با برخی دیگر از اکت‌های وزیر خارجه این تصور را ایجاد می‌کند که گویا آقای دیپلمات قصد بازی با افکار عمومی و مخدوش کردن حافظه تاریخی جامعه را دارد. برای فهم این موضوع البته لازم نیست راه دوری برویم و نمونه آن را در همین مصاحبه هم می‌توان پیدا کرد.
ظریف در پاسخ به سوالی پیرامون SPV (کانال ویژه مالی اروپا) با بیان آنکه سیاست خارجی ما سیاست واکنش به اروپا نیست، تاکید می‌کند که ما هیچ‌وقت منتظر اروپا نبودیم و الان هم منتظر اروپا نیستیم. ظریف البته ترجیح می‌دهد اشاره خاصی به مواضع گاه و بیگاه خود و سایر مردان دستگاه دیپلماسی درباره زمان ثبت و راه‌اندازی SPV و نیز ضرب‌الاجل‌های چندین و چندباره مسئولان دولتی در این خصوص نداشته باشد و پاورچین‌پاورچین از کنار آنها رد شود؛ ضرب‌الاجل‌هایی که یک بار چند هفته بعد از خروج آمریکا از برجام، یک بار پیش از آغاز دور اول تحریم‌های آمریکا، بار دیگر روزهای منتهی به تحریم‌های چهارم نوامبر (13 آبان) و درنهایت پایان سال میلادی اعلام شده بودند و هر بار گفته می‌شد اروپا فقط و فقط تا فلان موعد فرصت دارد، والا ایران تصمیمی دیگر خواهد گرفت. امروز اما آخرین روز سال میلادی است و SPV درست در نقطه‌ای قرار دارد که 6 ماه پیش قرار داشت.
گزاره یادشده در سطور فوق را دست‌کم دو موضع‌گیری صریح دیگر وزیر خارجه هم اثبات می‌کند؛ نخست، گفته‌های ظریف به روزنامه خراسان مبنی‌بر آنکه هدف از برجام موضوعات اقتصادی نبود و اینکه کسی بگوید هدف برجام اقتصادی بود، با واقعیات همخوانی ندارد. دوم اظهارات 6 ماه پیش وزیر خارجه در جمع اعضای اتاق بازرگانی با این مضمون که از اول هم قرار نبود مشکلات بانکی توسط برجام حل شود و مشکلات بانکی مربوط به عدم شفافیت و عدم عضویت در FATF است. این دو اظهارنظر هم در نوع خود تا حد زیادی بدیع و خلاف گفته‌های پیشین است؛ گفته‌هایی که در این مدت بارها و بارها در رسانه‌ها منتشر شده و بازنشر مجددشان صرفا اسباب اطاله کلام است.
با این اوصاف اگر با همین دست‌فرمان به پیش برویم، هیچ بعید نیست چند ماه یا چند سال دیگر جناب ظریف مدعی شوند که نباید به اروپا و SPV دل می‌بستیم یا حتی FATF را می‌پذیرفتیم.
هر چه هست، یک وجه مشترک اساسی در مواضع متأخر سکاندار دستگاه دیپلماسی بدجور به چشم می‌آید؛ وجه مشترکی که می‌توان آن را در تلاش برای فرار از مسئولیت و تغییر صورت‌مساله مهم‌ترین پروژه‌های وزارت خارجه در سال‌های اخیر که از قضا نتایج درخشانی را هم به ارمغان نیاورده، صورت‌بندی کرد.
* گزارش از محمد جعفری
