امروز دیگر علم و تجهیزات‌مان عاریه‌ای نیست

به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ نیروی دریایی ایران امروز بعد از 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، نه‌تنها می‌تواند در آب‌های آزاد حضور پیدا کند و اقتدار ایران را به‌رخ جهانیان بکشد، بلکه دیگر نیازی به خرید تجهیزات مورد نیازش از دیگر کشورها ندارد و می‌تواند کنار تعمیر تجهیزات مختلف، دست به ساخت ناوشکن و زیردریایی بزند، اقدامی که برای اولین بار در سال 88 و جلو چشمان بهت‌زده دنیا با رونمایی از ناو جماران رنگ واقعیت به خود گرفت و ایران بعد از آن جزو معدود کشورهایی شد که به این تکنولوژی دست پیدا کرده است، موضوعی که پیش از انقلاب اسلامی نه‌تنها برای دنیا بلکه برای خود دانشگاهیان و نظامیان آن دوران نیز همانند یک رویای دست‌نیافتنی بود.ساخت انواع ناو و زیردریایی در کلاس‌های مختلف و اعزام آنها در قالب ناوگروه به کشورهای حاشیه خلیج فارس و حتی کشورهای دورتر و بعضا اروپایی نشان داد که می‌توان به آنچه رویای دست‌نیافتنی می‌نماید، دست یافت.حال به‌بهانه چهل‌سالگی انقلاب به‌سراغ امیر دریادار حبیب سیاری، فرمانده سابق نیروی دریایی رفتیم تا نظر او را درباره مسیر طی‌شده در این سال‌ها جویا شویم که در ادامه این گفتگو را که ویژه نامه چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی مجله سروش آن را منتشر کرده می‌خوانید:

**  در گفتگویی در سال 88، اعلام کردید که «تفاوت ما با دیگران در حوزه ساخت ناوشکن در این است که دیگران برای این مساله کمک فکری می‌گیرند، اما ما این کار را هم انجام نمی‌دهیم»، دراین‌باره صحبت کنید.
ما کشوری هستیم که تمام تجهیزات‌مان پیش از انقلاب اسلامی ساخت کشورهای دیگر بوده است، اما امروز که انقلاب کرده و روی پای خودمان ایستاده‌ایم و می‌گوییم می‌خواهیم کشوری مستقلی بوده و عزت داشته باشیم، قطعا دیگر نمی‌توانیم برای تامین تجهیزات‌مان دست‌مان را جلو سایر کشورها دراز کنیم. امام در اول انقلاب فرمودند که «بدانید در چرخه تامین تجهیزات نیازمندی‌های نظامی به ما هیچ کمکی نمی‌کنند و باید روی پای خودمان بایستیم»، ولی همان دوران برخی گفته بودند که «ما این کار را بلد نیستیم» و امام در جواب گفتند «مگر آنهایی که الان این تجهیزات را می‌سازند، در ابتدا صنعتگر بوده‌اند؟ شما هم بروید و بسازید» و همین حرف باعث شد که ما روی پای خودمان بایستیم و زمانی که در 30/11/88 ناوشکن جماران را به الحاق نیروی دریایی در آوردیم، نشان دادیم که حرکت بسیار بزرگی را انجام داده‌ایم.

