پلوسی بالاخره مصلحت دید
تقریبا از دی سال گذشته که دموکرات‌ها کنترل مجلس نمایندگان را در دست گرفته‌اند، استیضاح ترامپ نخستین دغدغه برخی نمایندگان دموکرات بود. دموکرات‌ها افشای رسوایی مایکل کوهن وکیل سابق ترامپ و تحقیقات رابرت مولر درباره پرونده دخالت روسیه در انتخابات 2016 را موضوعات قابل توجهی برای استیضاح دونالد ترامپ می‌دانستند، اما هر تلاش آنها با سدی به نام «نانسی پلوسی» رئیس دموکرات مجلس نمایندگان مواجه می‌شد. پلوسی هر چند ترامپ را شایسته احراز پست ریاست‌جمهوری نمی‌دانست اما شرط انجام استیضاح را «حمایت هر دو حزب سیاسی» می‌دانست. او استیضاح را برای آمریکا «تفرقه‌افکنانه» می‌دانست و تاکید می‌کرد که «بدون اجماع و توافق هر دو حزب انجام این کار در شرایط کنونی درست نیست، چراکه استیضاح در وضعیت فعلی کشور را دچار دو دستگی خواهد کرد.» با وجود مخالفت جدی پلوسی با استیضاح ترامپ، او هفته گذشته اعلام کرد: «مجلس نمایندگان آمریکا رسما تحقیقات برای استیضاح رئیس‌جمهور را آغاز می‌کند.» پلوسی بر همین اساس از روسای 6کمیته «اطلاعات»، «قضایی»، «نظارت بر دولت»، «امور خارجی»، «مالیات و منابع درآمدی» و «خدمات مالی» مجلس نمایندگان خواسته به تحقیقات جاری‌شان سرعت ببخشند و درباره استیضاح یا عدم استیضاح ترامپ تصمیم بگیرند. این تغییر موضع پلوسی تنها دوحالت دارد؛ یا او در پشت پرده توانسته حمایت جمهوری‌خواهان را برای استیضاح ترامپ به دست بیاورد و با اطمینان این تصمیم را گرفته است یا آنچه ترامپ انجام داده به قدری علیه مصالح و منافع آمریکا بوده که او دیگر سکوت را جایز ندانسته است.
نقطه ابتدایی استیضاح
21مردادماه یک افسر اطلاعاتی آمریکا شکایتی علیه دونالد ترامپ تهیه و آن را به مقامات بالاتر از خود ارسال می‌کند. او در شکایتش به مکالمه ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا با «ولادیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین اشاره می‌کند و به خاطر قولی که ترامپ به رئیس‌جمهور اوکراین می‌دهد، ترامپ را به سوءاستفاده از قدرت ریاست‌جمهوری متهم می‌کند. خبر شکایت ۹ سپتامبر (18 شهریور) به کمیته‌های نظارت هر دو جناح کنگره می‌رسد. فشار نمایندگان به کاخ سفید برای انتشار مفاد این گفت‌وگو راه به جایی نمی‌برد تا اینکه نانسی پلوسی، رئیس دموکرات مجلس نمایندگان اعلام می‌کند این مجلس روند استیضاح رئیس‌جمهور را آغاز خواهد کرد. پس از اعلام آغاز روند استیضاح ترامپ، کاخ سفید به ناچار مفاد این گفت‌وگو را منتشر کرد اما کاخ سفید اعلام می‌کند که متن، پیاده‌شده کلمه به کلمه صحبت‌های ترامپ و زلینسکی نیست. علاوه‌بر این، در سه بخش از متن، درست در جایی که ترامپ درحال طرح درخواستش است، ادامه جمله تقطیع شده است. بر اساس آنچه کاخ سفید منتشر کرده، ترامپ از رئیس‌جمهور اوکراین خواسته است به پرونده فرزند جو بایدن، معاون رئیس‌جمهور سابق آمریکا و رقیب فعلی ترامپ در انتخابات 2020، نگاهی بیندازد. ترامپ نزدیک به هشت بار از زلنسکی خواسته با رودی جولیانی، وکیل شخصی او، برای تحقیق درباره پسر جو بایدن همکاری کند. دموکرات‌ها می‌گویند ترامپ در این گفت‌وگو از یک کشور خارجی خواسته در امور داخلی آمریکا مداخله کند و این نقض فاحش قانون است.
