خبرنامه دانشجویان ایران: علیرضا صادقی*// قریب به نیم قرن از تأسیس مدارس تیرهوشان (سمپاد) در ایران میگذرد. تأسیس این مدارس و تفکیک دانشآموزان در طول این دوران همیشه دارای موافقان و مخالفانی بوده است. عدهای تلفیق و عدهای نیز قائل به تفکیک دانشآموزان تیزهوش بودند و هستند.
یکی از وجوه تمایز این مدارس، انجام فعالیتهای فوق برنامه، پژوهش محور و مهارت محور در داخل و خارج از ساعت آموزشی رسمی مدارس میباشد. در جامعهای که امر پژوهش، جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است، مدارس سمپاد، نمایشگاهی از فعالیت های یک ساله خود را که ماحصل فعالیت و تلاش آنهاست، به نمایش میگذارند.
علاقمند بودم که بدانم در مدارس تیزهوشان(سمپاد) چه می گذرد، اما هبچ وقت فرصتی پیش نیامده بود. حال و روز این مدارس را صرفا از روی نوشته ها، یا سخنرانی های موافقان و مخالفان پیگیری می کردم، اما پنج شنبه هفته گذشته(۱۲ اردیبهشت) به دعوت یکی از مسئولین این مدارس، حضور پیدا کردم.
چون تلفیق دانشآموزان تیزهوش و کم هوش با دانشآموزان عادی را در کانادا دیده بودم، عدالت آموزشی را در این میدیدم که دانشآموزان در کنار هم آموزش ببینند، لذا تا حدودی از سر بیمیلی این دعوت را پذیرفتم.
داخل مدرسه!
وقتی وارد مدرسه شدم، همهجا مملو از شور، هیجان و نشاط دانشآموزان بود. یکی از دانش آموزان پایهی نهم به عنوان لیدر با من همراه شد و از غرفه ها بازید کردیم، هم خودش و هم مسئولین هر غرفه توضیحاتی برایم ارایه می کردند، مثل یک آدم پخته از فعالیت هایشان، با تمام شور و اشتیاق می گفتند.
از غرفهی اقتصاد و پول، غرفههای علوم پایه و مهندسی، غرفههای نجوم، معماری و رباتیک تا غرفه های کار آفرینی و فروش که هر کدام با چندین پروژه که تمامی پروژهها در سنین نوجوانی و در پایههای هفتم تا نهم پیش برده بودند، سرشار از تعحب و تحسین شدم.
از ایده تا اجرا... همه و همه را خودشان راهبری کرده بودند و با اشتیاق توضیحات دانشآموزان را شنیدم.
وارد غرفههای پزشکی شدم که شامل ۱۹ پروژه از تحقیقات در رابطه با بیماریهای روانی و تا ایده برای ساخت برخی وسایل پزشکی بود نیز بازدید کردم و برخی از پروژه ها حتی در مسابقات مختلف پژوهشی کشوری و بین المللی حائز رتبه شده بود. از غرفهی نقد کتاب تا غرفهی رسانه، نویسندگی، نگارستان، اسکیپ روم و ...چه بسیار خلاقانه و بانشاط بودند.
بخشی که برای من بسیار هیجان انگیز بود، بخش غرفهی پروژههای بینالمللی بود که دانشآموزانش هم به زبان انگلیسی و هم به زبان فارسی ارائه داشتند.
در گوشهی نمایشگاه، فعالیت های علمی_هنری درس زیستشناسی به نمایش گذاشته شده بود، با عنوان "بایو_آرت" که دانشآموزان، خود خلاقانه چالش هر قسمت از درس زیستشناسی را به صورت هنری و زیبا به نمایش گذاشته بودند. از طراحی بر روی پیکسل گرفته تا طرح چاپ بر روی لباس.
از اهداف درسی این غرفه علاوه بر رفع ابهام مطالب درسی، ایجاد کار افرینی نیز مد نظر قرار داشت و به فروش دست ساخته های خود، اقدام کرده بودند.
نکتهی جالب توجه در تمامی نمایشگاه این بود که کلیه فرایند برگزاری، توسط خود دانشآموزان طراحی و اجرا شده بود. با گفتگوهایی که با مُسئولین، به ویژه با معاون آموزشی و پژوهشی مدرسه داشتم، ایشان تاکید می کردند که مسئولین مدرسه نقش هدایتگری و پشتیبانی داشته و اغلب فعالیت ها با خود دانش آموزان بوده است.
نکته آخر
به نظرم وجود مدارس سمپاد در ایران عین عدالت آموزشی است، زیرا اگر این مدارس هم از دانش آموزان مستعد دریغ گردد، به نظر می رسد، استعدادهای برتر در مدارس عادی، فرصت شکوفا شدن نخواهند یافت. هرچند مطلوب این است که همچون مدارس کشورهای پیشرو، دانش آموزان با هوش، عادی و با نیازهای ویژه در کنار هم زندگی کنند و آموزش ببینند اما تا رسیدن به این وضعیت، چاره ای جز پرورش دانش آموزان با پتانسیل خاص، وجود ندارد.
نکته دیگر اینکه، استادان حوزه علوم تربیتی نباید خود را محصور در نظریه ها و اتاق های خود در دانشکده ها کنند، ارتباط با مدرسه، تحلیل واقعی تری به دست می دهد. لذا ز این پس تمایل دارم مدارس مختلف از هر نوعی که باشد( دولتی، خصوصی و ....)مورد بازدید قرار دهم.
*علیرضا صادقی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی