دریافت مالیات بر حسب درآمد یکی از عوامل عدالت اجتماعی است

به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ جنبش عدالتخواه دانشجویی به دلیل مشاهده تفاوت های اماری و تناقض های فاحش با متن قوانین و واقعیت های موجود که خود میتواند نمونه ای از مفاسد اقتصادی باشد، در جهت ارزیابی و اصلاح در این زمینه اقدام به ارائه ی بیانیه ای تفصیلی کرده است. متن کامل این بیانیه به شرح زیر است:

بسمه تعالی

در سازمان امور مالیاتی چه خبر است؟
یکی از راه های برقراری عدالت اجتماعی، دریافت مالیات های متناسب و به جا از اقشار مختلف جامعه است.
«تمتع قشرهاى مختلف مردم از امکانات کشور باید متعادل باشد. نبایستى طورى باشد که فاصله‏ ها روز به روز زیادتر بشود و عده‏ اى آن طور(اشرافی) زندگى کنند. البته یک بخش عمده از این کار را وزارت اقتصاد و دارایى و بخش مربوط به‏ مالیات مى ‏تواند تأمین بکند؛ گرفتن مالیات هاى متناسب و بجا ...»( رهبر انقلاب، 23 اسفند 1393)

مقدمه
در سال 96 سازمان امــور مالیاتــی کشــور مقــدار مالیــات سالیانه پزشــکان را 700 میلیارد تومان تخمین زد و اعلام کرد از این مقدار فقط 150 میلیارد تومان آن توسط پزشکان پرداخت میشود و تعداد قابل توجهی از ارائه اظهارنامه مالیاتی خودداری میکنند. اما نکته ی قابل توجه نادرستی مقدار تخمین زده شده توسط سازمان امور مالیات است. بر اساس بررسی های انجام شده نسبت به اخذ مالیات از پزشکان نوعی اهمال کاری و بی قانونی از سوی سازمان امور مالیاتی دیده می شود که چنانچه مسئولین مربوطه تمایل به حل این مسئله داشته باشند، راهکارهایی در این زمینه وجود دارد.

با توجه به اینکه جامعه پزشکان دارای سطح درآمد بسیار خوبی هستند و این سازمان از بیشتر اقشار جامعه حتی در سطح متوسط یا پایین اقدام به اخذ مالیات میکند لذا اهمیت پیگیری این تبعیض شغلی بسیار حائز اهمیت است. جنبش عدالتخواه دانشجویی به دلیل مشاهده تفاوت های اماری و تناقض های فاحش با متن قوانین و واقعیت های موجود که خود میتواند نمونه ای از مفاسد اقتصادی باشد، در جهت ارزیابی و اصلاح در این زمینه اقدام به ارائه ی بیانیه ای تفصیلی کرده است.

اثبات خطا در محاسبه مالیات
محمدرضــا نــوری، رئیــس امــور مالیاتــی شــهر و اســتان تهــران اظهــار میکنــد: «از میــان حــدود 20 هــزار پرونــده پزشــکان در تهــران، تنهــا 11 هزار نفر بــرای عملکــرد ســال 96 اظهارنامه ارائه کردنــد کــه میانگیــن مالیــات اعلامــی از ســوی پزشــکان بــرای هــر نفــر 5 میلیون و 700 هــزار تومــان بــود امــا بــر اســاس آمــار و اطلاعــات ســامانه ای طــرح جامــع مالیاتــی، ایــن میانگیــن بــرای هــر نفــر حــدود 14 میلیــون تومــان توســط ســازمان تعییــن و تشــخیص داده شــده اســت.»

محاسبات انجام شده نشان دهنده ی نادرستی مقدار تخمین زده شده برای مالیات سالیانه پزشکان است. در این بیانه با سه روش این ادعا به اثبات میرسد. ابتدا باید بدانید بنا بر آمار ارائه شده توسط سازمان صنفی نظام پزشکی در حال حاظر ایران دارای 80 هزار پزشک عمومی، 50 هزار ماما، 37 هزار دندانپزشک، 36 هزار پزشک متخصص و فوق تخصص، 25 هزار گروه های پروانه دار (شامل فیزیوتراپیست، متخصص تغذیه، بینایی سنجی و شنوایی سنجی)، 20 هزار دکترای داروساز و 1500 دکترای آزمایشگاهی است.