معادله پسر بایدن
هانتر بایدن، پسر جو بایدن درست زمانی که پدرش معاون رئیس‌جمهور سابق آمریکا بود، به عضویت هیات‌مدیره یک شرکت حفاری گاز طبیعی در اوکراین به نام «بوریسما» درآمد. در آن زمان اوکراین در وضعیت نابسامانی بود و نگرانی‌ها از حملات روسیه به این کشور آنها را ناچار کرده بود، از آمریکا برای رهایی از دست روس‌ها درخواست کمک کنند. رسانه‌های غربی نزدیک به ترامپ در این باره نوشته‌اند شرکتی که پسر جو بایدن عضو هیات‌مدیره آن بود، مورد تحقیق و تفحص یکی از دادستان‌های اوکراینی قرار گرفت، اما این دادستان با فشار چند قدرت غربی از کار برکنار شد. به نوشته رسانه‌ها، جو بایدن نیز برای برکناری این دادستان به مقام‌های اوکراینی زنگ زده و آنها را تحت فشار گذاشته بوده‌است. او گفته بود اگر دادستان برکنار نشود آمریکا پرداخت وام یک میلیارد دلاری خود به کی‌یف را متوقف خواهد کرد. ترامپ در گفت‌وگو با رئیس‌جمهور اوکراین از او خواسته است ماهیت این اتفاق را روشن کند تا از این طریق اصلی‌ترین رقیب انتخاباتی‌اش در سال آینده میلادی را از همین حالا خانه نشین کند.
رفتارهای مشکوک ترامپ
ترامپ به‌خاطر سال‌ها تجارت، فعالیت در حوزه املاک، باشگاه‌داری و همچنین حضور در بین تامین‌کنندگان مالی انتخابات در آمریکا به مدت چندین دهه شاید توانسته باشد مشاوران سیاسی قوی‌ای برای خود دست و پا کند اما در 70سالگی در سیاست بی‌تجربه است. نمونه این موارد واکنش‌هایی است که او بعد از افشای رسوایی مکالمات تلفنی‌اش با رئیس‌جمهور اوکراین، انجام داده است. سیاست قواعد خود را دارد اما مشکل اینجاست که ترامپ به آنها اعتقادی ندارد. ترامپ روزگذشته در رشته توئیت‌هایی که حاکی از عصبانیت او بود از رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان خواست «فورا» از مقامش به‌عنوان عضوی از کنگره استعفا دهد. او در این توئیت‌ها آدام شف، رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان را به «دروغگویی» و «فریبکاری» متهم کرده است. ترامپ آورده است: «آدام شف با فریبکاری نسخه‌ای از گفت‌وگوی من با رئیس‌جمهور اوکراین را در برابر کنگره خواند که وجود ندارد؛ در حالی که میلیون‌ها تن آن را تماشا می‌کردند.» این سخنان تند ترامپ از سوی رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان بی‌پاسخ نماند و شف نیز در حساب توئیتری خود نوشت: «سخنان شما نیازی به تمسخر ندارد. کلمات و رفتارتان خودشان را مسخره می‌کنند اما مهم‌تر از آن این است که آنها کشورمان را در خطر قرار می‌دهند. شما برای انجام تحقیقات انتخاباتی توسط یک کشور خارجی اقدام کرده‌اید و سپس تلاش کرده‌اید که آن را پنهان کنید.» ترامپ اما دست بردار نبود و بار دیگر با عصبانت خواستار آغاز تحقیقات درباره شف شده و او را فردی «مریض» خواند. به کار بردن چنین ادبیاتی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا بی‌سابقه نیست اما این حجم از عصبانیت دست‌کم نشانگر ترسیدن اوست. ترامپ گرچه سعی کرده خود را خونسرد نشان بدهد و حتی مدعی شده استیضاح به‌ضرر دموکرات‌ها تمام خواهد شد اما اطلاعاتی که درباره پرونده شکایت علیه او پی‌درپی منتشر می‌شود نشان می‌دهد آنچه او و کاخ سفید انجام می‌دهند، کمی مشکوک است. یکی از بخش‌هایی که احتمال درخواست غیرمعمول ترامپ از رئیس‌جمهور اوکراین را به واقعیت نزدیک می‌کند، اقدام کاخ سفید است. کاخ سفید بخش‌هایی از گفت‌وگوی ترامپ و زلنسکی را به صورت «فوق سری» طبقه‌بندی کرده است. به گزارش آسوشیتدپرس، یک مقام ارشد دولت آمریکا تایید کرده است که وکلای کاخ سفید به مقامات دیگر «دستور