به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران» به نقل از دانشجو، سالیان زیادی است که برخی از دانشجویان بعد از یک دوره تحصیل در مقطع کارشناسی در رشتههای فنی‌ومهندسی، پزشکی و علوم پایه متوجه می‌شوند که علاقه و استعدادشان جای دیگری است، به همین دلیل تصمیم به ادامه‌ی تحصیل در رشتههای علوم انسانی در مقطع کارشناسی‌ارشد می‌گیرند. آمار قابل توجهی که رو به فزونی است. اگر صحبت‌های دانشجویانی که به «مهاجرت به علوم انسانی» اقدام کرده‌اند را بشنویم، بخشی از آن‌ها به جامعه و نظام آموزشی اشاره می‌کنند که به مدرک‌گرایی آلوده شده است و به علوم انسانی اهمیت زیادی داده نمی‌شود.
در ادامه‌ی این پرونده، قصد داریم پیرامون این موضوع با چندنفر از اساتید رشتههای مختلف و کارشناسان دانشگاهی به گفتگو بنشینیم و از ابعاد مختلفی به واکاوی این مساله بپردازیم. در این قسمت، به سراغ دکتر ابراهیم فیاض، جامعه‌شناس و دانشیار دانشکده‌ی علوم اجتماعی در دانشگاه تهران رفتیم و با ایشان، موضوع مهاجرت به علوم انسانی را از منظر جامعه‌شناسی بررسی کردیم.
علوم انسانی به سمت مرجع‌شدن حرکت می‌کند
ابراهیم فیاض در پاسخ به مهم‌‌ترین دلیل تغییر رشته از فنی‌ومهندسی به علوم انسانی گفت: «این موضوع به سیاست‌گذاری برمی‌گردد. جامعه‌ی ما به‌شدت در حال پیشرفت است و در حال تبدیل‌شدن از یک جامعه‌ی مکانیکی به یک جامعه‌ی ارزشی است. ارزش‌هایی که در علوم انسانی محقق می‌شود و به سیاست‌گذاری تبدیل خواهد شد. یعنی اکنون، جمهوری اسلامی به یک حکومتِ سیاست‌گذار تبدیل می‌شود که این مساله نیز به بخش علوم انسانی مربوط می‌شود.»
وی ادامه داد: «علوم انسانی از ارزش‌های اجتماعی، ملی و اسلامی تغذیه می‌کند. اهمیت علوم انسانی تا جایی است که علوم انسانی، در سیاست‌گذاری داخلی و خارجی(بین‌المللی) جایگاه خود را پیدا می‌کند. بنابراین علوم انسانی به سمت مرجع‌شدن حرکت می‌کند. به این معنی که رشتههای فنی‌مهندسی و پزشکی که مرجع به حساب می‌آمدند و بسیار اهمیت داشتند، کنار رفته و رشتههای علوم انسانی جای آن را می‌گیرد.»
مدرک‌گرایی، دانشگاه‌ها را بی‌معنا کرده است
جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تهران درباره‌ی مدرک‌گرایی عنوان کرد: «این پدیده، تقصیر مردم نیست و تقصیر دولت است که کنکور را قرار داده . اگر همین الان کنکور کنار گذاشته شود و همه بر اساس شرایط و علاقه‌ی خودشان ثبت‌نام کنند، این مشکلات حل می‌شود.»
وی خاطرنشان کرد: «کنکورگرایی، مدرک‌گرایی و نمره‌گرایی باعث توجه بیشتر به ISI می‌شود و هیچ نتیجه‌ای در زندگی مردم نخواهد داشت. ما باید دانشگاه‌ها را به جامعه برگردانیم و پروژه‌محوری جای نمره، ISI و کنکور را بگیرد. مسائل داخلی و سیاست‌گذاری داخلی در علوم انسانی صورت بگیرد که به آن بومی‌سازی علوم انسانی می‌گوییم.»
فیاض در انتقاد به ساختار آموزشی کشور گفت: «به خاطر کنکور، ما در کشورمان، یک دانشگاه شکلی، فرمی و بی‌معنایی ایجاد شده است. تا کنکور از بین نرود و افراد بر اساس علاقه وارد دانشگاه نشوند، مشکلی حل نخواهد شد.»
وی ادامه داد: «کسانی که از رشتههای فنی و علوم پایه به سمت علوم انسانی آمدند، با انگیزه مطالعه می‌کنند و به تحصیل ادامه می‌دهند و این بسیار عالی است.»
دغدغه‌ی دین در علوم انسانی
ابراهیم فیاض ضمن اشاره به رابطه‌ی دین و علوم انسانی بیان کرد: «یک نکتهی مهم این است که دانشگاه‌ها در حوزه‌ی علوم انسانی، حوزه‌های علمیه را به چالش می‌کشند و با به چالش کشیدن دین و علوم انسانی باعث تحرک حوزه‌ها در آینده خواهند شد. در این‌صورت حوزه‌های علمیه در بحث سیاست‌گذاری علوم انسانی وارد می‌شوند و وحدت حوزه و دانشگاه، تئوری‌سازی و نهضت نرم‌افزاری محقق می‌شود.»
وی در پایان افزود: «دانشجویانی که از رشتههای فنی‌ومهندسی در مقطع کارشناسی به رشتههای علوم انسانی در کارشناسی‌ارشد تغییر رشته می‌دهند، پایه‌های ضعیفی دارند و باید سال‌ها درگیر جبران این نقیصه باشند. بایستی اقداماتی انجام شود تا افراد مستعد و با انگیزه از دوره‌ی کارشناسی، وارد رشتههای علوم انسانی شوند.»
