به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ روز شنبه بیست و ششم مرداد ماه و در آستانه ی کودتای امریکایی 28 مرداد برنامه «میدان انقلاب» با اجرای وحید یامین پور میزبان میزگردی با محوریت «اعتماد به امریکا از مصدق تا ظریف» و با حضور حمیدرضا آصفی سخنگوی وزرات امورخارجه در دوره اصلاحات و مصطفی خوش چشم کارشناس مسائل بین الملل بود. آصفی که رویکرد اصلی خود را در این برنامه دفاع از عملکرد تیم مذاکره کننده ی هسته ای در عین نقد نتیجه عملکرد این تیم یعنی برجام قرار داده بود، در قسمت هایی از برنامه دچار تناقضاتی در گفتار خود شد که قابل تامل به نظر می رسد. در واقع او در حالی در جمله ی پایانی خود در این برنامه تحریم ظریف و وضعیت پیش آمده کنونی را متوجه شخص ترامپ و عدم پایبندی او به اخلاق دانست که کمی قبل تر در تایید اظهارات خوش چشم گفته بود:«اگر اوباما هم رئیس جمهور بود همین رفتارها را انجام می داد، با این تفاوت که با اجماع بین المللی که برای آن ایجاد می‌کرد تاثیر فشار ها را افزایش می داد.»
فارغ از این تناقض اشکار که موارد مشابه آن در طول برنامه بسیار به چشم می آمد اما در پاسخ به ادعای آخر آصفی در میدان انقلاب که تحریم ظریف را ناشی از بی اخلاقی شخصی ترامپ دانسته بود باید توجه داشت نکته تاسف باری که در این اظهارات به چشم می خورد عدم شناخت دقیق گوینده از سیاست خارجی قدرت های بزرگ علی رغم سال ها کار دیپلماتیک است. این رویکرد که متاسفانه بر کلیت دستگاه سیاست خارجی کشور نیز حاکم می باشد با عدم درک صحیح از ساختار کلان سیاست خارجی امریکا منازعات پیش آمده با ایالات متحده را در چارچوب دولت های جمهوری خواه و دموکراتی می بیند که هرکدام با تاکتیک های متفاوت در حال اجرای راهبردهای کلان سیاست خارجی امریکا می باشند. نکته اساسی در این زمینه این مساله است که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و به تبع آن از بین رفتن ساختار دوقطبی حاکم بر نظام بین الملل و مطرح شدن ایالات متحده به عنوان تک قطب ساختار جدید بین المللی، این کشور همواره سعی در مهار قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای داشته که به صورت بالقوه امکان به چالش کشیدن هژمونی آن را داشته اند. نکته قابل تامل این مساله است که بر خلاف دوران جنگ سرد که عمده ی تهدیدها و تلاش های امریکا در جهت مهار مولفه های قدرت شوروی بر مسائل سخت و نظامی تمرکز داشت اما در دوران جدید این مهار در 3 حوزه‌ی نظامی،سیاسی و اقتصادی صورت می گیرد که در هر مقطع زمانی یکی از این موارد ظهور و بروز بیشتری دارد.
1-وجه نظامی امنیتی و در واقع تقابل سخت ایالات متحده با جمهوری اسلامی ایران که با تکیه بر مواردی مانند تحدید قدرت دفاعی و موشکی کشور،تهدید به استفاده از نیروی نظامی در تقابل با جمهوری اسلامی و مواردی از این دست خود را نشان داده است سطحی ترین و مشخص ترین وجه تقابل ایالات متحده با ایران را نشان می دهد که در مقاطع مختلف مورد تاکید دولت های گوناگون این کشور قرار گرفته است.
2-دومین وجه از وجوه استراتژی کلان ایالات متحده در تقابل با جمهوری اسلامی ایران وجه اقتصادی می باشد که خود را در تحریم های شدید ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی ایران نشان داده است. نکته ی قابل تامل در مورد وجه اقتصادی تقابل امریکا با ایران این مساله است که این مورد علی رغم وجه نظامی که حاکمیت را هدف تهدید خود قرار داده، مستقیما مردم را نشانه رفته و با فشار بر وضع اقتصادی توده های جامعه در تلاش برای فشار بر حاکمیت و اجبار آن به عقب نشینی می باشد. نکته ای که در این حوزه قابل تامل است این مساله است که شدید ترین تحریم های اقتصادی علیه مردم ایران با طراحی ریچارد نفیو و در دوران دولت دموکرات اوباما اتفاق افتاد که سعی می کرد خود را طرفدار تعامل با ایران و حامی احترام به موازین بین المللی نشان دهد.