داده‌اند» که متن این گفت‌وگو را از سیستمی که این مکالمات به‌طور معمول در آن ضبط می‌شوند، به سیستمی انتقال دهند که برای مدیریت اطلاعات فوق‌سری استفاده می‌شود. این دستور البته به اتفاقات اخیر باز نمی‌گردد و مربوط به پیش از مطرح شدن شکایت افسر اطلاعاتی افشاگر است، زیرا این مساله در شکایت وی نیز ذکر شده است. در کنار این موضوع، مساله دیگری که پرونده ترامپ را پیچیده‌تر می‌کند و مخالفانش را مصمم‌تر، استعفای نماینده ترامپ در امور اوکراین بود. بامداد روز شنبه «کرت ولکر» یکی از کسانی که برای ادای شهادت در ارتباط با این پرونده به مجلس نمایندگان آمریکا احضار شده بود، از مقام خود استعفا کرد. بر اساس اسنادی که در رابطه با مکالمه تلفنی ترامپ و زلنسکی افشا شده است نماینده آمریکا در امور اوکراین در ملاقات با شماری از اعضای ارشد دولت اوکراین سعی کرده تا به این مقامات بگوید آنها با انجام چه اقداماتی می‌توانند در مسیر درخواست رئیس‌جمهور آمریکا گام بردارند.
حمایت دموکرات‌ها از استیضاح
اکثریت دموکرات‌ها اگرچه پیش از این موافق استیضاح ترامپ بودند اما در میان آنها هم کسانی یافت می‌شدند که موضعی میانه‌رو داشتند و این کار را به صلاح نمی‌دانستند. در ماجرای افشای مکالمات تلفنی ترامپ و زلنسکی، این نمایندگان نیز که تعدادشان به هشت‌نفر می‌رسد، با انتشار یادداشت مشترکی از حمایت خود از روند استیضاح ترامپ خبر دادند. دموکرات‌ها معتقدند این بار برخلاف پرونده دخالت روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری 2016، دیگر نزدیکان و ستاد انتخاباتی ترامپ متهم نیستند و خود رئیس‌جمهور در مظان اتهام است. نکته دیگر اینکه این اتهامات حالت گمانه‌زنی ندارند و با انتشار کامل یک فایل صوتی می‌توان مستقیما رئیس‌جمهور را که از برج ترامپ به کاخ سفید آمده است، گوشه رینگ انداخت. دموکرات‌ها اما پیش از این اقدام از یک چیز نگران بودند و آن اینکه چگونه می‌خواهند افکار عمومی را قانع کنند. آنها به‌خوبی می‌داند که بخش اعظم طرفداران ترامپ، کشاورزان و افراد کم‌سوادی هستند که خیلی مسائل پیچیده را درک نمی‌کند. آنان در پیگیری استیضاح ترامپ به خاطر دخالت روسیه در انتخابات 2016، شکست خوردند چراکه جامعه آمریکا نمی‌توانست با درک نمایندگان کنار بیاید. این بار اما نمایندگان می‌گویند گفت‌وگوی ترامپ به‌قدری با مصالح آمریکا در تعارض است که افکار عمومی نیز با آن همراهی خواهند کرد. آنان می‌گویند حتی اگر افکار عمومی همراهی لازم را با دموکرات‌ها نداشته باشد، اقدام ترامپ به قدری نگران‌کننده است که هیچ‌تصمیمی جز استیضاح برای آن کفایت نمی‌کند. خبرها حکایت از این دارد که تا لحظه نگارش این گزارش، یک نماینده جمهوری‌خواه نیز حامی بررسی مکالمه روسای‌جمهور آمریکا و اوکراین است. به گزارش ایسنا، مارک آمودی، نماینده جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا به خبرنگاران گفت به استیضاح دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا رای مثبت نخواهد داد، اما درخصوص ارتباط او با اوکراین ابراز نگرانی کرد و گفت مجلس نمایندگان باید «روند تحقیقات در این خصوص را آغاز کند تا ببینیم به چه نتیجه‌ای خواهد رسید.» با این حال دموکرات‌ها نمی‌خواهند زمان را از دست بدهند. کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، به تازگی مایک پمپئو، وزیر امور خارجه این کشور را برای ارائه توضیحاتی درباره اسناد مرتبط با تعاملات دولت ترامپ با اوکراین احضار و تاکید کرده است دموکرات‌ها وقت را برای ورود به تحقیق رسمی استیضاح که اخیرا به جریان انداخته‌اند، تلف نمی‌کنند.
