به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، شماره جدید نشریه "یار دبستانی" به همت انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه تهران با موضوعات سیاسی - اقتصادی منتشر شد.
در بخشی از این نشریه سید احسان حسینی مسئول مرکز مطالعات انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه تهران در یادداتشی به ببرسی تحریم های نفتی و نحوه عملکرد وزارت نفت در دولت دوازدهم پرداخت.
دانلود فایل "شماره جدید نشریه یار دبستانی"
در ادامه میتوانید متن کامل یادداشت سید احسان حسینی را بخوانید؛
بن بست تکنوکراسی در صنعت نفت
تحریم های نفتی، میزان صادرات نفت کشور روندی نزولی به خود گرفت که این موضوع با توجه به وابستگی شدید بودجه دولت به درآمدهای نفتی، زنگ خطری جدی را برای دولت به صدا درآورد. اما در این بین سکوت وزارت نفت به عنوان متولی اصلی فروش نفت کشور نگرانی ها را درباره اثرگذاری تحریم های نفتی بر معیشت مردم بیش از گذشته افزایش داد. بررسی مواضع و اظهارات مسئولین وزارت نفت در دولت یازدهم و دوازدهم نشان میدهد که تنها راهکار این وزارتخانه برای جلوگیری از اثرگذاری تحری مهای نفتی آمریکا اسراتژی افزایش خام فروشی است.
شکست استراتژی زنگنه برای مقابله با تحری مهای نفتی
در واقع مسئولین وزارت نفت معتقدند که ایران باید به قدری بازار فروش نفت خام خود را گسرش دهد که حذف ایران از این بازار برای آمریکا امکان پذیر نباشد. در این استراتژی ما باید انقدر نفت خام بفروشیم که کشور دیگری نتواند جای خالی ما را در بازار جهانی پر کند بدین صورت کسی جرئت تحریم ایران را پیدا نمیکند.
بررسی عمکلرد بیژن زنگنه حاکی از این واقعیت است که تمامی تلاش وزارت نفت در این 6 سال متمرکز بر افزایش میزان تولید و صادرات نفت خام بوده است؛ راهبردی که نه تنها تاثیری در خنثی سازی تحریم های نفتی نداشته بلکه نتیجه معکوس داده و اثرگذاری تحریم ها را بر اقتصاد کشور افزایش داده است. شاید بتوان عدم توسعه صنایع پالایشی کشور در این دوره و دورههای قبلی مسئولیت زنگنه را نیز ناشی از خطای راهبردی او در درک تحریم های نفتی و نقش صنعت نفت ایران در پیشرفت و توسعه کشور دانست.
بررسی رویکرد کشورهای توسعه یافته در صنعت نفت حاکی از اهمیت توسعه پالایشگاهها و تولیدفرآورد ههای نفتی بوده که علاوه بر ایجاد ارزش افزوده؛ اشتغال فراوانی را نیز به ارمغان می آورد؛ علاوه بر این به دلیل تنوع بازار فرآوردهها در سمت خریداران و عرضه کنندگان و همچنین کوچک بودن حجم محموله های مبادله شده و عدم شناسایی و تفکیک پذیری فرآوده های تولید شده از نفت های مختلف، برخلاف نفت خام امکان تحریم پذیری فرآورده های نفتی توسط سایر کشورها وجود ندارد. اما متاسفانه رویکرد وزارت نفت در افزایش میزان خام فروشی نه تنها مانع افزایش بهره بری از منابع نفتی کشور شده بلکه با افزایش وابستگی فروش نفت ایران به بازارجهانی، اثرگذاری تحریم های نفتی را نیز افزایش داده است.