در سال 76 و زمانی که بنده در بندرعباس به‌عنوان جانشین منطقه حضور داشتم، نمایشگاهی را برگزار کردیم و رهبری نیز در دیدار از این نمایشگاه عنوان کردند که «چرا نیروی دریایی دست به ساخت ناوشکن نمی‌زند؟ نیروی دریایی ناوشکن بسازد و خوبش را هم بسازد و ناوشکن با توانمندی همراه بردن موشک و بالگرد را بسازد»، از سال 76 تا 88 یعنی در طول 12 سال ما توانستیم ناوشکن خودمان را به نیروی دریایی الحاق کنیم.البته باید بگویم که تا سال 85 یک نیم‌نگاهی به تأمین برخی از تجهیزات به بیرون از کشور وجود داشت و به همین دلیل ساخت ناوشکن طولانی شده بود، در حالی که در همان سال رهبری فرمان دادند که ساخت ناوشکن را تمام کنیم و بعد از این فرمان پای کار آمدیم و ساخت گیربکس ناوشکن که اصلا در ایران سابقه تولید آن را نداشتیم، به شرکتی در اصفهان محول کردیم که مرد مسنی هم در آنجا فعالیت می‌کرد و بعد از صحبت‌های ما با این شرکت، عنوان کرد که ساخت این گیربکس کاری ندارد و آن را می‌سازد، همچنین شفت ناوشکن را هم که 27 متر طول دارد و نیازمند آلیاژ خاصی هم است خودمان ساختیم، ساخت پروانه ناوشکن را که به‌خاطر زاویه خاصی که دارد، کار حساس و سختی به‌شمار می‌رود نیز خودمان ساختیم و توانستیم ظرف 2 سال ساخت ناوشکن را به‌طور کامل تمام کنیم و رهبری در روز الحاق ناوشکن آمد و گفتند «من برای الحاق ناوشکن نیامده‌ام، بلکه برای این آمده‌ام که همت جوانان این کشور در این زمینه به سرانجام رسیده است.» نکته مهم در بحث ساخت تجهیزات نظامی این است که ما از نظر ساخت دو راهکار بیشتر نداریم؛ یعنی یا باید دست به مهندسی معکوس بزنیم و یا اینکه خودمان ایده داشته باشیم، البته مهندسی معکوس یعنی اینکه از فکر دیگران استفاده کنیم اما داشتن ایده به این معنی است که خودمان فکر و طراحی داشته باشیم، هرچند که در ابتدا به‌خاطر نیاز کشور، به مهندسی معکوس متکی بوده‌ایم، اما به‌مرور زمان خودمان به جایگاهی رسیدیم که الان ایده و فکر داریم.

**  در ساخت باتری‌های زیردریایی از مهندسی معکوس کمک گرفته‌ایم؟
ما در سال 70، 71 و 72، 3 زیردریایی از روسیه خریدیم که باتری آنها عمر 2ساله داشت و وقتی این 2 سال تمام شد، عنوان کردند که «دیگر باتری نداریم» و همین مساله باعث شد که ظرف کمتر از 2 سال توانستیم با نیروی انسانی حاضر در نیروی دریایی، وزارت دفاع و دانشگاه‌ها باتری‌ای بسازیم که عمر 4ساله داشته باشد و باتری‌مان نیز کاملا بومی بوده است.

**  در آن زمان خبری منتشر شد که یک هیات پاکستانی و هندوستانی نیز به ایران آمدند تا از نزدیک شاهد ساخت باتری‌ها باشند، دراین‌باره توضیح دهید.
آنها برای این حضور داشتند که ما این کار را چطور انجام دادیم و تعجب پاکستانی‌ها و هندوستانی‌ها هم جالب بود. البته در سال 86 رهبری بحث حضور در دریای آزاد را مطرح کردند و به همین دلیل نیز ما دیپلماسی دریایی را ایجاد کردیم، در همان زمان ما کمی جرات نیز به‌خرج دادیم و علاوه بر اعزام ناوشکن‌ها که روی سطح آب حرکت می‌کردند، زیردریایی یونس را نیز فرستادیم که 80 روز در خلیج عدن حضور داشت و زمان بازگشتش مصادف شد با حضور رهبری در بندرعباس در سال 90 و به همین دلیل پرسنل زیردریایی را درخدمت رهبری آوردیم و ایشان نیز فرمودند که «حضورتان در منطقه برای دیگران الهام‌بخش است و علی‌رغم اینکه آنها می‌دانند ما قصد حمله به کشوری را نداریم، اما همانند زنبور شروع به جوش‌وخروش می‌کنند و دلیل آن هم این است که حضور شما برای دیگران الهام‌بخش است و می‌دانند که شما الان به جایگاهی رسیده‌اید که زیردریایی‌تان در دریای سرخ حضور دارد و به همین دلیل دیگران از شما الهام خواهند گرفت» ، البته ما همان زیردریایی را به بندر سریلانکا اعزام کردیم که در طول مسیر به بندر هند رسید و همان جا هندی‌ها از ما سوال کردند که واقعا این زیردریایی را خودمان آماده و نگهداری می‌کنیم. آنها از این مساله تعجب کرده بودند و سریلانکایی‌ها هم تعجب کرده بودند.

