به گزارش سرویس صنفی-آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ ماجرای بورسیه‌های وزارت علوم تمامی ندارد. شاید بدبین‌ترین دانشجوی دکتری بورسیه‌شده هم فکر نمی‌کرد به دنبال سیاسی‌کاری عده‌ای در علمی‌ترین وزارتخانه کشور، تعیین‌تکلیف جذب و آغاز به خدمتش به‌عنوان یک استاد، پژوهشگر و عضو هیات‌علمی دستخوش فراخوان‌های مختلف و پیچ‌‌وخم دستگاه قضایی شود و حتی با وجود صدور احکام قضایی در دیوان عدالت اداری کشور، مشکل جذبش مرتفع نشود.طرح مساله بورسیه‌ها به اوایل دولت یازدهم بازمی‌گردد؛ زمانی که فرجی‌دانا، وزیر علوم حال و روز خوشی نداشت و عملا به جای مباحث علمی به مجموعه سیاسی در ابعاد مختلف تبدیل شده بود. معاون وقت وزارت علوم، مدعی بورسیه غیرقانونی چند صدنفر از دانشجویان شده، اما درنهایت مشخص شد از بین چند هزار بورسیه، فقط حدود 30 پرونده دچار اشکال بوده است.بورسیه‌های بلاتکلیفی که در آستانه جذب و ورود به دانشگاه‌ها دچار مشکل شدند، برای تغییر وضعیت شکایت خود را به نهادهای مختلفی از جمله شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و دیوان عدالت اداری بردند. پس از مدتی و با بررسی پرونده‌ها در این دیوان، عباس محدث، معاون قضایی امور اداری- استخدامی دیوان عدالت اداری، آبان‌ماه 97 در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از صدور 72 رای قطعی خبر داد. احکام صادره از سوی دیوان عدالت اداری به پنج دسته تقسیم می‌شوند که شامل تاکید بر طی فرآیند جذب، رد صلاحیت متقاضی، موظف کردن رئیس دانشگاه به صدور حکم، صادر کردن حکم انفصال‌از خدمت برای رئیس دانشگاه، لغو حکم متقاضی با توجه به ارزیابی علمی متقاضی و عدم همترازی دانشگاه هستند.
دست رد به بورسیه‌ها با وجود حکم انفصال
با وجود صدور احکام و الزام روسای دانشگاه‌ها به اجرای حکم، برخی روسا از اجرای رای دیوان سر باز زدند. به‌دنبال این اتفاق مردادماه سال‌جاری دیوان عدالت اداری برای سه رئیس دانشگاه، حکم انفصال صادر کرد. احمدی، رئیس دانشگاه تربیت‌مدرس در این‌باره گفته بود: «محمدتقی احمدی، رئیس دانشگاه تربیت‌مدرس در شورای دانشگاه تربیت‌مدرس با اشاره به پرونده‌های دیوان عدالت اداری درخصوص جذب بورسیه‌ها گفت: «دانشگاه تربیت‌مدرس حدود 18 پرونده بورسیه در دیوان عدالت اداری داشت که 11 مورد آن منجر به حکم الزام به استخدام شد که با توجه به وجود برخی مبانی قانونی در این زمینه، سوءتفاهم‌هایی با دیوان عدالت اداری ایجاد شده بود که طی جلسات مشترکی توانستیم این موارد را حل کنیم. اگرچه به نظر می‌رسد با پیگیری وزارت علوم، موضوع انفصال از خدمت روسای دانشگاههای تربیت‌مدرس، کاشان و صنعتی اصفهان حل‌وفصل شده باشد، اما هنوز هم همه پرونده‌های بورسیه به سرانجام نرسیده است.»
پرونده بورسیه‌ها کی بسته خواهد شد؟
محمدعلی کی‌نژاد، رئیس هیات عالی جذب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی اواخر تیرماه سال‌جاری در گفت‌وگو با مهر با اشاره به آخرین وضعیت بورسیه‌ها گفت: «پرونده بورسیه‌ها در دیوان عدالت اداری بسته شده و اکنون حدود ۱۲ پرونده از بورسیه باقی مانده که در حال رسیدگی به آن هستیم. برای مردادماه سال‌جاری فراخوان خواهیم داد تا افرادی که بورسیه بوده و بلاتکلیف هستند، ثبت‌نام کنند. برآورد ما حدود ۳۰ تا ۳۵ نفر و شامل افرادی هستند که به‌تازگی فارغ‌التحصیل شده‌اند یا اینکه به دانشگاههای غیردولتی معرفی شده، ولی آمادگی فعالیت در آن دانشگاه‌ها را نداشتند که باید این بورسیه‌ها تعیین‌تکلیف شوند.» او همچنین اعلام کرده بود که تا مهر یا آبان‌ماه سال ۹۸ به‌طور کلی به وضعیت بورسیه‌ها رسیدگی شده و پرونده آنها بسته می‌شود. روند پیگیری پرونده‌ها به‌شدت کند پیش می‌رود. حدود چهار ماه پس از این گفت‌وگو و دو ماه پس از کشمکش‌های دیوان عدالت و دانشگاه‌ها، در جلسه ۲۳۷ هیات عالی جذب اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی مصوب می‌شود فرآیند اجرایی آرای اخیر صادره توسط دیوان عدالت اداری درخصوص بورسیه‌ها، ظرف مدت دو ماه توسط هیات عالی تجدیدنظر در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بررسی و انجام شود. این جلسه مصوبه دیگری هم دارد که در آن آمده است: «همچنین مصوب شد با رعایت چارچوب مصوبه ۶۳۰ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، کلیه پرونده‌هایی که به تشخیص دیوان عدالت اداری در صلاحیت رسیدگی آن دیوان است، توسط شعب منتخب دیوان عدالت اداری پس از کسب نظر هیات عالی تجدیدنظر وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی، رسیدگی و منجر به صدور رأی شود و دبیران هیات عالی تجدیدنظر موظف به ارسال نظر هیات عالی به شعب مزبور طی مهلت ۴۵روز هستند.»
پایان ماجرای بورسیه‌ها؛ شاید بهمن 98
رئیس هیات عالی جذب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی اواخر آبان‌ماه در گفت‌وگو با رسانه‌ها، این بار مدعی اتمام ماجرای بورسیه‌ها تا بهمن می‌شود. کی‌نژاد در روزهای اخیر هم به بهانه سالروز شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در گفت‌وگوهای مختلفی موضوع بورسیه‌ها را مطرح کرده است. او در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به اینکه در هیات اجرایی جذب دانشگاه، رئیس تنها یک حق رأی دارد و سایر اعضای هیات اجرایی جذب دانشگاه‌ها از شورای‌عالی انقلاب فرهنگی برای حضور در این هیات حکم دریافت می‌کنند، در تشریح وضعیت بورسیه‌ها گفت: «عده‌ای دیگر که تعدادشان به دو تا چهار هزار نفر می‌رسد، از دانشگاههای خارج از کشور یا اتحادیه اروپا و سازمان‌های سایر کشورها به دانشجویان ما بورسیه اعطا کرده‌اند. هیات عالی جذب نگران ماندگاری این افراد در خارج از کشور به علت مطرح شدن مساله بورسیه‌ها در داخل کشور بود. به همین دلیل از سال ۹۶ فراخوانی برای تعیین‌تکلیف بورسیه‌های داخل توسط هیات عالی جذب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی فعال شد. در فراخوان سال ۹۶ تعداد ۵۵ نفر بلاتکلیف بودند که در همان سال ۳۵ نفر از این تعداد جذب دانشگاههای دولتی، هشت نفر جذب دانشگاههای آزاد و فرهنگیان معرفی شدند و ۱۲ نفر هم انصراف دادند. در فراخوان آذرماه سال ۹۷ تعداد ۷۵ نفر ثبت‌نام کردند که از این تعداد بیش از ۶۰ نفر جذب و ۹ نفر به دانشگاههای فرهنگیان و آزاد معرفی شدند، همچنین ۶ نفر هم پیگیری نکردند. در فراخوان سال ۹۸ نیز ۴۲ نفر ثبت‌نام کردند که باید تاییدیه بورسیه از وزارت علوم دریافت کنند تا روند جذب‌شان در دانشگاه‌ها پیگیری شود. تعدادی از این بورسیه‌ها هم به دیوان عدالت اداری شکایت کرده بودند و تعدادی از دانشگاه‌ها زیر بار جذب این افراد نمی‌رفتند و مقاومت می‌کردند. اگر دانشگاهی از جذب بورسیه دانش‌آموخته خود به‌عنوان هیات‌علمی سر باز زند، تا پنج سال حق شرکت در فراخوان‌های جذب را ندارد. در حال حاضر تنها ۴۲ نفر از این بورسیه‌ها مشکل جذب دارند. صحبت‌های رئیس هیات عالی جذب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با واکنش بورسیه‌ها مواجه شد.
