به گزارش سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ با گذشت چند ماه از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، حالا چشم امید مسئولین دولتی برای بی اثر شدن تحریم های بانکی آمریکا به اینستکس دوخته شده است. حتی اگر ساز وکار اینستکس تاثیری در کاهش اثرات تحریم ها داشته باشد، بنا بر گفته ی بسیاری از کارشناسان و حتی مقامات کشورهای اروپایی، این سامانه به تنهایی نمی تواند موانع تجارت با کشور های اروپایی را از سر راه بردارد. در عوض کارشناسان بانکی معتقد اند برای بی اثر کردن تحریم های بانکی آمریکا، باید از روش های دیگری مانند پیمان های پولی دوجانبه، ایجاد سامانه های پیام رسان مالی جایگزین سوئیفت و سامانه بلاکچین یا زنجیره بلوک استفاده کرد.
اینتکس بی اثر در برابر تحریم ها
یکی از دلایلی که نشان می دهد اینستکس به تنهایی نمی تواند تحریم های بانکی آمریکا را بی اثر کند این است که به گفته ی مقامات اروپایی، این سامانه فقط برای کالاهایی مانند غذا و دارو است که در لیست تحریمی آمریکا قرار ندارند و قبل از این هم مشکل چندانی برای واردات این کالاها وجود نداشته است. بنابراین باید برای مقابله با تحریم های بانکی و تجارت در زمینه های گوناگون از روش های دیگر استفاده کرد.
بیشتر بخوانید// برجام زیر پای INSTEX
دلیل دیگر این است که در این توافق، فقط سه کشور اروپایی؛ یعنی انگلیس، آلمان و فرانسه وجود دارند، درنتیجه این ساز و کار،تجارت با سایر کشورهای اروپایی را تضمین نمی کند. همچنین دلایل دیگری نیز وجود دارد که نشان می دهد، این ساز و کار به تنهایی مشکل مبادلات بانکی را حل نمی کند. برای حل مشکلات بانکی،کارشناسان روش های جایگزینی را به بانک مرکزی پیشنهاد کرده اند که براحتی می تواند بیشتر تحریم های بانکی را بی اثر کند.
تغییر در پیام رسان‌های مالی
یکی از این روش ها جایگزین کردن سامانه سوئیفت با سامانه های پیام رسان دیگر است. سوئیفت یکی از قدیمی ترین سامانه های پیام رسان بانکی است که از طریق انتقال پیام های بانکی، بین بانک های دنیا ارتباط برقرار می کند. اما از آنجا که در سال های اخیر، کشورها متوجه جاسوسی و رصد اطلاعات این سامانه پیام رسان توسط آمریکا شده اند، سعی کرده اند با بومی سازی سامانه های پیام رسان مالی از رصد تراکنش های مالیشان توسط سوئیفت مصون بمانند. در این راستا کشورهای چین، روسیه، هند و حتی کشورهای اروپایی هریک سامانه های پیام رسان بومی خود را ایجاد کرده اند و سعی می کنند پیام رسانی مالی خود را از طریق این سامانه ها انجام دهند. در واقع علت اصلی اینکه بسیاری از بانک های خارجی با بانک های ایرانی همکاری نمی کنند نیز همین نکته است که سرویس های اطلاعاتی آمریکا با رصد روزانه سرور سوئیفت، تراکنش های مالی ایران با بانک های خارجی را رصد می کند و علیه بانک هایی که با ایران مبادلات بانکی انجام می دهند جریمه های سنگین وضع می کند. بنابر این اکثر بانک ها از ترس این جریمه ها جرئت همکاری با بانک های ایرانی را ندارند.
بیشتر بخوانید//سایه سنگین تجربه کانال خرید برجام بر روی INSTEX
برای حل این مشکل، کارشناسان راه حل های بسیار متنوعی پیشنهاد داده اند. یکی از این راه حل ها این است که برای انجام مبادلات بانکی از سامانه های پیام رسان مالی سایر کشورها برای انجام مبادلات بانکی استفاده کنیم. همچنین میتوان دیگر کشورها را ترغیب کرد تا برای انجام مبادلات از سامانه پیام رسان سپام استفاده کنند. پیام رسان سپام سامانه ای است که بعد از تحریم های ثانویه بانکی آمریکا در داخل کشور ایجاد شد و توانست به عنوان جایگزین سوئیفت، ارتباط بانک های داخلی و برخی بانک های خارجی را برقرار کند. با انجام این قبیل کارها کارها دست آمریکا از رصد و شناسایی بانک های خارجی که با ما همکاری می کنند، کوتاه می شود و درنتیجه بانک های خارجی بدون ترس از جریمه های سنگین آمریکا، مبادلات بانکی با ما را از سر بگیرند.
پیمان های پولی؛ راه حلی برای دور زدن تحریم ها
یکی دیگر از راه های بی اثر کردن تحریم های بانکی انعقاد پیمان های پولی دو یا چند جانبه با کشورهایی است که بیشترین همکاری را با آنها داریم. اگر این پیمان های پولی با ارزهای محلی کشورمان و کشور طرف قرارداد انجام بگیرد، موجب می شود که اولا سلطه دلار برمبادلات بانکی و در سطح جهان کاهش یابد، دوما کشورها می توانند بدون ترس از جریمه های آمریکا ما همکاری داشته باشند. سوما ارزش پول ملی یعنی ریال به وسیله ی پیمان های پولی ارتقا پیدا می کند. البته موفقیت در استفاده از پیمان های پولی در گرو این است که سامانه سوئیفت از انجام مبادلات بانکی کنار گذاشته شود.
هرچند که بانک مرکزی در ماه های اخیر با سفر به کشورهایی مثل عراق و سوریه و مذاکره در زمینه مبادلات بانکی با ارزهای محلی قدم های خوبی را برداشته است، اما با توجه به شرایط تحریمی کشور، باید این پیمان های پولی با سایر کشورها منعقد شود. همچنین هنوز در بسیاری از مبادلات بانکی خارجی و حتی داخلی از سامانه سوئیفت استفاده می شود که باعث می شود تحریم های بانکی آمریکا موثر واقع شود. بنابراین بانک مرکزی و سایر نهادهای متولی باید در زمینه انعقاد پیمان های پولی دوجانبه و چندجانبه با کشورهای مختلف و کاهش استفاده از سوئیفت فعالانه تر عمل کنند.
*گزارش از علی حائری