زیردریایی غدیر جزو زیردریایی‌های بسیار کوچکی محسوب می‌شود، به‌حدی که یک نفر نمی‌تواند به‌طور کامل در آن بایستد و زمانی که این زیردریایی را به پاکستان فرستادیم، آنها از اینکه ما چطور تا کشورشان دریانوردی کردیم، تعجب کرده بودند و همین مساله ما را به‌سمت ساخت زیردریایی فاتح سوق داد. طراحی فاتح را کاملا داخل کشور انجام داده‌ایم، البته تناژ این زیردریایی در سایر کشورها نیز وجود دارد و علی‌رغم اینکه ساخت آن چندین سال به‌طول انجامید، اما هیچ مشکلی ندارد؛ چرا که ساخت ناوشکن نیز 12 سال زمان برد، اما سرانجام آن را ساختیم، درباره فاتح نیز 10 سال زمان برده است، اما الان خط تولید آن را راه‌اندازی کرده‌ایم.

** امیرخانزادی در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که ساخت اولین زیردریایی 12 سال زمان برد، اما الان در طول 18 ماه این کار را انجام می‌دهیم، دراین‌باره صحبت کنید.
قطعا این اتفاق می‌افتد و حتی اگر مهندسی معکوس نیز انجام شود، سعی و خطا در آن وجود دارد، حال اگر بخواهیم محصولی را تولید کنیم که نمونه دیگری ندارد، قطعا در آن سعی و خطا رخ می‌دهد ولی الان به این نقطه رسیده‌ایم که اگر وسایل مهیا باشد، در طول 18 ماه می‌توانیم یک زیردریایی را بسازیم، درباره ناوشکن نیز همین‌طور است و اگر بودجه فراهم باشد می‌توان ظرف 2 یا نهایتا 3 سال یک ناوشکن جدید ساخت.

**  با وجود اینکه تا الان پیشرفت‌های زیادی را در صنایع نظامی داشته‌ایم، اما عده این شبهه را ایجاد می‌کنند که « اگر انقلاب اسلامی هم ایجاد نمی‌شد ما چنین پیشرفت‌هایی را به‌فراخور گذشت زمان داشتیم»، در این زمینه توضیح دهید.
عده‌ای می‌گویند « اگر انقلاب نبود ما الان دارای جنگنده f-35  بودیم» ، این حرف درستی است اما نکته مهم این است که دیگر این هواپیما متعلق به خودمان نبود، در حالی که ما امروز به این افتخار می‌کنیم که تحت سلطه دیگران نبوده و نوکر دیگران نیستیم و تجهیزات‌مان نیز متعلق به خودمان بوده و به‌نوعی عاریه‌ای نیست، حال اگر تجهیزات یا آموزش‌مان عاریه‌ای باشد، دیگران آموزش خودشان را به ما یاد می‌دهند، به‌طور مثال وقتی یک استاد خارجی به دانشجویان آموزش می‌دهد، ضمن اینکه علم را منتقل می‌کند، ارزش و فرهنگ خودش را نیز منتقل می‌کند و این مساله طبیعی است، در حالی که ما امروز در بحث علم و آموزش نیروی انسانی به‌روی پای خودمان ایستاده‌ایم، همچنین در بحث ساخت تجهیزات مورد نیاز نیز حتی اگر عیب‌های زیادی داشته باشیم باز برای خودمان است و گلوگاهی در آن وجود ندارد.در حقیقت اگر آموزش و علم و تجهیزات عاریه‌ای باشد، علی‌رغم اینکه به‌وسیله همه آنها امنیت به دست می‌آمد، اما وقتی آنها عاریه‌ای باشند، امنیت نیز عاریه‌ای خواهد شد، به‌عبارت دیگر با این کار کشور همانند گاو شیردهی می‌شد که در مقابل شیردهی می‌توانست به تجهیزات دست پیدا کند، در حالی که من ایرانی هیچ‌گاه این را قبول نمی‌کنم که نوکر دیگران باشم و در مقابل تجهیزات مورد نیازم را به دست بیاورم، بلکه می‌خواهم روی پای خودم بایستم.سوال من از نسل جوان این است که؛ حاضرند همه امکانات را داشته باشند، اما نوکر دیگران شوند؟ قطعا جوانان ما این را قبول نمی‌کنند، البته ما دشمن نیز زیاد داریم و علتش هم این است که ما از استقلال، خودکفایی و سلطه‌ناپذیری حرف می‌زنیم، در حالی که اگر مانند قبل از انقلاب مشکلی با بسیاری از موضوعاتی که به عزت و استقلال‌مان مربوط می‌شود، نداشته باشیم، در زمینه تامین تجهیزات هم مانعی وجود ندارد.

