به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ بعد از حادثه دلخراش دانشگاه آزاد اسلامی داحد علوم تحقیقات که سه شنبه گذشته 4 دی 97 منجر به کشته شدن 10 دانشجو و زخمی شدن 25 نفر از آنها شد، حواشی بسیار زیادی از زوایای مختلف به وجود آمد تا جایی که بحث‌ها به این سمت رفت که اصولا مکان یابی و جانمایی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات اشتباه بوده است.
مهدی بادپا دکترای زمین شناسی و مدرس دانشگاه گفت: این واحد دانشگاهی روی گسل شمال تهران و روی خط زلزله و مخاطرات طبیعی ساخته شده است و مسئولین دانشگاه آزاد باید در اسرع وقت با بررسی بحث پدافند غیرعامل، تمهیدات لازم برای کاهش ریسک ناشی از مخاطرات طبیعی را اتخاذ کنند.
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات معتبرترین و بزرگترین واحد دانشگاهی دانشگاه آزاد است که دارای تقریبا 50 هزار دانشجو و 1000 استاد است. این دانشگاه دارای بزرگترین کتابخانه دانشگاهی ایران با بیش از 1 میلیون کتاب و بزرگترین پارکینگ طبقاتی کشور است. هزینه های سازه ای زیادی نیز تاکنون در این مجتمع آموزشی انجام شده است اما متاسفانه در جانمایی و ساخت مجتمع های دانشگاهی، اصول زمین شناسی در آن لحاظ نشده و به‌دلیل تجمع جمعیت دانشجویی، کارکنان و اساتید، مسلما دارای شاخص ریسک پذیری بالایی است. عمده مخاطرات طبیعی که این واحد دانشگاهی را تهدید می کند و باید با دید کارشناسی در زمینه کاهش ریسک پذیری در آن مطالعه صورت گیرد به شرح زیر است:
۱- از آنجا که ساخت وساز در شیب بالای ۵ درجه خطرناک است، این دانشگاه با شیب‌های غیرمجاز در نقطه ارتفاعی در منطقه‌ای برف‌گیر و دارای یخ‌زدگی ساخته شده است در حالی که طبق اصول شهرسازی، محیط دانشگاه و اطراف آن حتما باید برای عبور پیاده، دوچرخه و خودرو شیب ملایم داشته باشد و به هیچ عنوان نباید در محیط ناهموار این‌چنینی اقدام به ساخت و ساز کرد. محدوده دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات از ارتفاعی 1600 متر در جنوب تا تراز ارتفاعی بالاتر از ۲۰۰۰ متری در شمال را در بر گرفته است که شیب زمین در برخی از مسیر محوطه این دانشگاه به بیش از 30 درجه می‌رسد، در حالی که برخلاف موازین شهرسازی سازه های دانشگاه در ارتفاع بالای 1800 متر بنا گردید. لذا حمل و نقل در این دانشگاه به‌دلیل شیب تند آن، به سختی همراه است به‌طوری‌که در روزهای غیر بارانی و برفی رفت آمد را برای همه آنهایی که به این دانشگاه مراجعه می‌کنند، سخت کرده است، تا چه رسد به مواقع بارندگی و برف که احتمال سوانح بسیار بالا خواهد بود.
علیرغم توپوگرافی خشن، شیب زیاد محوطه دانشگاه و ساخت و ساز در ارتفاع بالای 1800 متر، ریزش سنگ در مواقع بارندگی و یخ زدگی مسیر، زمین لغزش و گسیختگی زمین از دیگر مخاطرات طبیعی این واحد دانشگاهی است.
۲- بحث مغفولی که تا کنون کمتر به آن اشاره شد، بنای سازه های این دانشگاه و بویژه ساختمان مرکزی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات دقیقا روی گسل شمال تهران است.
متاسفانه باید اذعان کرد که تمام محدوده این دانشگاه روی گسل اصلی و لرزه زای شمال تهران واقع شده است و احداث فضاهای آموزشی در پهنه گسل‌های اصلی بر اساس مصوبه شورای‌عالی معماری و شهرسازی به‌طور کلی ممنوع است. لازم به ذکر است در حین احداث بنای دانشگاه در سال 1363 هرچند محدودیت ساخت در حریم گسل‌ها هنوز ابلاغ نشده بود، لیکن ساخت و ساز در ترازهای ارتفاعی بالاتر از ۱۸۰۰ متر خارج از ضوابط قانونی بود. از سوی دیگر با توجه به عکس های موجود در زمان احداث ساختمان های دانشگاه، ترانشه های موجود همگی گسل اصلی شمال تهران را نشان می دهد لیکن مهندسان و مسئولین وقت دانشگاه به این پدیده مهم بی توجه بودند و دستور ساخت ساختمانها را دادند!
برخلاف تصور عموم، هر قدر هم سازه های روی گسل اصلی مستحکم ساخته شوند، در مقابل گسیختگی زمین و زمین لرزه بزرگ تاب تحمل ندارند لذا تمرکز واحدهای جمعیتی مثل دانشگاه و بیمارستان در این محدوده خطرناک بوده و ریسک تلفات بالایی دارد. مسلما احداث تله کابین در واحد علوم و تحقیقات نیز فارغ از زیبایی یا مدرن سازی دانشگاه (بدون بحث درباره تعداد گسترده مراجعان دانشگاه از جمله دانشجویان، اساتید، کارکنان و ...) در مقابل زلزله آسیب پذیری و مخاطرات بالایی دارد که باید بدان توجه گردد.
با توجه به موارد فوق، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات کلکسیونی از مخاطرات طبیعی است لذا پیشنهاد می گردد مسولین دانشگاه تمهیدات لازم برای کاهش ریسک ناشی از مخاطرات طبیعی را اتخاذ کنند و با تشکیل کمیته ای برای کاهش ریسک پذیری و مقابله با مخاطرات طبیعی برای رفع آن چاره جویی کنند.