به گزارش پایگاه خبری هیل، این احضاریه که حاصل رایزنی با کمیته‌های اطلاعاتی و نظارت و اصلاحات است، پمپئو را به امتناع از تحویل اطلاعات به کنگره در بحبوحه تحقیق دموکرات‌ها درباره تعاملات ترامپ با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین متهم می‌کند. «الیوت انجل» رئیس کمیته روابط خارجی، «آدام شف» رئیس هیات اطلاعاتی و «الیجا کامینگز» رئیس کمیته نظارت و اصلاحات در نامه‌ای جداگانه به پمپئو خواستار حضور پنج تن از مقام‌های وزارت خارجه برای ارائه توضیحاتی در مجلس نمایندگان شدند. این مقام‌ها «ماری یووانوویچ» سفیر پیشین آمریکا در اوکراین، «کرت ولکر» سفیر سابق ناتو و نماینده ویژه ترامپ برای مذاکرات اوکراین، «جورج کنت» معاون وزیر خارجه آمریکا، «تی. اولریش برچبول» مشاور وزارت خارجه و «گوردن ساندلند» سفیر آمریکا در اتحادیه اروپا می‌شوند. ولکر جمعه از دولت ترامپ کناره‌گیری کرد و اگر در جلسه کنگره حاضر شود، به‌عنوان یک شهروند عادی خواهد بود.
نظرسنجی‌ها علیه ترامپ
برخلاف ادعاهای دونالد ترامپ که خود را محبوب‌ترین رئیس‌جمهور آمریکا معرفی می‌کند، او مدت‌هاست در نظرسنجی‌ها محبوبیتی در حدود 40 درصد دارد. این رقم در مقایسه با روسای جمهوری پیشین آمریکا، جایگاه ترامپ را بسیار متزلزل نشان می‌دهد. حالا در کنار کاهش محبوبیت معنادار او، پرونده استیضاح نیز برایش گشوده شده و افکار عمومی نیز با پایان دادن به دوره او خیلی مخالف نیستند. نشریه هیل گزارش داده است که در تازه‌ترین نظرسنجی هیل- هریس‌ایکس که روز جمعه انجام شد، حمایت از روند استیضاح علیه دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا، در مقایسه با نظرسنجی مشابهی که سه ماه قبل انجام شد، 12 واحد افزایش یافته است. به گزارش فارس، این نظرسنجی 26 و 27 سپتامبر (چهارم و پنجم مهر) و چند روز پس از آن صورت گرفت که دموکرات‌های مجلس نمایندگان آمریکا روند رسمی استیضاح ترامپ را بر سر شکایت یک افشاگر اطلاعاتی درباره تماس تلفنی وی با اوکراین آغاز کردند. این نظرسنجی نشان داد 47 درصد از این تصمیم حمایت می‌کنند که 12 واحد بیشتر از نظرسنجی قبلی است؛ 42 درصد مخالف روند استیضاح هستند که نشان می‌دهد از مخالفت با این روند سه درصد کاسته شده است و 11 درصد هم در این باره تردید دارند. حمایت از استیضاح در بین دموکرات‌ها، جمهوری‌خواهان و رای‌دهندگان مستقل رو به افزایش است. به نحوی که این آمار در بین دموکرات‌ها با 19 واحد افزایش، از 57 درصد به 78 درصد رسیده است. تعداد جمهوری‌خواهان حامی استیضاح نیز با پنج‌واحد افزایش به 18 درصد رسیده است. تعداد رای‌دهندگان مستقل حامی استیضاح هم دو برابر شده و به 41 درصد رسیده است.