نکته قابل توجه درباره پهلوی این است که تمام ارکان تصمیم‌گیری کشور در آن دوران در دست خارجی‌ها بود، نه اینکه صرفا تنها در ارتش این‌گونه باشد، بلکه در وزارت دارایی، اقتصاد، امور خارجه و... همه تصمیم‌گیری‌ها در اختیار خارجی‌ها بود، در حالی که الان دیگر این‌گونه نیست و ملت هم دیگر تصمیم‌گیری برای ما از سوی خارجی‌ها را قبول نمی‌کند.

** در حالی که قطعا در گذشته به‌خاطر عاریه‌ای بودن تجهیزات‌مان، عدم اعتماد به نفس نیز ایجاد شده بود، آیا بعد از انقلاب اسلامی اعتماد به نفس از مراکز دانشگاهی ما بیرون آمده یا اینکه نیرویی مانند نیروی دریایی دارای مرکز جهادی مستقلی است که نیازهایش را برآورده می‌کند؟
اگر می‌گوییم که امروز خط تولید ناوشکن داریم، شاید صرفا همانند یک خط تولید نگاه شود، اما نیروی پشتیبان این خط تولید، یک دانشگاه است، یعنی ناوشکن پل عملیات و مخابرات و هدایتش یک دانشگاه است، بخش‌های مخابرات، سامانه موشک‌انداز و رادار و... یک ناو موشک‌انداز نیز یک دانشگاه است، این‌که ما عنوان می‌کنیم امروز ناوشکن، ناو موشک‌انداز، هواپیما، تانک و... ساخته شده قطعا حاصل فعالیت تنها نیروی دریایی، هوایی و پدافند نیست، البته درست است که ما متخصصین اثرگذار داریم اما کنار آنها صنایع وزارت دفاع و کنار آن نیز اساتید علمی را در دانشگاه‌های صنعتی مانند صنعتی شریف، اصفهان، شیراز و... داریم که پای کار هستند، در حقیقت دانشگاه‌های زیادی با ما در ارتباط هستند و دانشجویانی را داریم که پروژه‌های‌شان را ما تعریف می‌کنیم، یعنی یک مجموعه علمی در کشور دست به دست هم می‌دهند که امروز می‌توانیم رادار، سامانه پدافند هوایی، پروانه، گیربکس و... را بسازیم.

در حالی که در زمان ساخت اولین گیربکس برای ناوشکن به اصفهان رفته بودیم و تنها همین یک شرکت بود که کار ساخت آن را انجام می‌داد، اما امروز در کرج و مشهد نیز این گیربکس‌ها ساخته می‌شوند.

** چرا استفاده از دانشگاهیان تنها در صنایع نظامی محقق شده است، اما در وزارت نفت و... این اتفاق نیفتاده است؟
اخیرا مقام معظم رهبری در صحبت‌هایشان با دانشجویان اعلام کردند که نیروهای مسلح را ایشان هدایت می‌کند و این جمله معنی‌اش این است که در نیروهای مسلح با هدایت رهبری نگاه به درون کشور قوی و نهادینه شده است و یک نوع مدیریت به‌عنوان مدیریت جهادی در این بخش حاکم است. زمانی که مدیریت جهادی را تعریف می‌کنیم، شاخصه‌هایش با مدیریت تفاوتی دارد؟ خیر، سازماندهی، برنامه‌ریزی، تخصیص منابع، نظارت و کنترل همگی شامل مدیریت می‌شود، اما ما کلمه جهادی را به مدیریت اضافه می‌کنیم و همین کلمه جهادی وجه تمایز نوع مدیریت محسوب می‌شود، در حقیقت زمانی که نگاه درون قوی باشد به روند کارها کمک خواهد کرد. بنده هیچ کسی را زیر سوال نمی‌برم اما در بسیاری از موارد هنوز نگاه به بیرون وجود دارد، یعنی هنوز به‌دنبال علم عاریه‌ای هستند، اما ما هر جا که قطع امید کردیم، موفق شدیم.