روش اول: برهان خلف
اگــر مقــدار مالیــات ســالیانه پزشــکان طبــق اظهــارات ســازمان امــور مالیاتــی 700 میلیارد تومان باشد با فرض 20 درصدی مالیات درآمد سالیانه پزشکان 3500 میلیارد تومان است. با تقسیم این عدد بر تعداد پزشکان که با توجه به آمار نظام پزشکی 130 هزار نفر (شامل پزشک عمومی، متخصص و داندانپزشک) است میتوان در آمد سالیانه هر پزشک را به دست آورد که در اینجا این رقم برابر 27 میلیون تومان است.یعنی در هر ماه هر پزشک 2 میلیون و 200 هزار تومان درآمد دارد که به طور واضح این رقم نمیتواند صحیح باشد.

روش دوم: بر اساس تخمین درآمد
از آنجا که تا کنون هیچ آمار رسمی درباره ی درآمد پزشکان منتشر نشده است بایستی از تخمین برای درآمد آنها استفاده کرد. بــر اســاس درآمــد ســالانه هــر گــروه و پلــه هــای مالیــات در مــاده 131 قانون مالیــات مســتقیم، درصــد مالیــات پرداختــی بــرای متخصصــان و دندانپزشــکان 25% و برای پزکان عمومی 20% محاسبه شده است. اگر ما با تخمین حداقلی درآمد ماهیانه هر پزشک عمومی را 5 میلیون تومان، دندانپزشک 20 میلیون تومان و متخصص را 40 میلیون تومان در نظر بگیریم با توجه به تعداد ذکر شده در هر کدام از این گروه ها مجموع مالیات سالانه پزشکان 7260 میلیارد تومان میشود.

روش سوم: بر اساس داده های حساب های ملی سلامت در آخرین نسخه ی حساب های ملی سلامت که در سال 94 توسط مرکز آمار منتشر شد هزینه ی عمومی سلامت حدود 110 میلیارد تومان است.

بنا به گفته ی سخنگوی وزارت بهداشت، ایرج حریرچی 70% این رقم که برابر با 77 هزار میلیارد تومان است صرف نیروی انسانی میشود. اگر حتی نیمی از این رقم به پزشکان پرداخت شود درآمد سالیانه ی آنها برابر با 38هزار میلیارد میشود که با احتساب مالیات 20 درصدی مالیات سالیانه رقمی حدود 7600 میلیارد تومان میشود.تقریباً یک دهم مقدار حقیقی می باشد.

همانطور که میدانید مالیات اقشار مختلف جامعه با توجه به میزان درآمد آنها، از منابع درآمدی مختلفشان محاسبه میشود. در مورد پزشکان این منابع قانونی شامل سه بخش حقوق، کارانه و درآمد مطب میشود. حقوق پزشکان مانند تمام کارمندان دولت بر اساس حکم کارگزینی آنها تعیین میشود که در آن مدرک تحصیلی ،رشته، سنوات، محل کار و ... تاثیر داشته و از طرف ورازت بهداشت تعیین و پرداخت میشود.

پزشکان علاوه بر حقوق بنا بر فرمولی که پایش خوانده میشود وعوامل زیادی در آن تاثیر دارد مانند منطقه محروم بودن، تعداد روز های حضور، تعداد شیفت هایشان، تعداد مرخصی هایشان و ... رقمی با عنوان کارانه از طرف بیمه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم دریافت میکنند البته این مبلغ به صورت 80% و 20 % و با تاخیر پرداخت میشود که منبع درآمد اصلی پزشکان میباشد. بعد از کارانه، درآمد مطب نقش مهمی در درآمد پزشکان دارد. همانطور که گفته شد با وجود اینکه حقوق نسبت به موارد دیگر نقش کمتری در درآمد پزشکان دارد، سازمان امور مالیاتی در محاسبه مالیات تنها این مورد را در نظر گرفته و رقم اعلامی، یک دهم رقم تخمین زده شده توسط کارشناسان است. حال آنکه مانند سایر اقشار باید تمام منابع در نظر گرفته شود. البته سازمان ادعا میکند مالیات مطب پزشکان از طریق اظهارنامه دریافت میشود اما با توجه به رقم اعلام شده یا این کار انجام نمیشود و یا رقم واقعی دریافت نمیشود.

