خبرنامه دانشجویان ایران: محمدصابر باغخانی‌پور*// برای کمک به صنایع پتروشیمی در موضوع تولید پاک (سبز)، با آئین نامه‌های فعلی سازمان حفاظت محیط زیست که نگاهی مستبدانه و غیر منعطف دارند، نه تنها محیط زیست کشور در این عرصه پیشرفتی نخواهد داشت؛ بلکه تولید کشور را هم با معضلاتی مواجه خواهند ساخت.
چند سالی است که در کشورمان تب و تاب داغ بحث‌های محیط زیستی، همه محافل عمومی و تخصصی را درگیر خود کرده، به طوری که در بسیاری از مجامع، سخنرانان و اهالی سیاست از آن به عنوان حربه‌ای پوپولیستی برای منورالفکر نشان دادن خود استفاده کرده و با پائین‌ترین سطح از اطلاعات و یا دغدغه محیط زیستی، صرفاً به بیان کم اهمیت‌ترین مشکلات محیط زیستی کشور که معمولاً از جنس احساسی هستند، پرداخته و سودای پله ساختن از محیط زیستِ مردم را برای بالا رفتن از کول نظام، در اذهان نابخردانه خود می‌پرورانند.
آری چند صباحی است در کشور ما، به دلایل متعددی از جمله تبدیل شدن مطالبات محیط زیستی، به مطالباتی اجتماعی که مردم و جامعه خواهان آن هستند، عده‌ای از مدیران و مسئولان را واداشته است که نه از سر دلسوزی بلکه با اهداف دیگری به مسائل محیط زیست کشور بپردازند؛ به نحوی که حاشیه‌ها در موضوعات بسیار مهم محیط زیستی همیشه پررنگ‌تر از متن آن بوده و دقیقاً همین عامل سبب عقب ماندگی خدمات ارائه شده محیط زیستی در کشور و یا حفاظت از محیط زیست به طور عام شده است. البته که نگارنده معتقد است حرکت نظام و کشور در همه مسائل، حتی محیط زیست رو به جلو بوده و فقط باید این عوامل کندکننده مسیر را از میان برداشت.
این بین، برخی از مسئولان نیز هستند که نه عامدانه بلکه با نا آگاهی خویش در این امور، همان مسیری را می‌روند که مسئولان مذکور کردند و محیط زیست همچنان ناکام از مدیریت ایشان چه رنج‌ها که نمی‌کشد؟! عمق نفوذ مطالبات مردمی هم به دلیل آن که عموماً عده‌ای سودجوی موج سوار، آن را به سمتی که جریان فرصت طلب اشاره می‌کند، هدایت می‌کنند، کافی نیست و به طور معمول، نرسیده به مقصد، از حیث انتفاع ساقط میشود؛ لذا با شفافیت و روشن ساختن مسائل و مشکلات کلان و بسیار با اهمیت محیط زیستی و راه حل‌های آن، این مهم را می‌توان در کشور یاری نموده و در آگاه ساختن مسئولین و مردم، نقش مؤثری را ایفا کرد.
در میان همه موضوعات محیط زیستی کشور با توجه به وضعیت اقتصادی نابسامان کشور و همچنین تأکید رهبر معظم انقلاب در چند سال اخیر بر تولید و رونق تولید به صورت گسترده، پرداختن به مشکلات محیط زیستی بخش صنایع تولیدی کشور که یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فکری و اجرایی مدیران صنایع کوچک و بزرگ تولیدی است، که می‌تواند کمک مؤثر و گره گشایی برای ایشان باشد. چرا که در این وانفسای مشکلات تولید، نه تنها محیط زیست نباید عاملی برای کاهش تولید، بلکه بایستی همراه و کمک کننده تولیدی پاک و عاری از هر گونه آلایندگی باشد، و این مهم فقط در صورتی امکان پذیر است که مسئولین حوزه محیط زیست از مواضع نادرست خویش عقب نشسته و با علم روز، به محیط زیستی پایدار بیندیشند. در واقع ایشان با عدم همکاری، برخورد سلیقه‌ای و عدم استفاده و اعتماد به کارشناسان مجرب، فقط ضربه اساسی به محیط زیست و اقتصاد کشور را تضمین کرده اند.
یکی از مواضع نادرست سازمان حفاظت محیط زیست در قبال صنایع بزرگ و کوچک، نگاه صفر و یکی به آلایندگی در صنایع مختلف کشور با آئین نامه‌هایی نادرست است. به طوری که به محض غفلت یک صنعت در فقط یک پارامتر محیط زیستی و آنهم فقط در یک روز، آن صنعت به آلایندگی در طول کل فصل و یا بعضاً کل سال متهم و به همین سادگی عوارض سنگین آلایندگی بر یک صنعت تحمیل میشود و این مدیران صنایع را مستأصل از نوع نگاه مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست کرده است. نگاهی که عموم جامعه را به این تصور رسانده که خدای نکرده سازمان به قصد پر کردن جیب خزانه و انتفاع دولت و نه به خاطر حفظ محیط زیست، آن آئین نامه‌های نادرست را اجرا می‌کند. آئین نامه‌هایی که اگر به آن‌ها با نگاهی متمرکز توجه شود، به راحتی و در سریع‌ترین حالت ممکن، به روز رسانی می‌شوند. به نحوی که، نه تنها با ریزبینی موجود در محتوا، موجبات پیشگیری از آلایندگی صنایع را فراهم می‌کنند بلکه سبب اشتیاق مدیران صنایع به اجرای داوطلبانه قوانین محیط زیست گردیده و البته خاطیان مغرض را هم به سزای عملکردشان در حوزه محیط زیست می‌رساند.
