به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ آمریکا قصد دارد فروش نفت ایران را به صفر برساند، اما اروپایی‌ها برای حفظ برجام با ایجاد سازوکار مالی اینستکس، چنین وانمود می کنند که به دنبال ایجاد راهی برای فروش نفت ایران و عادی سازی تجارت ایران با اروپا هستند. اما این سازوکار مالی صرفاً به غذا و دارو محدود و طبق اذعان مقامات اروپایی این روند برای دور زدن تحریم‌ها نیست. این سازوکار با توجه به اینکه عملا محدود به کالاهای غیرتحریمی آمریکا بوده،کارآمدی لازم را برای ایران نداشته و از آن جایی که اروپا نفت ایران را نمی خرد، درآمد نفتی برای ایران وجود نخواهد داشت، در مقابل کالایی هم وارد نمی شود. حال این سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌توان این روند را بهینه‌سازی کرد و به نوعی از آن عایدی حاصل گردد؟
اروپا به دنباله‌روی از آمریکا در تحریم‌های نفتی، کارآمدی این سازوکار را زیر سوال می‌برد. به گفته‌ی زنگنه، وزیر نفت، از میان کشورهای اروپایی بعد از تحریم‌های آمریکا، تنها ترکیه نفت را ایران می‌خرد؛ همچنین عراق ۱۱ میلیون بشکه نفت کرکوک در سال را از طریق ایران سوآپ می‌کرد که این عملیات هم قطع شد . اروپایی‌ها نیز در بیانیه‌ای، صرفاً به اظهار تأسف پرداختند.
مبادلات تجاری ایران در سایه مهم‌ترین صادرات خود به اروپا یعنی نفت خام انجام می‌شود. آمارها نشان می‌دهند که پس از آغاز اجرای برجام، ایران تا ۸۰۰ هزار بشکه نفت به اروپا می‌فروخت . اما سه کشور فرانسه، آلمان، انگلیس پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های نفتی در کم کردن و همچنین به صفر رساندن واردات نفتی پیش قدم شدند. در چنین شرایطی که اروپا حاضر به خرید نفت ایران نمی‌شود؛ ماهیت اینستکس به طوری کلی زیر سوال می‌رود.
اروپا نیز به جهت تامین منافع خود تلاش می کند، با ترغیب کشورهای دیگر به ویژه خریداران بزرگ نفت ایران همچون چین و هند برای ورود به اینستکس، این سازوکار را لااقل در محدوده کالاهای غیر تحریمی آمریکا کارآمد کند تا به این وسیله ایران را برای ماندن در برجام متقاعد نماید. روسیه نیز از پیوستن به این سازوکار استقبال می‌کند.
اما با این اقدام، اروپایی‌ها می‌توانند تجارت ایران را در این راستا به سمتی که خودشان می‌خواهند هدایت کنند و اهرم فشار جدیدی را علیه ایران بوجود آورند. اروپایی‌ها هنوز در موضوعاتی مثل توان موشکی و حضور منطقه‌ای ایران، با ما اختلاف نظر دارند و هیچ بعید نیست که بخواهند از سازوکار اینستکس برای فشار به ایران استفاده کنند. نکته‌ی دیگر این است که ورود شرکای تجاری غیر اروپایی ایران به اینستکس سبب می شود، محدودیت اینستکس به کالاهای بشردوستانه، به تجارت ایران با کشورهای غیر اروپایی نیز سرایت کند. همچنین وابستگی تجارت ایران به این سازوکار سبب می‌شود، اروپایی‌ها که برای اجرای همین سازوکار ناکارآمد نیز پیش‌شرط‌هایی گذاشته‌اند که مهم ترین آنها اجرای تمام عناصر برنامه اقدام FATF است تصمیم گیران کشور را برای پذیرش تعهدات کنوانسیون های پالرمو و CFT تحت فشار قرار دهند.
بنابراین باتوجه به شرایطی که این سازوکار مالی دارد، ایران نباید در بستر اینستکس به تجارت با کشورهای دیگر رضایت دهد و باید آن را محدود به تجارت با اروپا کند. پس تنها راه رضایت به اجرای آن این است که اروپا حداقل به همان میزان قبلی، یعنی ۸۰۰ هزار بشکه نفت از ایران خریداری کند. در غیر اینصورت ایران می تواند سیاست های کاهش تعهدات برجامی را با قوت تمام پیگیری کرده و تا زمانی که اروپا حاضر به خرید نفت ایران نشده، این سیاست ادامه یابد.
* گزارش از عرفان سعادتی فر