کم کاری سازمان امور مالیاتی کشور
اطلاعات برای محاسبه کارانه و درآمد مطب باید از طریق اطلاعات مربوط به نسخه ها و بیمه های درمانی به دست آید. این اطلاعات به صورت کامل و تجمیع شده در بیمه های درمانی و سامانه های مدیریت یکپارچه بیمارستان ها (HIS) وجود دارد و دسترسی به آنها بر اساس « دســتورالعمل نحــوه شناســایی درآمــد مشــمول مالیــات بیمارســتانها، ســایر مراکــز تشــخیصی و درمانــی و پزشــکان معالــج» کاملاً قانونی میباشد.

هر چند این سازمان با وجود تاکید در دستورالعمل ذکر شده تا کنون اقدامی در این راستا نکرده و تنها به دریافت اظهارنامه مالیاتی بسنده کرده است. این سازمان علاوه بر دسترسی ذکر شده بنا به مواد 230 و 231 قانون مالیات مستقیم، باید به هر شخص یا نهادی که اطلاعاتی از درآمد پزشکان دارد مراجعه کند و درخواست ارائه اطلاعات کند. حتی اگر اطلاعات مورد نظر نزد بانک یا موسسه ای باشد سازمان میتواند با مجوز وزیر امور اقتصادی و دارایی درخواست ارائه اطلاعات کند.

نکته قابل توجه این است که با توجه به تخمین یک دهمی مالیات پزشکان، حتی همین مقدار هم توسط آن ها پرداخت نشده و در حال حاظر از 700 میلیارد تومان اعلام شده تنها 150 میلیارد تومان پرداخت میشود. یعنی سازمان امور مالیاتی نه تنها از قوانین بالا در جهت شناسایی منابع درآمدی پزشکان استفاده نمیکند بلکه از اختیارات قانونی خود جهت برخورد با فرار مالیاتی و بدهکاری هیچ استفاده نمیکند.

بر خلاف فکر عموم جامعه بر اساس قوانین کشور فرار مالیاتی جرم محسوب میشود و در مواد 274 تا 278 قانون مالیات مستقیم، افرادی که مرتکب فرار مالیاتی شده و یا اقدامی در جهت آن انجام میدهند به مجازات های درجه شش در قانون مجازات اسلامی محکوم میشوند.

مجازات های درجه شش شامل مصادره ی اموال، ممنوعیــت از فعالیــت شــغلی، جــزای نقــدی، حبــس و شــاق اســت. این مجازات ها در حقیقت تضمین اجرایی قوانین مالیاتی توسط اقشار مختلف جامعه هستند اما به دلیل عدم استفاده توسط سازمان بــر اســاس اظهــارات رئیــس امــور مالیاتــی شــهر تهــران حــدود نیمــی از پزشــکان تهران حتی اقدام به ارائه اظهارنامــه مالیاتــی نکرده اند.

یکی دیگر از موضوعات مهم در جهت دریافت اطلاعات صحیح درآمد مطب پزشکان نصب کارتخوان در مطب پزشکان است. در این مورد سخنگوی وزارت بهداشت بیان کرد: «خوشــحال می شــویم اگــر کســی الــزام قانونــی ایــن موضــوع را بــه وزارت بهداشــت اعــلام کند. بــرای الزامــی شــدن ایــن موضــوع بایــد بــر اســاس یــک قانــون ایــن مقــررات را وضع کنیــم.

وزارت بهداشــت، وزارت اقتصــاد، ســازمان تعزیــرات حکومتــی و قــوه قضاییــه نمی توانــد بــدون قانــون، چیــزی را الــزام کنــد. در نتیجــه فقــط می توانیــم توصیــه کنیــم.» این درحالیست که بر اساس ماده 169 قانون مالیات مستقیم الزام صنف ها برای استفاده از سامانه ی صندوق فروش بر عهده ی سازمان امور مالیات است. علاوه بر این هیئت وزیران در سال 96 با ابلاغ آیین نامه این سازمان را موظف کرد اشخاص مشمول این ماده را به صورت تدریجی و با اولویت تا پایــان شــهریورماه هــر ســال از طریــق درج در یکــی از روزنامــه هــای کثیرالانتشــار و روزنامــه رســمی کشــور معرفی کند.