یکی از مسایلی که در حوزه نظامی وجود دارد، بحث تعمیر تجهیزات است؛ به‌طور مثال زیردریایی کلاس طارق فرمول تعمیرات دارد و بنا به نوع تجهیزات 3، 7 و 10 سال که می‌گذرد، باید وسیله مورد تعمیر قرار گیرد، با این حال زمانی که این زیردریایی‌ها را خریداری کردیم، در دوره اول تعمیر نشد و دور دوم نیز این اتفاق نیفتاد و عمق تعمیرات آن زیاد شد، از سوی دیگر کشوری که این زیردریایی‌ها را به ما داده بود و قرار بود در تعمیرات نیز کمک کند، نه‌تنها این کار را انجام نداد بلکه در دوران اوج تحریم از ایران رفت و نقشه‌ها و قطعات را نیز با خود برد و همین زیردریایی در حوض خشکی که تعمیرات آن را شروع کرده بودیم، ماند؛ زمانی که رهبری در 30/11/88 برای الحاق ناوشکن جماران آمده بودند از کنار حوض خشک این زیردریایی عبور کردند و از بنده درباره چرایی حضور این زیردریایی در آنجا سوال کردند و من نیز شرایط را توضیح دادم و عنوان کردم که  « با رفتن این شرکت دست‌مان خالی است»، ایشان فرمودند « به‌درک که رفتند، خودمان همت و غیرت داریم بروید و جوانان را به‌کار بگیرید و زیردریایی را راه بیندازید» ؛ باور کنید یک سال طول نکشید که این زیردریایی آماده ماموریت شد و این کار نیز از سوی جوانان، دانشگاه‌ها و صنایع انجام شد، در حقیقت اعتماد به نفس همین جا ایجاد می‌شود، اما آن عمل عاریه‌ای اعتماد به نفس ندارد و نقطه قوت نیز در این نقطه است، به‌عبارت دیگر باید به این مساله که مغز جوانان ایرانی از مغز جوانان دیگر کشورها نه‌تنها کمتر نیست، بلکه بیشتر هم است، اعتقاد داشته باشیم.همچنین علم در کشور ما سابقه زیادی دارد و دانشمندانی که ما در تاریخ داشته‌ایم این مهم را تایید می‌کنند، ما در حوزه‌های مختلف پزشکی، ادب، فلسفه، نظامی و... دانشمندانی را در طول تاریخ داشته‌ایم، در حالی که برخی از کشورهایی که امروز برای کل دنیا ادعا دارند، سن کشورشان به‌اندازه سن وزیر خارجه‌شان است! در حالی که کشوری مانند ایران با این سابقه هویت تاریخی قطعا توانمندی‌اش از بسیاری از کشورها بیشتر است که البته برای نشان‌دادن آن نیازمند اعتماد به نفس هستیم که باید آن را تقویت کنیم؛ ما ملت قوی و ریشه‌داری هستیم و به هرچه بخواهیم، می‌توانیم دست یابیم و امروز نیز باید بگوییم که ما می‌توانیم دیگر همانند گذشته گاو شیرده نباشیم.