این نوع نگاه باز و البته نو می‌تواند صنایع کشور را در ریلی جایگذاری کند که خود به خود و به صورت سیستماتیک و البته با نظارت مضاعف و نه کارشکن، کار تولید در کشور را با اصول توسعه و محیط زیست پایدار پیش ببرد و سبب پایایی و پویایی سازمان حفاظت محیط زیست و البته محیط زیست کشور شود.
از مهم‌ترین صنایع و البته صدرنشینان تولید ناخالص ملی بعد از نفت، صنایع پتروشیمی هستند که در خط مقدم جبهه اقتصادی کشور پیشرو می‌باشند. لکن فی نفسه و به صورت کلی همه صنایع پتروشیمی، لاجرم آلایندگی دارند و اگر به صورت منحصر به فرد، به این نوع از صنعت نگاه ویژه‌ای نداشته باشیم، قطع به یقین آلودگی ناشی از این صنایع، محیط زیست را آلوده و البته ساکنان محیط زیست آن مناطق را بی نصیب از آسیب‌های محیط زیستی نخواهد گذاشت.
این نگاه در صنایع پتروشیمی بایستی حتماً نگاهی منعطفانه و گام‌های عملیاتی آن قدم به قدم برداشته شود، چرا که، صنعتی که تا به امروز فقط نگاه افزایش تولید را داشته است به یکباره توان نگه داشت همان افزایش تولید را با حفظ مسائل محیط زیستی نخواهد داشت و اگر فشار وارده افزایش یابد حتما بایستی تولید فعلی را کاهش دهد که با سیاست‌های کلی نظام در عرصه تولید ناهمخوانی دارد.
قطعاً نگارنده با افزایش تولید بدون رعایت ملاحظات محیط زیستی مخالف است لکن، چون این بخش از ضعف سیاست‌ها و کمبود قوانین، مربوط به حاکمیت بوده، به یکباره نباید انگشت اتهام را سمت مدیران صنایع چرخاند که پتروشیمی‌ها از آن مستثنی نیستند.
برای کمک به صنایع پتروشیمی در موضوع تولید پاک (سبز)، با آئین نامه‌های فعلی که نگاهی مستبدانه و غیر منعطف دارند، نه تنها محیط زیست کشور در این عرصه پیشرفتی نخواهد داشت بلکه تولید کشور را هم با معضلاتی مواجه خواهند ساخت؛ و دقیقاً همین عامل، انگیزه را از مدیران صنایع به خصوص صنایع پتروشیمی که برای پیشرفت در حوزه محیط زیست صنعتشان نیازمند دستورالعمل‌هایی هستند که مشوق آنان به سوی تولید سبز و در نهایت صنعت سبز باشند، خواهد گرفت.
دستورالعمل‌هایی که نه تنها عدالت حداکثری را اجرا کند؛ بلکه اشتیاق مدیران صنایع را با اقدامات محیط زیستی در پی داشته باشد. چرا که ایشان بعضاً با ورود به مسائل محیط زیستی و البته اقدامات مثبت رو به جلو، همچنان شاهد عوارض آلایندگی ناشی آئین نامه‌های ناصحیح، که نگاهی صفر و یکی دارند، هستند؛ فلذا کورسوی امیدشان از مسئولان سازمان محیط زیست قطع و با توجه به آنکه اینگونه صنایع تعطیلی بردار نیستند، به همان تولید با خسارت محیط زیستی، ادامه میدهند و البته عوارض آن را هم به ناچار می‌پردازند و این همان روزمرگی صنایع و البته سازمان محیط زیست است که هیچ گونه دلسوزی در آن وجود ندارد و قطعاً پیشرفتی هم، نه در حوزه محیط زیست حاصل میشود و نه در حوزه رونق تولید!
حال برای گذار از دست و پای بسته شده تولید توسط آئین نامه‌های غلط، سازمان حفاظت محیط زیست بایستی برای هر کدام از صنایع بسیار بزرگ و با اهمیت همچون پتروشیمی‌ها که نقش اساسی در تولید ناخالص ملی دارند فکر تازه‌ای کرده و با راه اندازی تیم مجزایی برای هر کدام، به صورت تخصصی آئین نامه‌هایی منعطف و البته مؤکد بر حفظ محیط زیست برای آن صنعت تدوین و نگارش نمایند که البته می‌توانند پایش و نظارت بر اجرای آن را هم به تیم‌های متخصص واجد الشرایط بسپارند، که به صورت کاملاً علمی و مشخص بر حسن اجرای آن نیز نظارت کنند تا از هرگونه فساد و تخلفی جلوگیری نمایند. به امید روزی که محیط زیست کشور سربلند و توسعه همچنان پابرجا باشد.
* مسئول سابق بسیج دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی
