حالا و پس از گذشت چهار ماه از این طرح مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به این موضوع ورود کرده و گزارشی را ارائه داده است، از نقاط جالب این گزارش ابهامات حقوقی و بین المللی و عدم مشخص بودن جایگاه شاکی در این مسئله بوده است. متن این گزارش در ادامه آمده است:
طرح حمایت از تولید فیلمهای سینمایی و فیلمهای مستند ضدآمریکایی از این جهت اهمیت و ضرورت دارد که یکی از ابزارهای هجمه آمریکا به اسلام و ملت ایران در سالهای پس از انقلاب در قالب سینما و تلویزیون انجام شده است. این در حالی است که فیلمها و آثار سینمایی تولید شده داخلی که ذیل عنوان سینمای سیاسی دسته بندی میشوند، در طول سالیان گذشته شانس چندانی برای اکران موفق در کشورهای منطقه را نداشته اند و سینمای ایران نیز در جهت دهی و سیاستگذاری آثار تولیدی در این زمینه دچار فقدان هدفگذاری کلان است. بر این اساس طرح مزبور که به حمایت از تولید فیلم سینمایی و مستند ضد سیاست های استکباری آمریکا اشاره دارد، به نوعی اقدام متقابل جمهوری اسلامی ایران تلقی شده و فراتر از یک اقدام سیاسی و رسانه ای قابلیت پیگیری ازسوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیما و سازمان سینمایی دارد. لذا، در این گزارش ضمن تأیید اصل موضوع مدنظر طراحان محترم، جهت اثرگذاری بیشتر به اصلاح مفاد طرح پیشنهادی پرداخته میشود.
ارزیابی کارشناسی طرح
1 . ابهام در شخصیت خوانده
در پیگیری شکایت حقوقی و قضایی مشخص کردن خوانده یا متهم ضروری است. به عبارت دقیقتر خوانده باید یک شخص حقیقی یا حقوقی باشد که وجود عینی و واقعیت خارجی داشته باشد. این درحالی است که به جهت مرکزیت استودیوهای فیلمسازی در منطقه هالیوود، به صورت استعاری، صنعت سینمای آمریکا هالیوود شهر لسآنجلس، به این نام شهرت یافت و از حیث پیگیری قضایی فاقد شخصیت حقوقی است. لذا، هالیوود به عنوان مؤسسه یا شرکت فیلمسازی در آمریکا نبوده و به عنوان یک شخص حقوقی ثبت نشده است. از این حیث، نمیتوان علیه آن اقامه دعوا نمود و مسئولیت کیفری و یا غیرکیفری آن را مطرح کرد. بنابراین، جهت رفع اشکال و مشخص کردن خوانده، میتوان فیلمسازان، بازیگران، کارگردانان، نویسندگان و دیگر اقشار صنعت هالیوود را حسب اقدامات خصمانه و تنفرآمیز تحت تعقیب قرار داد.
2 . ابهام در خواسته
لازم است مشخص شود که دقیقاً خواسته چیست؟ آیا قرار است صرفاً یک اقدام سیاسی صورت گیرد یا اینکه واقعاً یک کار حقوقی باشد که خواسته ملموس و حقوقی نیز دنبال شود بدین ترتیب میتوان دعوای کیفری یا غیرکیفری مطرح کرد. از متن طرح چنین برمی آید که این موضوع صرفاً یک اقدام سیاسی است، درحالی که این مهم میتواند فراتر از یک اقدام سیاسی و رسانه ای، قابلیت پیگیری و کارآمدی داشته باشد که در ادامه مورد اشاره واقع میشود.
سازوکارهای قابل پیگیری
در کنار سازوکارهای حقوقی و طرح شکایت میتوان به سازوکارهای دیپلماتیک نیز اشاره کرد. بدین ترتیب نخست به بررسی سازوکارهای حقوقی و سپس سازوکارهای دیپلماتیک اشاره میشود.
1 . اولین سازوکار حقوقی پیشروی دولت در این مورد استفاده از ظرفیت نهادهای غیردولتی و اشخاص حقیقی و حقوقی مقیم آمریکا برای طرح شکایت علیه کمپانی خاص است. این ظرفیت در سالهای گذشته مغفول مانده است.
2 . علاوه بر سازوکارهای فوق، یعنی شکایت علیه ارکان و عوامل مرتبط با صنعت هالیوود در دادگاههای داخلی آمریکا به عنوان کشور محل ارتکاب جرم، میتوان در دادگاههای داخلی ایران به استناد اصل شخصی بودن (فعال و منفعل) و همچنین دادگاههای سایر کشورها به استناد اصل صلاحیت جهانی، اقامه دعوا کرد. در اینصورت نوع اتهام میتواند ترویج نفرت علیه اقوام و ملیتها باشد. شایان توجه است اقدام کشورهایی که اجازه اکران و تولید و پخش این آثار را میدهند نیز به عنوان معاونت در عمل متخلفانه یا مجرمانه (مثلاً اظهارات تنفرآمیز) میتواند قابل پیگیری باشد.
3. ابهام در شخصیت خواهان
در طرح ارائه شده، خواهان را «دولت جمهوری اسلامی ایران» معرفی کرده است. با اینحال، مشخص نیست منظور از دولت به معنای عام آن یعنی همه دستگاههای اجرایی و قوای سهگانه است یا دولت به معنای خاص یعنی قوه مجریه. لذا اینکه کدام دستگاه، مسئول و ضامن اجرای این حکم خواهد بود، محل تردید است. مضافاً اینکه تجربه قانونگذاری به این شیوه نشان داده است عدم شفافیت و صراحت در بیان «مکلف قانونی» در مقام اجرا و نظارت چالشهایی را ایجاد میکند.
جمعبندی و پیشنهاد
اصل موضوع شکایت و پیگیری حقوقی و قضایی مذکور در طرح مورد تأیید است، لکن جهت رفع اشکال لازم است، خوانده، خواسته و خواهان مشخص شوند بنابراین پیشنهاد میشود مادهواحده بدین شرح اصلاح شود؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت امور خارجه مکلفند اقدامات لازم ازجمله پیگیریهای قضایی و حقوقی را در عرصه ملی و بینالمللی در قبال آثار هنری و فرهنگی اعم از فیلم، پویانمایی و مستند که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی در آمریکا یا با حمایت آمریکا علیه ایران از حیث فرهنگی، سیاسی، تاریخی و اعتقادی تولید میشود، اتخاذ نمایند.