3-وجه سوم از تقابل ایالات متحده با جمهوری اسلامی ایران وجه سیاسی به معنای تلاش برای مشروعیت زدایی از ایدئولوژی حاکم بر ساختار کشور می باشد.اظهارات مقام های امریکایی پیرامون مواردی مانند مسائل حقوق بشری و یا انتخابات آزاد در ایران در حالی که جمهوری اسلامی یکی از دموکرات ترین ساختارهای سیاسی در منطقه غرب آسیا را داراست در این زمینه قابل ارزیابی می باشد.
در واقع مثلث مذکور به عنوان سه تاکتیک در راهبرد کلان امریکا جهت مهار مولفه های قدرت جمهوری اسلامی ایران عمل می کند و بنا به فرا خور زمان و شرایط در هر مقطعی یکی از آنها پررنگ تر می شود.این مساله به این معناست که اگرچه در مقطع فعلی دولت امریکا تمرکز خود را بر تهدید بر مسائل سخت و تقابل حداکثری در وجوه امنیتی و سیاسی گذاشته که طبیعتا بازخورد رسانه ای بیشتری دارد اما طراحی تحریم های ظالمانه در حوزه هایی مانند حوزه ی دارویی که طبق تمامی موازین بین المللی ممنوع می باشد در دوران اوباما نیز یکی دیگر از اظلاع همین مثلث است که نباید از آن غفلت شود.
در واقع برخلاف گفته ی آقای آصفی، تحریم دکتر ظریف نه تنها عارضه ای بر روند کلی سیاست خارجی ایالات متحده و ناشی از بی اخلاقی شخص ترامپ نیست که اتفاقا نتیجه تام و تمام اعتماد ایشان به ایالات متحده و توافقی بود که معاون وی امضای کری را تضمین اجرای آن دانسته بود. نباید فراموش کرد که همانقدر که تحریم ظریف توسط ایالات متحده اقدامی سیاسی و نمادین و فاقد نتیجه ی ملموس برای این کشور بود به همان میزان تحریم های اقتصادی و ظالمانه دوران اوباما علیه معیشت مردم ایران به دقت طراحی شده و نقاط دقیقی را هدف گرفته بود. به طور کلی می توان گفت سیاست خارجی امریکا در قبال ایران شامل یک رویکرد کلان مبنی بر مهار مولفه های قدرت کشور می باشد که استفاده از تاکتیک های مختلف در اجرای این سیاست کلان لزوما به معنای کنارگذاشتن این رویکرد نیست و این مساله همان نکته ای است که متاسفانه غفلت از آن در سالهای اخیر هزینه های زیادی را به کشور تحمیل کرده است.
و اما فارغ از مباحث تخصصی روابط بین‌الملل، تاثیر ویژه برنامه‌هایی از این دست که نوع نگاه و نظرات تاثیرگذارِ مسئولین را به صورت کاملاً عریان در مقابل دیدگان عموم مردم قرار می‌دهند را نباید نادیده گرفت. چرا که مردم با مشاهده برنامه‌هایی چون میدان انقلاب به راحتی می‌توانند با چکیده ای از چارچوب‌های نظری تصمیم‌گیران آشنا شوند و با روشن شدن نتایج عملیِ آن سیاست‌ها، به قضاوتِ کیفتِ عملکرد مسئولین بپردازند که مهم‌ترین حسن این فرایند را شاید بتوان در این گزاره خلاصه کرد که: «چنانچه مردم به درکی ضابطه‌مند از سیاست‌های خردوکلانِ سیاسیون برسند، کمتر تحت تاثیر عملیات‌های روانیِ گروه‌های سیاسی قرار می‌گیرند و می‌توانند کنش‌های سیاسیِ خویش را بیش از گذشته بر مدار عقلانیت تنظیم کنند».
گذار احتمالی از احساساتِ صرف به عقلانیتِ کاربردی در جامعه را می‌توان ارمغان "میدان انقلاب"ها در آینده دانست.
گزارش از محمدکاظم عبدالحمیدی