** به‌نظر شما وجود اعتماد به نفس می‌تواند ما را به ناوهواپیمابر نیز برساند؟
اعتقاد داریم همان‌طور که زیردریایی را نمی‌توانستیم بسازیم اما امروز این کار را کرده‌ایم، ناوشکن نداشتیم اما امروز خودمان می‌سازیم و تنها با یک جمله رهبری ناو موشک‌انداز ساخته‌ایم، الان هم می‌توانیم این مساله را محقق کنیم.به‌خاطر دارم در سال 77 در دریای خزر یک کشور شمالی ما را برای شرکت در یک رزمایش دریایی دعوت کرد و ما هیچ وسیله‌ای جز چند ناو آموزشی کوچک نداشتیم و آن کشور نیز از این مساله مطلع بود و شاید قصدش نیز این بود که ما بگوییم چون تجهیزات نداریم، نمی‌توانیم شرکت کنیم، از سوی دیگر شرکت در رزمایش‌ها حتما باید مصوبه فرماندهی کل قوا را دارا باشد و زمانی که این مساله به‌عرض رهبری رسید، ایشان فرمودند که « تجهیزاتی برای شرکت در این رزمایش وجود ندارد و حتما این کشور می‌خواهد نیروی دریایی را تحقیر کند، به همین دلیل بروید ناو را از جنوب راه بیندازید و از طریق دریای سرخ، مدیترانه و خلیج بنگال به دریای خزر برسید و در رزمایش شرکت کنید و از تحقیر نیز خارج شوید» ، و ما نیز این کار را کردیم و زمانی که به خلیج بنگال رسیدیم چون این خلیج در اختیار آنها بود و باید برای عبور از آن مجوز می‌گرفتیم، به ما مجوز ندادند و رهبری فرمودند « بنده به شما نگفتم که می‌خواهند شما را تحقیر کنند» ، بعد فرمودند « همین ناو را به قطعات کوچک تبدیل کنید و از طریق تریلی به انزلی ببرید و از آنجا شرکت کنید» که امکان این مساله وجود نداشت و بعد از آن رهبری فرمودند « خب، وقتی نمی‌شود دیگر نمی‌توان کاری کرد، اما حالا که هم غیرت دارید و هم همت، بروید خودتان ناو بسازید.»

بعد از این حرف ایشان، در سال 82 ناو موشک‌انداز کلاس پیکان در دانشگاه نوشهر به‌دست توانمند رهبری به نیروی دریایی الحاق شد، البته کسی باور نمی‌کرد که در مدت 5 سال بتوانیم این ناو را بسازیم، روی ناو هم نوشته بودیم «پیام دلیران به دشمن برید، که پیکان دیگر بیامد پدید»، 3 سال بعد نیز دومین ناو موشک‌انداز به‌اسم جوشن را به نیروی دریایی فرستادیم و در سال 88 نیز سومین ناو به‌نام درفش به نیروی دریایی الحاق پیدا کرد، البته 3 سال بعد هم ناوشکن دماوند را تحویل دادیم.نکته قابل ذکر این است که تمام این تجهیزات را همین جوانان در نیرویی دریایی، صنایع و دانشگاه‌ها ساختند، زمانی که ما ناوشکن جماران را می‌ساختیم یک شرکت خصوصی در بابل وجود داشت که یک پدر به‌همراه 3 پسرش که همگی دکترای کشتی‌سازی داشتند، از خارج به ایران آمدند تا علم‌شان را در همین ایران به‌کار بگیرند و این مسایل مهمی است.

**  امروز که در چهل‌سالگی انقلاب قرار داریم، شما که اتفاقاتی مانند سقوط خرمشهر را دیده‌اید و با توجه به اینکه ما قبل از انقلاب به سوریه و ویتنام نیز نیرو فرستاده بودیم، اگر بخواهیم این 40 سال را در یک جمله خلاصه کنید، چه می‌گویید؟
 ما در 40 سال به خودباوری رسیدیم، در حالی که گاهی تصور می‌کردیم به خیلی از قله‌ها دست پیدا نمی‌کنیم و عده زیادی نیز تلاش کردند که این اتفاق نیفتد، اما در این 40 سال ثابت کردیم که ما می‌توانیم و واقعا نیز می‌توانیم روی پای خودمان بایستیم و اقتدار و قدرت داشته باشیم.

** زمانی که سهند آغاز به کار کرد، یک سایت اسرائیلی اعلام کرده بود که «ما هرچقدر هم بگوییم که این یک ناو معمولی است، اما باز باید به این مساله اشاره کرد که ایران به علم ساخت ناو دست یافته است»، دراین‌باره صحبت کنید؟
قطعا سهند، دماوند و... بنابر تدبیر رهبری از جماران پیشرفته‌تر است؛ چرا که خود ایشان فرمودند «هر ناوی که می‌سازیم از قبلی پیشرفته‌تر باشد»، و این مؤلفه در تمام ویژگی‌های یک ناو اعم از طول و عرض، فناوری، تجهیزات و به‌خصوص سلاح‌ها مورد نظر و توجه قرار گرفته است.