البته نصب کارتخوان به تنهایی کافی نبوده وباید نظارت های دیگری در جهت انجام درست این فرآیند انجام شود به طور مثال کارتخــوان بــه حســاب بانکــی خود پزشــک متصــل باشــد نه اطرافیان پزشک(مانند منشی) و در رسیدهای پرداخت نــام پزشــک و کــد نظــام پزشــکی برای اطمینان ثبت شود.

عملکرد غیر قانونی سازمان امور مالیاتی
از گذشته سازمان امور مالیاتی با برخی از اصناف برای دریافت مالیات تفاهم نامه های مالیاتی امضا میکرد که بر اساس آن پله های درآمدی مالیاتی جا به جا میشوند. عقد این تفاهم نامه ها با حکم دیوان عدالت اداری از سال 93 غیر قانونی اعلام شد. اما با توجه به مصاحبه های برخی از مسئولین امضای این تفاهم نامه ها بین سازمان امور مالیات و نظام پزشکی متوقف نشده است.

دکتــر محمــد جهانگیــری، معــاون نظــارت و برنامــه ریــزی ســازمان نظــام پزشــکی در ســال 95 بیان کرد: «بــر اســاس رای دیــوان عدالــت اداری ســازمان امــور مالیاتــی دیگــر مجــاز بــه عقــد تفاهــم نامــه بــا جامعــه پزشــکی و ســازمان نظــام پزشــکی و مودیانــی کــه در ردیــف بنــد الــف و ب هســتند، نیســت و تمــام صنوفــی کــه در ایــن بنــد بودنــد در ســال 93 و 94 اصــل تفاهــم نامــه برایشــان میســر نشــد. ســازمان امورمالیاتــی بــا برخــی صنــوف خــاص توانســت تعاماتــی انجــام دهــد کــه بــا توجــه بــه رای دیــوان تفاهــم بــا ســازمان نظــام پزشــکی خیلــی ســخت بــود لــذا به دنبــال تعامــل شــدیم و ایــن تعامــل بــه ســمتی رفــت کــه امــروز توانســتیم تفاهمــی را به صــورت روش اجــرا کــه بــدون قیــد و شــرط بــرای طرفیــن اســت، داشــته باشــیم».

در سال 97 ســخنگوی وزارت بهداشــت بیان کرد:« در حــال حاضــر وضعیــت مالیــات بــرای پزشــکان مشــابه مشــاغل و صنــوف دیگــر اســت. یعنــی یــا بــر اســاس دفاتــر قانونــی اقــدام می شــود یــا بــر اســاس توافق نامه هــای مالیاتــی کــه ســازمان امــور مالیاتــی و ســازمان نظــام پزشــکی دارد.»

جمع بندی
دریافت مالیات اقشار مختلف جامعه بر حسب درآمدشان یکی از عوامل عدالت اجتماعی و کمکی در جهت کم شدن فاصله طبقاتی و بهبود وضعیت کشور است. برای انجام این امر باید تمام منابع مالی افراد در نظر گرفته شود که وظیفه ی شناسایی و محاسبه این منابع به عهده ی سازمان امور مالیات کشور است. در مورد مالیات پزشکان نه تنها برای شناسایی و محاسبه از سوی این سازمان بی مسئولیتی های بسیاری شکل گرفته، بلکه مکانیزم های قانونی که ضمانت های اجرایی قوانین مالیاتی هستند، نادیده گرفته شده است.

حال با وجود تمامی موارد ذکر شده این سوال پیش می آید که آیا مسئولین سازمان امور مالیاتی در عدم اخذ مالیات صحیح از پزشکان و بی توجهی به تصحیح روند عملکردی که در این سازمان پیش گرفته اند، خود ذی نفع هستند؟ یا سودی برایشان حاصل میشود که چشم بر برقراری عدالت اجتماعی بسته اند؟