می‌خواهی جذب شوی، شکایتت را پس بگیر!
یکی از دانشجویان بورسیه که نزدیک 6 سال است پرونده وی به‌رغم حکم دیوان عدالت اداری مبنی بر جذب در دانشگاه نیز صادر شده، در گفت‌وگویی با ما گفت: «6 سال است وعده می‌دهند که فلان ماه این پرونده به پایان می‌رسد، اما در عمل اتفاقی صورت نمی‌گیرد. جالب اینکه به ما می‌گویند اگر می‌خواهی در دانشگاه جذب شوی، باید از وزارت علوم شکایتت را پس بگیری.» این استاد حق‌التدریسی دانشگاه در ادامه به مصاحبه اخیر یکی از اعضای هیات جذب اشاره کرد و گفت: «این فرد در مصاحبه خود اعلام کرده رئیس دانشگاه تنها یک رای دارد، در صورتی‌که هر کسی می‌داند که اعضای جذب را رئیس دانشگاه تعیین می‌کند و قطعا تایید آنها در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با حاشیه‌ای روبه‌رو نخواهد شد.» او ادامه می‌دهد: «می‌گویند به این دلیل جذب در دانشگاه‌ها نداریم که مجوز استخدام داده نشده است، این حرف نیز قابل‌قبول نیست، چون سال گذشته در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران اتفاق دیگری افتاد.» او ادامه داد: «در یک کلام، می‌خواهند رای دیوان عدالت را به هر دلیلی که شده، زیر سوال ببرند و براساس همین پرونده افرادی مثل من را به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ارجاع دهند که این مساله با توجه به رای دیوان قابل‌قبول نیست.»
برخی هنوز برای ممانعت از ورود بورسیه‌ها به دانشگاه‌ها در تلاشند
یکی دیگر از دانشجویان بورسیه هم در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «احتمالا اعضای شورای‌عالی انقلاب به جایگاه رفیع این شورا واقف نیستند که اگر می‌بودند، هرگز اجازه طرح موضوعات حاشیه‌ای مانند استخدام بورسیه‌ها در دانشگاه طبق آرای دیوان عدالت اداری را که اساسا ربطی به وظایف آن شورا ندارد، نمی‌دادند.» وی اضافه کرد: «شورایی که باید برای رهاشدگی موضوعات فرهنگی کشور در چند سال اخیر چاره‌ای می‌اندیشید، اکنون هم و غم خود را مصروف بورسیه‌ها کرده که به تعبیر مقام معظم رهبری یکی از غلط‌ترین کارهای دولت حاضر به شمار می‌رود. متاسفانه هنوز هم این بی‌تدبیری و بداخلاقی را که در حق نخبگان این مرز و بوم روا داشته شد، نپذیرفته‌اند و همچنان در حال تلاش برای ممانعت از ورود این افراد به دانشگاه‌ها هستند. این روزها اخبار مسرت‌بخشی که باید از شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در مورد امور فرهنگی کشور به گوش برسد، مبدل به اخبار ناخوشایندی از ادامه و تداوم روند ظلم به بورسیه‌ها شده است.» این دانشجوی بورسیه با بیان اینکه ورود شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به موضوع شکایت بورسیه‌ها در دیوان عدالت اداری دارای سه اشکال اساسی است، تصریح کرد: «در وهله نخست وظیفه ذاتی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی پیگیری این دست مسائل نیست، چراکه این بحث یک بحث قضایی و حقوقی در حیطه وظایف قوه قضائیه کشور طبق اصل 173 قانون اساسی است.» وی ادامه داد: «نکته دوم این است که شورای‌عالی انقلاب فرهنگی باید به مسائل دانشگاه‌ها ورود پیدا کند، اما موضوع فوق ارتباطی با شورا ندارد، چراکه طبق یک فرآیند هدفمند و تعریف‌شده در کشور، عده‌ای از دانش‌آموختگان بورسیه که براساس حکم بورسیه‌شان باید به‌عنوان عضو هیات‌علمی در دانشگاه‌ها به‌کار گرفته می‌شدند، به‌دلیل تخلف دانشگاه‌ها در این امر، به‌صورت فردی و نه جمعی به دیوان عدالت اداری شکایت برده و دیوان هم بعد از استماع و دریافت پاسخ طرف شکایت (دانشگاه) حکم به استخدام بورسیه موردنظر صادر کرده است.»