روند استیضاح
استیضاح در آمریکا به‌نوعی متفاوت از ایران است. درحالی که در قانون اساسی ایران برکناری رئیس‌جمهور به دلیل نداشتن کفایت سیاسی پیش‌بینی شده، در قانون اساسی آمریکا به کنگره اجازه داده شده است رئیس‌جمهور این کشور را به دلیل ارتکاب «خیانت، ارتشا یا دیگر جرائم سنگین و تخلفات از قانون» از قدرت برکنار کند. برداشت‌ها از «جرائم سنگین و تخلفات از قانون» متفاوت است اما به‌طور عمومی شامل زیر پا گذاشتن سوگند ریاست‌جمهوری و اعتماد عمومی می‌شود. در چارچوب ساختار سیاسی آمریکا برای استیضاح رئیس‌جمهور لازم است ابتدا مجلس نمایندگان رسما اتهاماتی را علیه رئیس‌جمهور به تصویب برساند. پس از این مرحله و تصویب تمام یا برخی از بندهای استیضاح نوبت به مجلس سنا می‌رسد تا در این مرحله به‌عنوان دادگاه عمل کند و رئیس‌جمهور متهم را مورد محاکمه قرار دهد. رئیس دیوان عالی آمریکا نیز وظیفه نظارت بر چنین محاکمه‌ای را برعهده دارد. برای محکوم کردن رئیس‌جمهور و برکناری او از سمتش به دوسوم آرای مجلس 100 نفری سنا نیاز است. جمهوری‌خواهان در حال حاضر ۵۳ کرسی سنا و دموکرات‌ها ۴۷ کرسی را در اختیار دارند. برای محکوم کردن رئیس‌جمهوری به رای دوسوم سنا نیاز است. روند تحقیق می‌تواند با مانع‌تراشی‌های دولت چند ماه طول بکشد. درنهایت حتی اگر رای نهایی علیه کاخ سفید باشد، ترامپ می‌تواند پرونده را به «دیوان عالی ایالات متحده» ببرد که در آن اکثریت قضات جمهوری‌خواه هستند. همین مساله دموکرات‌ها را در موضع ضعف قرار داده است.
شکاف یا گسل سیاسی
با فرض درخواست غیرقانونی ترامپ، اینکه جمهوری‌خواهان در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری حاضر به برکناری او می‌شوند، مساله‌ای قابل پیش‌بینی نیست. آنان اگر ترامپ را از ریاست‌جمهوری به زیر بکشند، به‌طور حتم سال آینده شانسی برای پیروزی در انتخابات ندارند. پس به ناچار باید از ترامپ به هر شکل ممکن حمایت کنند. دموکرات‌ها اما از حالا دست بردار نیستند. آنان خیلی خوب می‌دانند که ترامپ در گفت‌وگوهای تلفنی با برخی روسای جمهور، خیلی هوشمندانه سخن نمی‌گوید و می‌توان از میان این مکالمات، تعارض با منافع ملی را دریافت. به‌ویژه اینکه اخیرا روزنامه واشنگتن‌پست گزارش کرده کاخ سفید ظاهرا دسترسی به صحبت‌هایی را که رئیس‌جمهور آمریکا در جریان نشست سال ۲۰۱۷ با دو مقام ارشد روس داشته، محدود کرده و این مساله را که وی به آنها گفته نگرانی درباره مداخله مسکو در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۶ را ندارد، مخفی می‌کند. زمزمه‌های بررسی سایر مکالمه‌های ترامپ باعث شده روزگذشته دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین درباره انتشار متن مکالمه تلفنی میان دونالد ترامپ و پوتین هشدار بدهد و بگوید این می‌تواند مشکلات موجود میان دو کشور را تشدید کند. او با اشاره به مساله انتشار متن تماس تلفنی میان ترامپ و زلنسکی گفته «این اقدامی غیرمعمول است. طبق قوانین، مفاد گفت‌وگوهایی که در سطح روسای‌جمهور انجام می‌شوند، محرمانه یا فوق‌محرمانه به حساب می‌آیند.» اظهارات سخنگوی کرملین درست است و نه‌تنها کشورها که حتی گرو‌هک‌هایی نظیر طالبان و... نیز حاضر به افشای متن گفت‌وگوهای دوجانبه نیستند، چراکه در این صورت هیچ اعتمادی بین هیچ‌یک از طرفین شکل نمی‌گیرد. اما در آمریکا شکاف‌ها و گسل‌های سیاسی، جایگاه این کشور را حتی از گروهک‌های مبارز و تروریستی نیز پایین‌تر آورده است.