افت شدید میزان صادرات نفت کشور در سایه انفعال وزارت نفت
در این بین اخبار و آمار منتشر شده توسط منابع معتبر نشان می دهد که پس از خروج آمریکا از برجام تا کنون میزان صادرات نفت ایران بیش از یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته است که این موضوع نتیجه سیاست نادرست وزارت نفت در این چند سال بوده است. در این راستا رویترز مدعی شده است که صادرات نفت خام ایران در هفته اول اکتر (مهرماه) تا 1.1 میلیون بشکه در روز سقوط کرده است. در این بین اظهارات محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه در روز 12 آذر در گرامیداشت معلولان پرده از عملکرد منفعلانه وزارت نفت در مواجهه با تحری مهای نفتی برداشت. اظهاراتی که اندکی پس از انتشار در فضای رسان های به طرز عجیبی از خروجی همه رسانه ها پاک شد. نوبخت در این اظهارات گفت: «امسال فروش نفت ایران نسبت به سال گذشته از دو و نیم میلیون بشکه در روز به یک میلیون بشکه کاهش پیدا کرده است.»
اظهارات نوبخت در روز گرامیداشت معلولان اعترافی تلخ از شکست استراتژی صنعت نفت کشور در زمان مسئولیت بیژن زنگنه بوده چرا که در طول دوران مدیریت زنگنه عدم توسعه صنایع پالایشی و افزایش وابستگی به بازارنفت اکنون وضعیت را به گونه ای رقم زده که کشور با چالش های جدی مواجه شود. با خروج آمریکا از برجام و شکست کامل اسراتژی زنگنه حال وزارت نفت در انفعال کامل به سر میرد و عزم و اراده ای کافی برای اجرای هیچ راهکاری را ندارد. در این بین حتی تنها راهکار مطرح شده توسط کارشناسان برای خنثی سازی تحریم های نفتی (عرضه نفت در بورس) نیز به خاطر عدم پیگیری وزارت نفت به درستی اجرایی نشده است.
عرضه نفت در بورس و توسعه صنایع پالایشی راهکار مقابله با تحریم‌ها
عرضه نفت در بورس و مشارکت بخش خصوصی در صادرات نفت از جمله راهکارهای موثر برای دورزدن تحری مهای نفتی به شمار می آید. کارشناسان معتقدند که دلیل اثرگذاری تحریم های نفتی به مدل سنتی فروش نفت کشور بازمیگردد. در این مدل فروش نفت کشور توسط یک عرضه کننده یعنی امور بین الملل شرکت ملی نفت به تعداد محدودی از پالایشگاه های شناخته شده و در قالب محموله های بزرگ به فروش میرسد که رهگیری و شناسایی ان برای امریکا بسیار آسان است. در نتیجه راهکار مقابله با تحریم های نفتی تنوع سازی در روشهای فروش و تعداد عرضه کنندگان و خریداران و کوچک سازی حجم محموله های فروخته شده است. بدین صورت در بلند مدت کشور باید به سمت توسعه صنایع پالایشی حرکت کند و در میان مدت و کوتاه مدت نیز میتوان با عرضه نفت در بورس و استفاده از توانمندی بخش خصوصی بخش قابل توجهی از میزان افت صادرات نفت کشور را جبران کرد.
همچنین عرضه نفت در بورس خود زمینه رشد و توسعه صنایع پالایشی را فراهم کرده و قدم به قدم از وابستگی کشور به بازار جهانی نفت کم می کند. همچنین در صورت حمایت از عرضه نفت در بورس و توسعه آن و زمینه سازی برای ورود سایر کشورهای منطقه در بورس انرژی، بورس ایران در آینده میتواند به مرجع قیمت گذاری نفت تبدیل شده و ایران به عنوان اولین دارنده منابع هیدروکربوی به هاب انرژی منطقه تبدیل شود. لازم به ذکر است که عرضه نفت در بورس و مشارکت بخش خصوصی و توسعه صنایع پالایشی از جمله سیاست های کلی اقتصادی مقاومتی هستند که تاکنون عزم کافی در وزارت نفت برای اجرای آنها وجود نداشته است. باید دید که آیا تکنوکرات های وزارت نفت اقدامی اساسی برای اجرای و به ثمررسانی آنها میکنند؟