این دانشجوی بورسیه در مورد سومین اشکال ورود شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به بحث بورسیه‌ها تصریح کرد: «حرکت اخیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در تقابل صریح و فاحش با نظرات رهبر معظم انقلاب در مورد بورسیه‌هاست. ایشان چهار بار در فواصل مختلف زمانی مانند تیر و دی‌ماه سال 94 و خرداد و تیرماه 96 از دانشجویان و دانش‌آموختگان بورسیه به صراحت حمایت کردند و برخوردهای وزارت علوم با بورسیه‌ها را یکی از «غلط‌ترین کارهای سال‌های اخیر»، «خلاف قانون» و «خلاف تدبیر» دانسته‌اند و در یکی از بیانات‌شان خطاب به مسئولان قوه قضائیه فرمودند: «در موضوع بورسیه‌ها، موضوع به‌درستی پیگیری نشد و آن کاری که باید انجام می‌شد، محقق نگردید.»
اجازه دهند دیوان عدالت اداری به وظیفه خود عمل کند
وی خاطرنشان کرد: «دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و برخی اعضای هیات عالی جذب آن بهتر است به‌جای پرداختن به موضوعات حاشیه‌ای، به یادآوری و تبیین وظایف ذاتی و اصیل آن شورا بپردازند و هرگز اجازه ندهند عده‌ای با اغراض و مقاصد سوء حیثیت، شأنیت، وجاهت شورا و اعضای مومن و متعهد و تصمیمات منبعث از آن نهاد منیع و رفیع را به حاشیه ببرند. اجازه دهند قضات دیوان عدالت اداری به وظیفه خود در قبال بررسی پرونده شکایت بورسیه‌ها در کنار سایر وظایف معمول و متداول‌شان در احقاق حقوق افراد و تظلم‌خواهی‌ها از سازمان‌ها و نهادهای دولتی با آرامش و دقت ادامه دهند. بدیهی است دخالت شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در مسائلی از این دست، استقلال قوه قضائیه را مخدوش و از فردا هر نهاد یا سازمان دولتی که آرای این قوه مطابق با میلش نباشد، با شورایی بالادستی تبانی کرده، موجب بروز گرفتاری در روند اجرای حکم خواهد شد.»
اعتراض دانش‌آموختگان بورسیه به تصمیمات اخیر هیات عالی جذب
جمعی از دانش‌آموختگان بورسیه، در بیانیه‌ای، تصمیمات اخیر هیات عالی جذب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی را مبنی‌بر تجدیدنظر آرای دیوان عدالت اداری، خلاف قانون دانسته و اعلام کردند که طبق قانون، تنها «دیوان عالی کشور» حق تجدیدنظر در آرای دیوان عدالت اداری را در موضوع بورسیه‌ها دارد. در این بیانیه آمده است: «تصمیمات اخیر درخصوص بورسیه‌های مظلوم در جلسات شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و هیات عالی تجدیدنظر ناشی از لابی‌های گسترده و فشارهای وزارت علوم طی نامه‌های 1398.5.8 و 1397.11.5 به دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است که در این نامه‌ها خواستار عدم رسیدگی سریع قوه قضائیه به شکایات بورسیه‌های مظلوم است و قوه قضائیه را فاقد صلاحیت در این زمینه می‌داند. جالب آنجا است که دبیر محترم شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بدون بررسی سوابق این‌گونه نامه‌ها با وزارت علوم همراهی نموده و درخواست وزارت علوم را در اولویت بررسی قرار می‌دهد. جالب آنجا است که شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 760 مورخ 1393.12.12 به‌صراحت جواب تفسیری درخصوص مصوبه 630 را داده است!»
منبع: فرهیختگان
